Đề tài Sử dụng phương pháp dạy học hợp tác theo nhóm nhỏ trong giờ Đọc hiểu văn bản Ngữ văn 10 ở trường Trung học phổ thông

Lêi nãi ®Çu.
 Hoµ chung víi xu thÕ ®æi míi toµn diÖn cña nÒn gi¸o dôc hiÖn nay, ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc ®ang lµ mét vÊn ®Ò c¬ b¶n, träng yÕu ®­îc ®Æt lªn hµng ®Çu. Chóng ta kh«ng thÓ ®­a vµo ch­¬ng tr×nh häc mét l­îng tri thøc míi vµ khã ®Ó yªu cÇu häc sinh n©ng cao tr×nh ®é b¾t nhÞp cïng thêi ®¹i nÕu nh­ kh«ng ®ång thêi ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc. Víi yªu cÇu ®ã, nh÷ng ph­¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc ®· ra ®êi bªn c¹nh nh÷ng ph­¬ng ph¸p truyÒn thèng ®· thóc ®Èy ho¹t ®éng d¹y häc ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao h¬n. Tuy nhiªn, thùc tÕ còng cho thÊy kh«ng ph¶i bao giê c¸c ph­¬ng ph¸p míi còng ®­îc sö dông mét c¸ch tÝch cùc trong qu¸ tr×nh d¹y häc, nhÊt lµ d¹y häc mét m«n cã tÝnh chÊt ®Æc thï nh­ Ng÷ v¨n.
 Tõ thùc tÕ d¹y häc giê ®äc hiÓu v¨n b¶n Ng÷ v¨n 10 ë tr­êng Trung häc phæ th«ng Quan S¬n víi viÖc sö dông ph­¬ng ph¸p d¹y häc hîp t¸c theo nhãm nhá ®· khiÕn cho b¶n th©n t«i cã nhiÒu tr¨n trë. Do vËy t«i lùa chän ®Ò tµi “Sö dông ph­¬ng ph¸p d¹y häc hîp t¸c theo nhãm nhá trong giê §äc hiÓu v¨n b¶n Ng÷ v¨n 10 ë tr­êng Trung häc phæ th«ng”, tr­íc hÕt nh»m ®¸p øng nhu cÇu hiÓu biÕt cña b¶n th©n, sau ®ã lµ nh»m ®­a ra mét c¸ch hiÓu ®óng ®¾n vÒ ph­¬ng ph¸p nµy gióp cho ho¹t ®éng d¹y häc Ng÷ v¨n trong thùc tÕ ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n. 
 Tuy nhiªn, do nh÷ng h¹n chÕ vÒ kinh nghiÖm gi¶ng d¹y vµ bÒ dµy tÝch luü kiÕn thøc bëi lµ gi¸o viªn míi ra tr­êng cho nªn ®Ò tµi kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. Do vËy, b¶n th©n t«i mong muèn cã ®­îc sù quan t©m, gãp ý cña nh÷ng ng­êi t©m huyÕt víi nghÒ d¹y häc nãi chung, d¹y häc Ng÷ v¨n nãi riªng ®Ó bæ sung cho ®Ò tµi nµy ®Çy ®ñ h¬n vµ ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n.
Xin ch©n thµnh c¶m ¬n !
PhÇn I: Më ®Çu
1. LÝ do chän ®Ò tµi.
a. C¬ së lÝ luËn:
 Trong thêi ®¹i ngµy nay, kh«ng mét d©n téc nµo cã thÓ ®øng v÷ng ë vÞ trÝ tiªn tiÕn mµ thiÕu sù häc tËp tÝch cùc. Sù phån vinh cña mét quèc gia trong thÕ kØ XXI sÏ phô thuéc vµo kh¶ n¨ng häc tËp cña mäi ng­êi trong ®ã thÕ hÖ trÎ lµ lùc l­îng tiªn phong. ChÝnh v× vËy, hiÖn nay, kh«ng chØ ViÖt Nam mµ nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi ®· ®Æt gi¸o dôc vµo vÞ trÝ “quèc s¸ch hµng ®Çu”, gi¸o dôc ®­îc coi lµ nh©n tè quan träng nhÊt, võa lµ môc tiªu, võa lµ ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng x· héi.
Ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc theo ®ã “ph¶i ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, tù gi¸c, chñ ®éng t­ duy s¸ng t¹o cña ng­êi häc, båi d­¬ng cho ng­êi häc n¨ng lùc tù häc, kh¶ n¨ng thùc hµnh, lßng say mª häc tËp vµ ý chÝ v­¬n lªn” [1;6].
 Nh­ thÕ, mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p träng t©m nh»m ph¸t triÓn gi¸o dôc ®µo t¹o lµ ®æi míi môc tiªu néi dung, ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc theo h­íng thiÕt kÕ néi dung GD-§T cho phï hîp yªu cÇu cña tõng cÊp häc, ®¶m b¶o tÝnh c¬ b¶n, hiÖn ®¹i nh­ng tinh gi¶n, võa søc, t¨ng thùc tiÔn vµ thùc hµnh ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc, nhu cÇu cña ng­êi häc, thùc hiªn nguyªn lÝ häc ®i ®«i víi hµnh, gi¸o dôc nhµ tr­êng kÕt hîp chÆt chÏ víi gi¸o dôc gia ®×nh vµ gi¸o dôc x· héi lµ ph­¬ng ph¸p hîp lÝ vµ cã thÓ mang l¹i hiÖu qu¶ thiÕt thùc.
 Hoµ vµo xu thÕ ®æi míi gi¸o dôc nãi chung, ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc ®Æc biÖt lµ DH hîp t¸c theo nhãm nhá trong giê ®äc- hiÓu v¨n b¶n Ng÷ v¨n 10 nãi riªng, lÝ luËn Êy ®· ®­îc kiÓm nghiÖm vµ chøng minh.
 DH hîp t¸c theo nhãm nhá (th¶o luËn nhãm) lµ ph­¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc gióp c¸c thµnh viªn trong nhãm chia sÎ b¨n kho¨n, m©u thuÉn trong vÊn ®Ò nhËn thøc, tõ ®ã bµi häc trë thµnh qu¸ tr×nh häc hái lÉn nhau chø kh«ng ph¶i lµ sù tiÕp nhËn thô ®éng tõ gi¸o viªn. Trong ho¹t ®éng hîp t¸c t­ duy tÝch cùc cña häc sinh ph¶i ®­îc ph¸t huy tèi ®a vµ n¨ng lùc hîp t¸c gi÷a c¸c thµnh viªn trong tæ chøc lao ®éng ®­îc rÌn luyÖn. 
Nh­ vËy, víi ph­¬ng ph¸p d¹y häc hîp t¸c, giê ®äc hiÓu v¨n b¶n Ng÷ v¨n ®· t¨ng thªm kh¶ n¨ng linh ®éng cho häc sinh, tham gia tÝch cùc vµo qu¸ tr×nh ®æi míi ph­¬ng ph¸p DH Ng÷ v¨n theo xu h­íng hiÖn ®¹i. 
b. C¬ së thùc tiÔn:
 Tõ n¨m 2000 trë l¹i ®©y Bé gi¸o dôc ®· thùc hiªn ®æi míi néi dung ch­¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa toµn diÖn tõ bËc trung häc c¬ së ®Õn trung häc phæ th«ng. Theo ®ã, PPDH còng cã sù ®æi míi theo xu h­íng tÝch cùc. PPDH hîp t¸c theo nhãm ®­îc sö dông réng r·i h¬n ®· phÇn nµo kÝch thÝch ®­îc kh¶ n¨ng t­ duy s¸ng t¹o, linh ho¹t cña häc sinh trong nh÷ng t×nh huèng cã vÊn ®Ò.
 Thùc tÕ cho thÊy, trong mét thêi gian dµi tr­íc khi c¶i c¸ch gi¸o dôc ng­êi ta ®· tõng quan niÖm häc v¨n lµ mét qu¸ tr×nh thÇy ®äc, gi¶ng, c¶m thô cßn trß chØ lµ nh÷ng cç m¸y ghi chÐp. ThÕ nh­ng, tr­íc yªu cÇu ngµy cµng cao cña x· héi vµ sù bïng næ vÒ tri thøc, th«ng tin ®· ®Æt ng­êi häc tr­íc mét nhiÖm vô míi khã kh¨n h¬n. B¶n chÊt cña sù häc ngµy nay ®· thay ®æi. Häc bao giê còng ph¶i ®i ®«i víi hµnh “häc vµ hµnh ph¶i kÕt hîp chÆt chÏph¶i g¾n liÒn víi thùc tÕ nh÷ng ®ßi hái cña d©n téc, x· héi”[53;5]. PPDH hîp t¸c ra ®êi ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ®ã.
 Víi giê §h vb Ng÷ v¨n, gi¸o viªn lµ ng­êi ®iÒu khiÓn, h­íng dÉn ®Ó häc sinh tù kh¸m ph¸ ra vÎ ®Ñp cña v¨n b¶n v¨n häc. ChÝnh v× vËy, yªu cÇu ®Æt ra cho HS lµ cÇn nh¹y bÐn, linh ho¹t vµ t­ duy nhanh. Mçi PPDH tÝch cùc ®Òu gióp HS ph¸t huy nh÷ng kh¶ n¨ng míi vèn tiÒm Èn mµ l©u nay b¶n th©n c¸c em ch­a cã ®iÒu kiÖn kh¸m ph¸, béc lé. Tõ ®ã, t¹o cho c¸c em HS sù m¹nh d¹n, tù tin khi ®øng tr­íc tËp thÓ.
 Nh­ vËy, ph­¬ng ph¸p d¹y häc hîp t¸c trong giê §h vb Ng÷ v¨n chiÕm mét vÞ trÝ vµ vai trß hÕt søc quan träng. Víi PP nµy, trong giê ®äc hiÓu v¨n b¶n HS kh«ng chØ c¶m thô, rung c¶m, c¶m xóc tr­íc c¸i hay c¸i ®Ñp mµ cßn ®­îc vui vÎ trao ®æi, th¶o luËn víi b¹n bÌ, ®­îc tiÕp thu tri thøc míi vµ ®­îc tù do ph¸t biÓu nh÷ng suy nghÜ, s¸ng kiÕn cña m×nh.
ThÕ nh­ng, thùc tÕ d¹y häc giê ®äc hiÓu v¨n b¶n Ng÷ v¨n 10 ë tr­êng THPT Quan S¬n khi sö dông PP nµy cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ h¹n chÕ. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ lµm thÕ nµo ®Ó viÖc sö dông PPDH hîp t¸c ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ nh­ mong muèn?
 XuÊt ph¸t tõ tÇm quan träng cña ph­¬ng ph¸p nµy, tõ thùc tÕ d¹y häc vµ nh÷ng c¬ së nªu trªn, b¶n th©n t«i qua mét thêi gian gi¶ng d¹y quyÕt ®Þnh ®i vµo t×m hiÓu nh»m ®­a ra mét vµi gi¶i ph¸p hîp lÝ thùc hiÖn tèt môc tiªu d¹y häc ®äc hiÓu v¨n b¶n Ng÷ v¨n 10.
2. Môc ®Ých, yªu cÇu, nhiÖm vô cña ®Ò tµi.
+ Môc ®Ých: 
- T×m hiÓu thùc tÕ d¹y häc, cung cÊp hiÓu biÕt cho b¶n th©n m×nh.
- Cung cÊp thªm cho ®ång nghiÖp, ®Æc biÖt lµ c¸c em häc sinh cïng nh÷ng ng­êi quan t©m mét vµi kiÕn thøc vµ hiÓu biÕt vÒ PPDH hîp t¸c theo nhãm nhá.
+ Yªu cÇu: 
- B¸m s¸t vµo qu¸ tr×nh d¹y häc ®äc hiÓu v¨n b¶n Ng÷ v¨n 10 ë tr­êng THPT Quan S¬n.
- Cã nh÷ng gi¶i ph¸p thiÕt thùc, hîp lÝ.
+ NhiÖm vô: 
- Kh¶o s¸t thùc tÕ d¹y häc Ng÷ v¨n 10 ë tr­êng THPT 
- §­a ra mét sè gi¶i ph¸p b­íc ®Çu thiÕt thùc cho viÖc sö dông PPDH hîp t¸c vµo ®äc hiÓu v¨n b¶n Ng÷ v¨n 10.
3. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu:
+ PP nghiªn cøu lÝ thuyÕt.
+ PP kh¶o s¸t, ®iÒu tra.
+ PP pháng vÊn.
+ PP ph©n tÝch, tæng hîp.
4. §èi t­îng nghiªn cøu:
Trong ®Ò tµi nµy, t«i tËp trung nghiªn cøu vÊn ®Ò: “Sö dông PPDH hîp t¸c trong giê ®äc hiÓu v¨n b¶n Ng÷ v¨n 10 ë tr­êng THPT”.
5. Giíi h¹n ®Ò tµi:
Th«ng qua kh¶o s¸t thùc tr¹ng sö dông PPDH hîp t¸c b¶n th©n t«i mong muèn ®­a ra c¸ch hiÓu ®óng vÇ b¶n chÊt cña PP nµy, ®ång thêi t«i còng ®­a ra mét vµi gi¶i ph¸p lµm c¨n cø gióp cho qu¸ tr×nh ®äc hiÓu v¨n b¶n Ng÷ v¨n 10 ®¹t hiÖu qu¶ h¬n. 
PHÇN 2: NéI DUNG
CH­¬ng 1: C¬ së lÝ luËn
§æi míi PPDH
 Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, hoµ chung víi xu thÕ toµn cÇu ho¸ héi nhËp cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi, gi¸o dôc ViÖt Nam còng ngµy cµng thay da ®æi thÞt vµ cã nh÷ng b­íc tiÕn râ rÖt. ViÖc thùc hiÖn ®æi míi ch­¬ng tr×nh GD phæ th«ng ®ßi hái ph¶i ®æi míi ®ång bé tõ môc tiªu, néi dung, ph­¬ng ph¸p, ph­¬ng tiÖn DH ®Õn c¸ch thøc kiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ DH trong ®ã kh©u ®ét ph¸ lµ ®æi míi PPDH. 
 PPDH lµ nh÷ng h×nh thøc vµ c¸ch thøc ho¹t ®éng cña GV vµ HS trong nh÷ng ®iÒu kiÖn DH nhÊt ®Þnh nh»m ®¹t ®­îc nh÷ng môc ®Ých d¹y häc. 
Theo ®ã, ®Þnh h­íng ®æi míi PP ®· ®­îc ghi trong LuËt GD, ®iÒu 28.2: “PP gi¸o dôc phæ th«ng ph¶i ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, tù gi¸c, chñ ®éng, s¸ng t¹o cña häc sinh, phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña tõng líp häc, m«n häc, båi d­ìng PP tù häc, kh¶ n¨ng lµm viÖc theo nhãm, rÌn luyÖn kÜ n¨ng vËn dông kiÕn thøc vµo thùc tiÔn, t¸c ®éng ®Õn t×nh c¶m ®em l¹i niÒm vui, høng thó häc tËp cho HS”. Do vËy, ®æi míi PPDH cÇn cã cuéc c¸ch m¹ng vÒ t­ duy, tõ t­ duy ®¬n tuyÕn sang t­ duy ®a tuyÕn, h­íng tíi ho¹t ®éng häc tËp chñ ®éng, chèng l¹i thãi quen häc tËp thô ®éng cã s½n tõ tr­íc.
 XuÊt ph¸t tõ ®Þnh h­íng ®ã, môc ®Ých cña viÖc ®æi míi PPDH ë tr­êng phæ th«ng lµ thay ®æi lèi truyÒn thô mét chiÒu sang d¹y häc theo PP tÝch cùc nh»m ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, tù gi¸c, chñ ®éng, s¸ng t¹o cña HS, rÌn luyÖn thãi quen vµ kh¶ n¨ng tù häc, tinh thÇn hîp t¸c , kÜ n¨ng vËn dông kiÕn thøc vµo nh÷ng t×nh huèng kh¸c nhau trong häc tËp vµ trong thùc tiÔn : t¹o niÒm tin, niÒm vui vµ høng thó häc tËp.
 Yªu cÇu ®æi míi PPDH ®Æt ra trong nhµ tr­êng phæ th«ng lµ yªu cÇu mang tÝnh toµn diÖn ®Æt Ban gi¸m hiÖu, gi¸o viªn vµ häc sinh tr­íc nh÷ng nhiÖm vô míi khã kh¨n vµ thiÕt thùc h¬n nh»m ®Èy m¹nh hiÖu qu¶ gi¸o dôc:
DH tiÕn hµnh th«ng qua viÖc tæ chøc c¸c ho¹t ®éng cña HS.
DH kÕt hîp gi÷a häc tËp c¸ thÓ víi häc tËp hîp t¸c, gi÷a h×nh thøc häc c¸ nh©n víi h×nh thøc häc theo nhãm, theo líp.
DH thÓ hiÖn mèi quan hÖ tÝch cùc gi÷a GV vµ HS, gi÷a HS vµ HS.
DH chó träng ®Õn viÖc rÌn luyÖn c¸c kÜ n¨ng, n¨ng lùc, t¨ng c­êng thùc hµnh vµ g¾n néi dung bµi häc víi thùc tiÔn cuéc sèng.
DH chó träng ®Õn viÖc rÌn luyÖn PP t­ duy, n¨ng lùc tù häc, tù nghiªn cøu cña HS.
DH chó träng viÖc sö dông cã hiÖu qu¶ ph­¬ng tiÖn, thiÕt bÞ DH.
DH chó träng viÖc ®a d¹ng néi dung, c¸c h×nh thøc, c¸ch thøc ®¸nh gi¸ vµ t¨ng c­êng hiÖu qu¶ ®èi víi viÖc ®¸nh gi¸.
§æi míi PPDH còng lµ qu¸ tr×nh ®æi míi toµn diÖn vµ tÝch cùc trong ®ã mçi PP ®Òu cã mét ­u thÕ riªng khi kÕt hîp víi nhau trong qu¸ tr×nh d¹y häc chóng trë thµnh ®éng lùc cho d¹y häc ®¹t kÕt qu¶ cao nhÊt.
C¸c ph­¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc (PPDHTC)
 + Thùc hiÖn d¹y vµ häc tÝch cùc kh«ng cã nghÜa lµ g¹t bá c¸c ph­¬ng ph¸p truyÒn thèng. PPDHTC ®­îc dïng víi nghÜa lµ ho¹t ®éng, chñ ®éng, tr¸i víi ho¹t ®éng thô ®éng. PPDHTC h­íng tíi tÝch cùc ho¸ ho¹t ®éng nhËn thøc cña HS, nghÜa lµ ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng cña ng­êi häc chø kh«ng chØ h­íng vµo viÖc ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña ng­êi d¹y.
Muèn thùc hiÖn d¹y vµ häc tÝch cùc th× cÇn phÊt triÓn PP thùc hµnh, PP trùc quan theo kiÓu t×m tßi tong phÇn hoÆc nghiªn cøu, ph¸t hiÖn, nhÊt lµ khi d¹y häc c¸c m«n khoa häc thùc nghiÖm.
§æi míi PPDH cÇn kÕ thõa, ph¸t triÓn nh÷ng mÆt tÝch cùc cña PPDH truyÒn thèng ®ång thêi cÇn häc hái vËn dông mét sè PP míi phï hîp víi hoµn c¶nh, ®iÒu kiÖn d¹y häc ®Ó gi¸o dôc tiÕn tõng b­íc v÷ng ch¾c.
 + Theo h­íng trªn, nªn ph¸t triÓn mét sè PP sau ®©y:
DH vÊn ®¸p ®µm tho¹i: Lµ PP gi¸o viªn ®Æt ra nh÷ng c©u hái ®Ó häc sinh tr¶ lêi hoÆc cã thÓ tranh luËn víi nhau vµ víi c¶ GV, qua ®ã HS lÜnh héi ®­îc néi dung bµi häc.
DH ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò: Lµ GV tËp d­ît cho HS võa n¾m tri thøc míi võa n¾m PP chiÕm lÜnh tri thøc ®ã, khuyÕn khÝch HS ph¸t hiÖn vµ tù gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. VÊn ®Ò cèt  ... i cã sù hîp t¸c cña thÇy vµ trß, sù phèi hîp gi÷a ho¹t ®éng d¹y vµ ho¹t ®éng häc th× míi cã hiÖu qu¶.
+ Khi cho HS häc hîp t¸c, GV cÇn lùa chän ®óng vÊn ®Ò th¶o luËn.
Kh«ng thÓ lÊy mét vÊn ®Ò mang tÝnh chÊt t¸i hiÖn cho HS th¶o luËn v× vÊn ®Ì th¶o luËn ph¶i lµ vÊn ®Ò chøa ®ùng nhiÒu m©u thuÉn trong nhËn thøc, kÝch thÝch høng thó t×m tßi vµ kh¸m ph¸ cña HS. 
VD: Khi d¹y v¨n b¶n Thu høng (C¶m xóc mïa thu) cña §ç Phñ, GV cã thÓ ®Æt ra vÊn ®Ò th¶o luËn nh­ sau: “Trong 4 c©u th¬ ®Çu, c¶nh thu ®· ®­îc t¸c gi¶ c¶m nhËn vµ thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo”? (HS lµm viÖc theo nhãm th¶o luËn tõ 5-7 phót).
KÕt qu¶:
- Nhãm 1(2 c©u ®Ò): C¶nh thu l¹nh lÏo, tiªu ®iÒu, x¬ x¸c, hiu h¾t.
- Nhãm 2(2 c©u thùc): C¶nh thu hoµnh tr¸ng, d÷ déi, ©m u, dån nÐn.
C¸c nhãm kh¸c cïng lµm viÖc t­¬ng tù, sau ®ã GV ®èi chiÕu, so s¸nh kÕt qu¶ víi nhau vµ ®i ®Õn tæng kÕt ®­a ra nhËn ®Þnh cuèi cïng.
HoÆc cã thÓ cho HS th¶o luËn vÊn ®Ò: “ë 4 c©u sau, c¶nh thu ®· cã sù thay ®æi nh­ thÕ nµo? ®iÒu ®ã hÐ lé tÇm nh×n cña t¸c gi¶ ra sao? V× sao cã sù thay ®æi Êy”?
KÕt qu¶: HS sau khi th¶o luËn sÏ ph¸t hiÖn ®­îc:
C¶nh thu ®­îc quan s¸t gÇn h¬n: khãm cóc, con thuyÒn.
TÇm nh×n cña t¸c gi¶: tõ kh«ng gian xa (4 c©u ®Çu) ®Õn kh«ng gian cËn kÒ (4 c©u sau).
GV tæng kÕt vµ chØ ra sù vËn hµnh cña tø th¬ còng nh­ t©m t­ t×nh c¶m cña t¸c gi¶.
+ C¸ch ®Æt vÊn ®Ò, c©u hái th¶o luËn cña GV cÇn tÝch cùc, chñ ®éng, mang tÝnh chÊt gîi ®Ó HS ph¸t hiÖn vÊn ®Ò.
HS cã h¶o luËn ®­îc hay kh«ng vµ ph¸t hiÖn ®­îc vÊn ®Ò ®Õn ®©u lµ tuú thuéc vµo vÊn ®Ò mµ gi¸o viªn ®­a ra. Kh«ng thÓ «m ®åm mét vÊn ®Ò qu¸ khã cho c¸c em th¶o luËn, còng kh«ng thÓ ®­a ra mét vÊn ®Ò t¸I hiÖn ®Ó ®ßi hái c¸c em t­ duy tËp thÓ. Do vËy c¸ch ®Æt c©u hái vµ ®­a ra vÊn ®Ò cã ý nghÜa quan träng trong d¹y häc hîp t¸c.
VD: Khi ®äc hiÓu v¨n b¶n C¶nh ngµy hÌ cña NguyÔn Tr·i. 
 GV ®­a ra vÊn ®Ò: VÎ ®Ñp t©m hån NguyÔn Tr·i ®Ó häc sinh th¶o luËn nhãm.
VÉn biÕt ®©y lµ mét trong nh÷ng néi dung chñ yÕu khi häc v¨n b¶n nµy, thÕ nh­ng, vÊn ®Ò nµy qu¸ lín vµ biªn ®é réng, do ®ã HS th¶o luËn sÏ thiÕu sù tËp trung, b¸m s¸t vµo v¨n b¶n, cho nªn cÇn gîi cho HS b»ng nh÷ng c©u hái nhá.VÝ dô nh­:
T¸c gi¶ c¶m nhËn thiªn nhiªn b»ng nhiÒu gi¸c quan hÕt søc tinh tÕ. §iÒu ®ã gióp anh chÞ hiÓu g× vÒ t×nh c¶m cña t¸c gi¶ víi TN?
C¶nh vËt giµu søc sèng cho thÊy con ng­êi ®ang ë tr¹ng th¸I t©m lÝ thÕ nµo?
C©u 6 ch÷ kÕt thóc bµi th¬ thÓ hiÖn néi dung g× vµ cã vÞ trÝ nh­ thÕ nµo trong c¶ bµi th¬?
KÕt qu¶: HS qua th¶o luËn cã thÓ rót ra vÎ ®Ñp t©m hån øc Trai thÓ hiÖn ë 3 ®iÓm: Yªu thiªn nhiªn; Yªu ®êi; Yªu cuéc sèng; TÊm lßng ­u ¸i víi d©n, víi n­íc.
+ GV cÇn gióp ®ì nhau øng dông c¸c PPDH tÝch cùc trong ®ã cã DH hîp t¸c, sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn, thiÕt bÞ hiÖn ®¹i vµo d¹y häc ®¸p øng nhu cÇu ®æi míi gi¸o dôc toµn diÖn.
Nh­ vËy, qu¸ tr×nh sö dông PPDH hîp t¸c kh«ng chØ phô thuéc vµo HS mµ yÕu tè ®Çu tiªn ph¶i kÓ ®Õn ®ã lµ tõ phÝa GV. D¹y vµ häc lµ hai qu¸ tr×nh diÔn ra song song ®ång thêi, trong ®ã ng­êi GV cã vai trß tæ chøc, ®iÒu khiÓn, h­íng dÉn, cho nªn cÇn ph¶i ®Þnh h­íng thay ®æi tr­íc khi ¸p dông cho HS.
2.1.2. VÒ phÝa HS
+ CÇn hiÓu ®óng b¶n chÊt cña ho¹t ®éng DH hîp t¸c vµ h×nh thøc tæ chøc cña nã.
 §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy dÜ nhiªn cÇn ph¶i cã GV v× HS kh«ng thÓ tù kh¸m ph¸ ra b¶n chÊt vµ h×nh thøc tæ chøc ho¹t ®éng häc hîp t¸c. Cho nªn, GV cã thÓ qua ho¹t ®éng ngoµi giê, qua nh÷ng tiÕt tr¶ bµi kiÓm tra, thùc hµnh dµnh kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh ®Ó gi¶ng thªm cho HS hiÓu. 
 NÕu nh­ ë m«i tr­êng miÒn xu«i, HS cã nhiÒu ®iÒu kiÖn t×m ®äc tõ tµi liÖu s¸ch vë vÒ DH hîp t¸c th× viÖc nµy kh«ng qu¸ cÇn thiÕt. Nh­ng ë mét tr­êng nh­ tr­êng THPT Quan S¬n ®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt, tµi liÖu cßn nhiÒu khã kh¨n, ®Æc biÖt lµ sù kh«ng ®ång ®Òu vÒ tr×nh ®é nhËn thøc dÉn ®Õn ®©y lµ mét yªu cÇu tÊt yÕu.
HS cÇn hiÓu: 
DH hîp t¸c gióp c¸c thµnh viªn trong nhãm chia sÎ nh÷ng b¨n kho¨n kinh nghiÖm cña b¶n th©n cïng nhau x©y dùng nhËn thøc míi b»ng c¸ch nãi ra ®iÒu m×nh ®ang nghÜ. 
CÊu t¹o cña mét tiÕt häc hoÆc mét buæi lµm viÖc theo nhãm cã thÓ nh­ sau: 
Lµm viÖc chung cña c¶ líp.
Nªu vÊn ®Ò, x¸c ®Þnh nhiÖm vô nhËn thøc.
Tæ chøc c¸c ho¹t ®éng nhãm, giao nhiÖm vô.
H­íng dÉn c¸ch lµm viÖc theo nhãm.
Lµm viÖc theo nhãm.
Trao ®æi ý kiÕn, th¶o luËn theo nhãm.
Ph©n c«ng trong nhãm, tõng c¸ nh©n lµm viÖc ®éc lËp råi trao ®æi ý kiÕn.
Cö ®¹i diÖn tr×nh bµy kÕt qu¶ cña nhãm.
Th¶o luËn, tæng kÕt tr­íc toµn líp.
C¸c nhãm lÇn l­ît b¸o c¸o kÕt qu¶.
Th¶o luËn chung.
GV tæng kÕt, ®Æt vÊn ®Ò cho bµi hoÆc vÊn ®Ò tiÕp theo.
Thµnh c«ng cña bµi häc phô thuéc vµo sù nhiÖt t×nh tham gia cña c¸c thµnh viªn, v× vËy ph­¬ng ph¸p nµy cßn ®­îc gäi lµ PP cïng tham gia, nã nh­ mét PP trung gian gi÷a sù lµm viÖc ®éc lËp cña tõng HS víi sù lµm viÖc chung cña c¶ líp.
+ CÇn nhiÖt t×nh, chñ ®éng trong qu¸ tr×nh t×m hiÓu tri thøc míi. 
Kh«ng thÓ cã sù thµnh c«ng trong giê §H Vb Ng÷ v¨n nhÊt lµ khi sö dông PPDH hîp t¸c khi HS kh«ng cã sù chñ ®éng nhiÖt t×nh tham gia. Thµnh c«ng chØ thùc sù ®Õn khi nµo HS chñ ®éng tÝch cùc theo, ®ã míi cã thÓ huy ®éng ®­îc tri thøc tËp thÓ vµo qu¸ tr×nh t×m hiÓu, kh¸m ph¸ c¸c ®¬n vÞ kiÕn thøc cña bµi häc.
+ CÇn rÌn luyÖn kÜ n¨ng §äc- hiÓu v¨n b¶n.
§iÒu quan träng nhÊt cña mét giê §äc hiÓu v¨n b¶n lµ HS ph¶i cã kh¶ n¨ng c¶m thô, cã xóc c¶m víi t¸c phÈm v¨n ch­¬ng.Tõ kÜ n¨ng “§äc” ®Õn kÜ n¨ng “HiÓu” ®ã lµ c¶ mét qu¸ tr×nh cÇn rÌn luyÖn vµ HS kh«ng thÓ häc xong mét giê ®äc hiÓu v¨n b¶n, kh«ng thÓ nãi lµ øng dông PPDH hîp t¸c mét c¸ch tÝch cùc khi kh«ng cã kh¶ n¨ng rung c¶m. NÕu chØ cã sö dông PPDH tÝch cùc mµ kh«ng cã sù rung c¶m thÈm mÜ trong §h vb Ng÷ v¨n th× ®ã lµ PP rçng tuÕch. Cho nªn, ®äc hiÓu lµ kÜ n¨ng quan träng mµ HS cÇn cñng cè kÞp thêi.
VD: Khi ®äc hiÓu v¨n b¶n “Trao duyªn” ;“Nçi th­¬ng m×nh” trong TruyÖn KiÒu cña NguyÔn Du, nÕu thiÕu sù c¶m thô tinh tÕ th×: 
Kh«ng hiÓu ®­îc nçi niÒm t©m sù cña KiÒu khi trao duyªn cho em ( V× sao l¹i lµ cËy mµ kh«ng lµ nhê,chÞu; lµ l¹y, th­a mµ kh«ng lµ nãi, b¶o ; V× sao l¹i lµ ng­êi th¸c oan, hån cßn mang nÆng lêi thÒ ).
Kh«ng hiÓu ®­îc t©m tr¹ng cña KiÒu víi nçi niÒm ©m Ø ®ªm ngµy tr­íc c¶nh: Sím ®­a Tèng Ngäc, tèi t×m Tr­êng Khanh
Bëi vËy, HS cÇn tÝch cùc ®äc hiÓu, tham kh¶o, rÌn luyÖn kh¶ n¨ng c¶m thô cña m×nh cho ngµy cµng tinh tÕ ®Ó ph¸t hiÖn ®­îc nhiÒu vÊn ®Ò trong qu¸ tr×nh th¶o luËn, hîp t¸c víi b¹n bÌ.
Tãm l¹i, ®Ó cã thÓ sö dông PPDH hîp t¸c trong giê ®äc hiÓu v¨n b¶n Ng÷ v¨n THPT ®¹t thµnh c«ng lµ ®iÒu t­¬ng ®èi khã. Khã bëi tÝnh chÊt ®Æc thï cña m«n häc. MÆt kh¸c, cÇn tr¸nh khuynh h­íng h×nh thøc vµ ®Ò phßng l¹m dông cho r»ng tæ chøc ho¹t ®éng nhãm lµ dÊu hiÖu tiªu biÓu nhÊt cña ®æi míi PPDH, ho¹t ®éng nhãm cµng nhiÒu th× PP cµng ®æi míi. ThÕ nh÷ng khã kh«ng cã nghÜa lµ kh«ng thùc hiÖn ®­îc. §iÒu quan träng lµ cÇn n¾m b¾t ®­îc vÞ trÝ vai trß cña nã trong nhãm PPTC vµ ¸p dông víi c¸c PP truyÒn thèng ®Ó cã hiÖu qu¶ cao nhÊt trong d¹y häc.
 Tõ thùc tr¹ng kh¶o s¸t, ®iÒu tra s¬ bé ë khèi líp 10 tr­êng THPT Quan S¬n víi nh÷ng gi¶i ph¸p b­íc ®Çu c¸ nh©n t«i mong muèn giê ®äc hiÓu v¨n b¶n Ng÷ v¨n ngµy cµng ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n hoµ chung vµo xu h­íng ®æi míi cña toµn ngµnh gi¸o dôc trªn ®­êng héi nhËp.
PhÇn 3: KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ
3.1. KÕt luËn
Thùc tÕ t×m hiÓu vµ nghiªn cøu ®· gióp t«i nhËn ra vai trß tÝch cùc cña PPDH hîp t¸c trong giê ®äc hiÓu v¨n b¶n Ng÷ v¨n 10. Tuy nhiªn, thùc tr¹ng sö dông PP nµy trong d¹y häc ë tr­êng THPT Quan S¬n khiÕn cho t«i cã nhiÒu suy nghÜ. 
MÆc dï cßn thiÕu kinh nghiÖm gi¶ng d¹y, ch­a cã ®é dµy trong hiÓu biÕt vµ tÝch luü, b¶n th©n t«i vÉn m¹nh d¹n ®­a ra mét vµi gi¶i ph¸p b­íc ®Çu hi väng cã thÓ gióp Ých ®­îc cho qu¸ tr×nh ®äc hiÓu v¨n b¶n Ng÷ v¨n 10 ë tr­êng THPT Quan S¬n, gióp h¹n chÕ dÇn tÝnh chÊt ®Æc thï cña m«n häc ®ång thêi kÕt hîp tèt víi c¸c PP truyÒn thèng ®Ó ®­a qu¸ tr×nh d¹y häc ®¹t ®Õn môc tiªu cao nhÊt theo xu h­¬ng ®æi míi, hiÖn ®¹i.
3.2. KiÕn nghÞ
§Ó thùc hiÖn ®æi míi PPDH, ®Æc biÖt trong DH Ng÷ v¨n kh«ng ph¶i lµ ®iÒu ®¬n gi¶n vµ dÔ dµng. Do vËy, cÇn cã sù phèi hîp c¸c cÊp mét c¸ch chÆt chÏ vµ cã hiÖu qu¶. Cô thÓ:
+ Ban gi¸m hiÖu cÇn ph¶i tr©n träng, ñng hé, khuyÕn khÝch mçi s¸ng kiÕn, c¶i tiÕn dï nhá cña GV vµ còng cÇn biÕt h­íng dÉn, gióp ®ì GV vËn dông PPDH tÝch cùc trong ®ã cã DH hîp t¸c theo nhãm nhá mét c¸ch thÝch hîp vµ cã hiÖu qu¶. MÆt kh¸c, cÇn t¹o ®iÒu kiÖn vÒ c¬ së vËt chÊt, thiÕt bÞ d¹y häc cho GVvµ HS ®Ó qu¸ tr×nh DH ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao h¬n.
+ C¸c c¸n bé, GV cÇn ph¶i gióp ®ì nhau hoµn thiÖn vµ n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ, chuyªn m«n nghiÖp vô phôc vô tèt cho viÖc d¹y häc.
+ Mçi GV cÇn kh«ng ngõng rÌn luyÖn ®Ó n©ng cao tri thøc vµ hiÓu biÕt, t©m huyÕt víi nghÒ vµ lu«n tr¨n trë vÒ nghÒ, vÒ bµi häc gióp cho bµi häc trë nªn phong phó h¬n, sinh ®éng h¬n, tr¸nh sù nhµm ch¸n cña HS. 
Sö dông PPDHTC vµo d¹y häc lu«n lu«n lµ ®iÒu mµ b¶n th©n t«i còng nh­ tÊt c¶ c¸c GV d¹y Ng÷ v¨n cña tr­êng THPT Quan S¬n lu«n mong muèn vµ tÝch cùc øng dông. ThÕ nh­ng nh÷ng h¹n chÕ trong qu¸ tr×nh d¹y häc lµ ®iÒu bÊt kh¶ kh¸ng vµ kh«ng thÓ tr¸nh khái. Do vËy, chóng t«i hi väng cã mét sù ®¸nh gi¸ c«ng b»ng vµ chuÈn x¸c víi viÖc øng dông c¸c PP DH, ph­¬ng tiÖn DH míi cña m«n Ng÷ v¨n nãi riªng vµ c¸c m«n häc kh¸c nãi chung vµo qu¸ tr×nh d¹y häc.
PhÇn 4: Tµi liÖu tham kh¶o
Hµ Minh §øc; LÝ luËn v¨n häc; Nxb GD; H; 1993.
Phan Träng LuËn (chñ biªn) – Tr­¬ng DÜnh; Ph­¬ng ph¸p d¹y häc V¨n, tËp 1; Nxb GD; H; 2001.
Phan Träng LuËn (chñ biªn); ThiÕt kÕ bµi häc Ng÷ v¨n 10; Nxb GD; H; 2006.
NguyÔn Kim Phong (chñ biªn); KÜ n¨ng ®äc hiÓu v¨n b¶n Ng÷ v¨n 10; ; Nxb GD; H; 2006.
NguyÔn Kh¸nh Toµn; Mét sè vÊn ®Ò gi¸o dôc cña ViÖt Nam; Nxb GD; H.
LuËt gi¸o dôc (6/2005).
Tµi liÖu båi d­ìng gi¸o viªn thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh Sgk 10 m«n Ng÷ v¨n; ; Nxb GD; H; 2006.
Tµi liÖu båi d­ìng gi¸o viªn thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh Sgk 11 m«n Ng÷ v¨n; ; Nxb GD; H; 2007.
Sgk Ng÷ v¨n 10, tËp 1; Nxb GD; H; 2006.
Sgk Ng÷ v¨n 10, tËp 2; Nxb GD; H; 2006.
Quy ®Þnh nh÷ng ch÷ viÕt t¾t trong ®Ò tµi
PPDH: Ph­¬ng ph¸p d¹y häc.
PPDHTC: Ph­¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc.
GV: Gi¸o viªn.
HS: Häc sinh.
THPT: Trung häc phæ th«ng.
§h vb: §äc hiÓu v¨n b¶n.
TLN: Th¶o luËn nhãm.
GD - §T: Gi¸o dôc - §µo t¹o.
PhÇn 5: Môc Lôc
Néi dung chÝnh Trang
PhÇn 1: Më ®Çu ... 1.
1. LÝ do chän ®Ò tµi.. 1.
2. Môc ®Ých, yªu cÇu, nhiÖm vô cña ®Ò tµi. ...2.
3. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu.... 3.
4. §èi t­îng nghiªn cøu...3.
5. Giíi h¹n ®Ò tµi...3.
PhÇn 2: Néi dung.. 4.
Ch­¬ng1: C¬ së lÝ luËn.
§æi míi PPDH....4.
C¸c PPDH tÝch cùc.....5.
Ph­¬ng ph¸p DH hîp t¸c theo nhãm nhá ...5.
Ch­¬ng2: Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt trong ®Ò tµi.
2.1. Thùc tr¹ng vÊn ®Ò.. 7.
2.1.1. Sö dông PPDH hîp t¸c trong giê Ng÷ v¨n ë c¸c tr­êng THPT.... 7.
2.1.2. Sö dông PPDH hîp t¸c trong giê Ng÷ v¨n ë tr­êng THPT Quan S¬n.7.
a. Thùc tr¹ng.. 7.
b. Nguyªn nh©n.. .9.
2.2. Nh÷ng gi¶i ph¸p b­íc ®Çu..10.
2.2.1. VÒ phÝa GV.10.
2.2.2. VÒ phÝa HS.....12.
PhÇn 3: KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ.......15.
3.1. KÕt luËn....15.
3.2. KiÕn nghÞ......15.
PhÇn 4: Tµi liÖu tham kh¶o.....16.
PhÇn 5: Môc lôc......17.