Giáo án Đại số 10 tiết 18: Hàm số bậc nhất

Người soạn: đào việt hải $ 2: Hàm số bậc nhất Trường thpt lê ích mộc ( 1 tiết, tiết 18)
I) Mục tiêu: 
1) Kiến thức
Học sinh nắm được
- Tái hiện và củng cố vững chắc các tính chất và đồ thị của hàm số bậc nhất( hệ số góc, điều kiện hai đường thẳng song song).
- Hiểu cấu tạo và cách vẽ đồ thị của các hàm số bậc nhất trên từng khoảng mà hàm số có dạng là một trường hợp riêng.
2) Kĩ năng
- Khảo sát thành thạo hàm số bậc nhất và vẽ đồ thị của chúng.
- Biết vận dụng các tính chất của hàm bậc nhất để khảo sát sự biến thiên, lập bảng biến thiên của các hàm số bậc nhất trên từng khoảng, đặc biệt là đối với hàm số .
3) Thái độ
- Thông qua khái niệm hàm số, kiên hệ được một số vấn đề liên quan đến hàm số trong đời sống thực tiễn như: lãi suất ngân hàng, mức tăng trưởng kinh tế.
- Hiểu và liên hệ được một số thông tin hàng ngày như: Tăng , giảm tai nạn giao thông, lượng tiêu thụ hàng hoá, giá cả tăng, giảm,.... và phân biệt được sự chính xác của các thông tin trên.
II) Tiến trình dạy học
A) Đặt vấn đề (Kiểm tra bài cũ)
Câu hỏi 1: Cho hàm số f(x) = ax + 1, a ạ 0.
1. Hãy cho biết tính ĐB, NB của hàm số này tuỳ theo a.
2. Hình dạng của đồ thị hàm số đó.
Câu hỏi 2: Cho hàm số . Hàm số này có phải là hàm số bậc nhất hay không?
Câu hỏi 3: Cho hàm số f(x) = 5x + 1.
1. Hãy tính f(-1); f(-3); f().
2. Hàm số trên đồng biến hay nghịch biến ? 
B) Bài mới
Hoạt động 1
1. Nhắc lại về hàm số bậc nhất
- Dạng của hàm số bậc nhất.
- Tập xác định của hàm số bậc nhất.
- Điều kiện để hàm số đồng biến, nghịch biến trên D. Bảng biến thiên.
Hoạt động của Giáo viên
Hoạt động của học sinh
?1: Cho hàm số y = -2x + 3. Hãy chọn kết quả sai trong các kết quả sau đây:
A) Hàm số NB trên R.
B) 
C) 
D) Cả ba kết quả trên đều sai.
?2: Cho hai hàm số bậc nhất y = f(x) và y = g(x). Hãy chọn kết quả sai trong các kết quả sau đây:
A) y = f(x) + g(x) là hàm số bậc nhất.
B) y = k.f(x) – l.g(x) (Với k,l không đồng thời bằng 0) là hàm bậc nhất.
C) Nếu y = f(x) và y = g(x) là các hàm số đồng biến thì y = f(x) + g(x) cũng là hàm số đồng biến.
* Đề cập đến vấn đề đồ thị của hàm số bậc nhất:
- Hệ số góc.
- Là một đường thẳng không // hai trục toạ độ. Cắt hai trục toạ độ.
* Xét ví dụ 1 – SGK.
* Xét bài tập sau:
Cho hàm số y = x + 1 (G).
A) Khi lấy đối xứng (G) qua trục Oy ta được đồ thị của hàm số nào?
B) Khi lấy đối xứng (G) qua trục Ox ta được đồ thị của hàm số nào?
C) Khi lấy đối xứng (G) qua trục O ta được đồ thị của hàm số nào?
* Nêu các ví trí tương đối của hai đường thẳng.
* Cho đường thẳng d: 2x + y – 1 = 0. Đường thẳng d’: y = mx + 3 
?1: Xác định m để d // d’ ?
?2: Xác định m để d cắt d’ ?
?3 : d và d’ có thể trùng nhau được không ?
Chọn đáp án D)
Chọn đáp án C)
* Lớp được chia làm hai nhóm, mỗi nhóm làm một câu. Đại diện mỗi nhóm trả lời.
A) y = -x + 1
B) y = -x – 1
C) y = x - 1
1. m = -2
2. m ạ -2
3. Không.
Hoạt động 2
2. Hàm số y = | ax + b |
Hoạt động của Giáo viên
Hoạt động của học sinh
a) Hàm số bậc nhất trên từng khoảng:
* Xét hàm số trong SGK.
?1: Tìm miền xác định của hàm số.
?2: Tính f(1), f(2,5), f(4) và f(4,5).
?3: Nhận xét về tính đồng biến, nghịch biến của hàm số.
* Thực hiện H1:
?1: Tìm miền xác định của hàm số?
?2: Hàm số có thể đạt giá trị lớn nhất tại điểm nào?
?3: Tìm giá trị lớn nhất của hàm số?
b) Đồ thị và sự biến thiên của hàm số:
 y = | ax + b | với a ạ 0.
- Thực chất hàm số này cũng là hàm số bậc nhất trên từng khoảng.
* Xét ví dụ 2:
?1: Tìm miền xác định của hàm số.
?2: Lập bảng biến thiên của hàm số.
?3: Tìm giá trị nhỏ nhất của hàm số.
* Thực hiện ví dụ 3 và H3:
?1: Hãy tìm miền xác định của hàm số.
?2 : Lập bảng biến thiên của hàm số.
?3 : Nêu cách vẽ đồ thị hàm số.
1. "x ẻ [0 ; 5]
2.f(1) = 2, f(2,5) = 2,75, f(4) = 2 và f(4,5) = 3.
3. Hàm số đồng biến trên nửa đoạn [0 ; 2) và nửa khoảng (4 ; 5], nghịch biến trên đoạn [2 ; 4].
1. "x ẻ [0 ; 5]
2. Lập bảng biến thiên.
3. Dựa vào bảng biến thiên để trả lời: Hàm số có thể đạt giá trị lớn nhất tại x = 2 và x = 5.
* Mô tả đồ thị của hàm số 
y = | x |
1. "x ẻ R
3. min y = 0
 R
1. "x ẻ R
3. - Vẽ đồ thị của hàm số 
y = -2x + 4 ứng với x < 2.
- Vẽ đồ thị của hàm số
y = 2x – 4 ứng vói x ³ 2.
* Qua hai ví dụ trên, ta có cách vẽ đồ thị của hàm số y = | ax + b | bằng cách sau:
- Vẽ hai đường thẳng y = ax + b và y = -ax – b.
- Xoá đi hai nửa đường thẳng nằm ở phía dưới trục hoành ox.
Hoạt động 3
2. Hưóng dẫn bài tập về nhà.
Hoạt động của Giáo viên
Hoạt động của học sinh
Bài 17:
?1: Hãy tìm hệ số góc của các đường thẳng trên.
?2: Tìm các cặp đường thẳng song song trong các đường thẳng.
Bài 18:
?1: Tìm tập xác định và vẽ đồ thị của hàm số.
?2: Cho biết sự biến thiên của hàm số trên mỗi khoảng: (-2 ; -1); (-1 ; 2); (1 ; 3) và lập bảng biến thiên của nó.
Bài 19:
?1: Vẽ đồ thị của hai hàm số:
 trên cùng một mặt phẳng toạ độ ?
?2: Cho biết phép tịnh tiến biến đồ thị hàm số thành đồ thị hàm số .
* Ghi lại hướng dẫn câu hỏi về làm.
* Ghi lại hướng dẫn câu hỏi về làm.
* Ghi lại hướng dẫn câu hỏi về làm.
III) Tóm tắt bài học:
1. Hàm số bậc nhất là hàm số có dạng : y = ax + b (a ạ 0; a, b là các hằng số ), có tập xác định là R. Khi a > 0 hàm số đồng biến trên R ; Khi a < 0 hàm số nghịch biến trên R.
2. Đồ thị của hàm số bậc nhất là một đường thẳng, có hệ số góc bằng a.
3. Hai đường thẳng trong mặt phẳng có 3 vị trí tương đối: cắt nhau, song song, trùng nhau, tương ứng với từng điều kiện cụ thể của a, a’; b, b’.
4. Đường thẳng y =ax + b cắt cả trục hoành Ox tại A(), lẫn trục tung Oy tại B(0 ; b).
IV) Có thể dùng bài tập trắc nghiệm để kiểm tra sự tiếp thu của HS.
V) Chuẩn bị kiến thức cho bài học sau:
- Chuẩn bị kĩ các bài tập: 21, 23, 24, 26.
- Ôn lại bài cũ, đặc biệt là các ví dụ đã nêu.
- Đọc bài trước ở nhà, chuẩn bị cho giờ luyện tập.