Giáo án Ngữ văn 10 - Tiết 1 đến 81

TiÕt 1+2: VHSVN
Soạn: 04/08/ 2010
Tæng quan v¨n häc viÖt nam
A/ Môc tiªu bµi häc 
 Gióp häc sinh
N¾m ®­îc nh÷ng kiÕn thøc chung nhÊt , tæng qu¸t nhÊt vÒ hai bé phËn cña v¨n häc ViÖt Nam (VHDG vµ VH viÕt ) vµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña v¨n häc viÕt VN ( VHT§ vµ VHH§)
- Hiểu được những nội dung thể hiện con người Việt Nam trong văn hoc.
B/ PHƯƠNG TIỆN:
*GV: SGK, SGV 10cb, tài liệu tham khảo, thiết kế bài giảng
*HS: SGK 10cb, vở soạn, ĐDHT.
C/ PHƯƠNG PHÁP:
 GV linh hoạt kết hợp các phương pháp: Đọc sáng tạo, đối thoại, trao đổi thảo luận, nêu vấn đề, gợi mở, phát vấn, đàm thoại.
D - TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC:
1/ Ổn định; sĩ số: 10A310A7.
2/Bài cũ: ( Không)
3/Bài mới
 LÞch sö v¨n häc cña bÊt cø d©n téc nµo ®Òu lµ lÞch sö t©m hån cña d©n téc Êy. §Ó cung cÊp cho c¸c em nhËn thøc nh÷ng nÐt lín vÒ v¨n häc n­íc nhµ, chóng ta t×m hiÓu tæng quan v¨n häc ViÖt Nam. 
Ho¹t ®éng cña Gi¸o Viªn.
Ho¹t ®éng cña
häc sinh
Yªu cÇu cÇn ®¹t
 + Néi dung SGK: 
? Em hiÓu thÕ nµo lµ tæng quan v¨n häc ViÖt Nam 
? V¨n häc ViÖt Nam gåm mÊy bé phËn lín ? MQH cña chóng?
 H·y tr×nh bµy nh÷ng nÐt lín cña v¨n häc dân gian ? ( tãm t¾t SGK )
? H·y kÓ tªn c¸c thÓ lo¹i VHDG
? SGK tr×nh bµy néi dung g×? H·y tr×nh bµy kh¸i qu¸t vÒ tõng néi dung ®ã ?
Mét sè Ýt b»ng ch÷ Ph¸p . Ch÷ H¸n lµ v¨n tù cña ng­êi H¸n. Ch÷ N«m dùa vµo ch÷ h¸n mµ ®Æt ra. Ch÷ quèc ng÷ sö dông ch÷ c¸i La tinh ®Ó ghi ©m tiÕng ViÖt. Tõ thÕ kØ XX trë l¹i ®©y, v¨n häc ViÖt Nam chñ yÕu viÕt b»ng ch÷ quèc ng÷.
+Nh×n tæng qu¸t VHVN cã mÊy thêi k× ph¸t triÓn? 
? NÐt lín cña truyÒn thèng thÓ hiÖn trong VHVN lµ g×?
? Tõ thÕ kØ X ®Õn hÕt thÕ kØ XIX, nÒn v¨n häc VN cã nh÷ng ®Æc ®iÓm g× ®¸ng l­u ý? 
? V× sao v¨n häc tõ thÕ kØ thø 10 ®Õn hÕt thÕ kØ 19 cã sù ¶nh h­ëng cña v¨n häc Trung Quèc?
 DÉn chøng: SGK
? H·y chØ ra nh÷ng t¸c phÈm vµ nh÷ng t¸c gi¶ tiªu biÓu cña v¨n häc trung ®¹i?‏‎‎ 
? T¹i sao l¹i gäi lµ nÒn v¨n häc hiÖn ®¹i?
? V¨n häc thêi k× nµy ®­îc chia lµm mÊy giai ®o¹n vµ cã ®Æc ®iÓm g×?
? Giai ®o¹n sau so víi giai ®o¹n tr­íc cã g× kh¸c biÖt?
VÒ thÓ lo¹i VHVN tõ ®Çu thÕ kØ 20 cã nh÷ng ®iÓm g× ®¸ng l­u ý?
? Mèi quan hÖ cña con ng­êi víi thÕ giíi tù nhiªn ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo? 
? Mèi quan hÖ gi÷a con ng­êi víi quèc gia, d©n téc ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo? 
 ? VHVN ®· ph¶n ¸nh mèi quan hÖ x· héi nh­ thÕ nµo? 
? VHVN ph¶n ¸nh ‏‎ý thøc b¶n th©n nh­ thÕ nµo? 
Nh÷ng t¸c phÈm th¬ Hå Xu©n H­¬ng, “ Chinh Phô ng©m khóc” cña §Æng TrÇn C«n, “Cung o¸n ng©m” cña NguyÔn Gia ThiÒu vµ ®Ønh cao lµ tru‏‏yÖn KiÒu cña NguyÔn Du. Thêi k× 1930-1945 næi lªn víi v¨n xu«i l·ng m¹n, th¬ míi l·ng m¹ng vµ mét sè t¸c phÈm nh­ “T¾t ®Ìn” cña Ng« TÊt Tè ; truyÖn ng¾n vµ tiÓu thuyÕt cña Nam Cao, truyÖn cña Th¹ch
? Xu h­íng chung cña VHVN lµ g× khi x©y dùng mÉu ng­êi lÝ t­ëng?
- Đäc mÊy dßng ®Çu cña s¸ch gi¸o khoa tõ “Tr¶i qua qu¸ tr×nh lao ®éng, chiÕn ®Êu b¶o vÖ ®Êt n­íc, nh©n d©n ta ®· s¸ng t¹o ra nh÷ng gi¸ trÞ tinh thÇn. VHVN lµ b»ng chøng cho sù s¸ng t¹o tinh thÇn Êy.” 
HS suy nghĩ, tìm giữ liệu từ SGK để trả lời
H/S ®äc sgk tõ “v¨n häc viÕt kÞch th¬”.Suy nghĩ, tìm giữ liệu để trả lời.
TruyÖn cæ d©n gian baogåm: thÇn tho¹i, sö thi, truyÒn thuyÕt, cæ tÝch truyÖn cæ tÝch, truyÖn c­êi, truyÖn ngô ng«n. Th¬ ca d©n gian bao gåm :tôc ng÷, c©u ®è, ca dao, vÌ, truyÖn th¬. S©n khÊu d©n gian bao gåm : chÌo, tuång, c¶i l­¬ng
HS suy nghĩ, tìm giữ liệu từ SGK để trả lời
HS suy nghĩ, tìm giữ liệu từ SGK để trả lời
H/S ®äc tõng phÇn 
HS trả lời
HS suy nghĩ, tìm giữ liệu từ SGK để trả lời
– H/S ®äc sgk
 trả lời, t×m dÉn chøng
- Hs t×m d/c trong sgk
+ H/S ®äc sgk ->trả lời
- Së dÜ cã tªn gäi Êy v× nã ph¸t triÓn trong thêi ®¹i mµ quan hÖ s¶n xuÊt chñ yÕu dùa vµo hiÖn ®¹i ho¸. MÆt kh¸c nh÷ng luång t­ t­ëng tiÕn bé nh­ luång giã míi thæi vµo VN lµm thay ®æi nhËn thøc, c¸ch nghÜ, c¸ch c¶m vµ c¶ c¸ch nãi cña con ng­êi VN. Nã chÞu ¶nh h­ëng cña nÒn v¨n häc ph­¬ng T©y. 
HS suy nghĩ, tìm giữ liệu từ SGK để trả lời
 HS suy nghĩ, tìm giữ liệu từ SGK để trả lời
HS suy nghĩ, tìm giữ liệu từ SGK để trả lời
H/s ®äc sgk
HS suy nghĩ, tìm giữ liệu từ SGK để trả lời
+ VHDG víi t­ duy huyÒn tho¹i ®· kÓ l¹i qu¸ tr×nh nhËn thøc, c¶i t¹o, chinh phôc cña «ng cha ta víi thÕ giíi tù nhiªn hoang d·, x©y dùng cuéc sèng tÝch luü hiÓu biÕt phong phó vÒ thiªn nhiªn
HS suy nghĩ, tìm giữ liệu từ SGK để trả lời
§Êt n­íc l¹i tr¶i qua nhiÒu thö th¸ch chèng kÎ thï x©m l­îc. V× vËy, mét nÒn v¨n häc yªu n­íc cã gi¸ trÞ nh©n v¨n s©u s¾c xuyªn suèt lÞch sö VHVN.
NhiÒu t¸c phÈm lín kÕt tinh lßng yªu n­íc: HTS, BN§CnhiÒu t¸c gia yªu n­íc lín nh­: NguyÔn Tr·i, N§C®· x©y dùng nªn mét hÖ thèng yªu n­íc hoµn chØnh.
H/s ®äc sgk tìm giữ liệu để trả lời.
*ThÓ x¸c vµ t©m hån
 *B¶n n¨ng vµ v¨n ho¸
 *T­ t­ëng vÞ kØ vµ t­ t­ëng vÞ tha
 *ý thøc c¸ nh©n vµ ý thøc céng ®ång
HS suy nghĩ, tìm giữ liệu từ SGK để trả lời.
I/ C¸c bé phËn hîp thµnh v¨n häc ViÖt Nam
VHDG vµ VHV lµ hai bé phËn c¶u hîp thµnh VHVN cã MQH mËt thiÕt trong c¸c thêi k× ph¸t triÓn cña VHd.téc.
1 . V¨n häc d©n gian 
- VHVN gåm hai bé phËn v¨n häclín:
 + VHDG
 + VH viÕt
- Kh¸i niÖmVHDG: Lµ nh÷ng s¸ng t¸c tËp thÓ cña nh©n d©n lao ®éng ®­îc truyÒn miÖng tõ ®êi nµy sang ®êi kh¸c. Nh÷ng trÝ thøc cã thÓ tham gia s¸ng t¸c. Song nh÷ng s¸ng t¸c ®ã ph¶i tu©n thñ theo ®Æc tr­ng cña VHDG vµ trë thµnh tiÕng nãi, t×nh c¶m chung cña nh©n d©n
- C¸c thÓ lo¹i cña VHDG: 12
- §Æc tr­ng cña VHDG lµ tÝnh truyÒnmiÖng, tÝnh tËp thÓ vµ tÝnh thùc hµnh trong c¸c sinh ho¹t kh¸c nhau cña ®êi sèng céng ®ång.
2. V¨n häc viÕt
- Kh¸i niÖm vÒ v¨n häc viÕt : Lµ s¸ng t¸c cña trÝ thøc ®­îc ghi l¹i b»ng ch÷ viÕt, lµ s¸ng t¹o cña c¸ nh©n, v¨n häc viÕt mang dÊu Ên cña t¸c gi¶. 
- Ch÷ viÕt: H×nh thøc v¨n tù cña v¨n häc viÕt ®­îc ghi l¹i b»ng ba thø ch÷ : H¸n, N«m, Quèc ng÷. 
- HÖ thèng thÓ lo¹i : Ph¸t triÓn theo tõng thêi k×
*Tõ thÕ kØ X ®Õn thÕ kØ XIX gåm: v¨n xu«i tù sù (truyÖn kÝ, v¨n chÝnh luËn, tiÓu thuyÕt ch­¬ng håi). Th¬ gåm th¬ cæ phong, ®­êng luËt tõ khóc. V¨n biÒn ngÉu gåm phó, c¸o, v¨n tÕ
* Ch÷ N«m : cã th¬ n«m §­êng luËt, truyÖn th¬, ng©m khóc, h¸t nãi
* Tõ thÕ kØ XX trë l¹i ®©y ranh giíi râ rµng. Tù sù cã: TruyÖn ng¾n, tiÓu thuyÕt, kÝ ( bót kÝ, nhËt kÝ, tuú bót, phãng sù ). Tr÷ t×nh cã : Th¬, tr­êng ca. KÞch cã: kÞch nãi.
II/ TiÕn tr×nh lÞch sö cña v¨n häc ViÖt Nam
- Tõ thÕ kØ X ®Õn hÕt thÕ kØ XIX lµ v¨n häc Trung ®¹i. NÒn v¨n häc nµy h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn theo mèi quan hÖ cña v¨n häc khu vùc §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸ cã mèi quan hÖ víi v¨n häc Trung Quèc
- V¨n häc hiÖn ®¹i h×nh thµnh tõ thÕ kØ XX vµ vËn ®éng ph¸t triÓn tíi ngµy nay. Nã ph¸t triÓn trong mèi quan hÖ vµ giao l­u quèc tÕ. VHVN chÞu ¶nh h­ëng cña v¨n häc ¢u - MÜ
- TruyÒn thèng v¨n häc VN thÓ hiÖn hai nÐt lín: ®ã lµ chñ nghÜa yªu n­íc vµ chñ nghÜa nh©n ®¹o.
1. Thêi k× v¨n häc Trung ®¹i ( tõ thÕ kØ X ®Õn hÕt thÕ kØ XIX)
- Tõ thÕ kØ thø X ®Õn hÕt thÕ kØ XIX v¨n häc VN cã nh÷ng ®iÓm ®¸ng l­u ý lµ:
 §©y lµ nÒn v¨n häc viÕt b»ng ch÷ H¸n vµ ch÷ N«m. 
+ Quan hệ giao lưu với nhiều nền văn hoá trong khu vực Đông Nam Á, nhất là ¶nh h­ëng cña nÒn v¨n häc Trung Quèc
*Sù ph¸t triÓn cña th¬ N«m g¾n liÒn víi sù tr­ëng thµnh vµ nh÷ng nÐt truyÒn thèng cña v¨n häc trung ®¹i. §ã lµ lßng yªu n­íc, tinh thÇn nh©n ®¹o vµ hiÖn thùc. Nã thÓ hiÖn tinh thÇn ý thøc d©n téc ®· ph¸t triÓn cao.
2.Thêi k× v¨n häc hiÖn ®¹i (tõ ®Çu thÕ kØ XX cho ®Õn nay )
+ Tån t¹i trong bèi c¶nh giao l­u v¨n ho¸,v¨n häc ngµy cµng më réng, tiÕp xóc vµ tiÕp nhËn tinh hoa cña nhiÒu nÒn v¨n häc thÕ giíi ®Ó ®æi míi.
-VH thêi k× nµy ®­îc chia lµm 4 giai ®o¹n:
 +Tõ ®Çu thÕ kØ 20 ®Õn 1930
 +Tõ 1930 ®Õn1945
 +Tõ 1945 ®Õn 1975
 +Tõ 1975 ®Õn nay 
- §Æc ®iÓm VHVN ë tõng thêi k× cã sù kh¸c nhau:
*Tõ ®Çu thÕ kØ XX ®Õn n¨m 1930, v¨n häc viÖt nam ®· b­íc vµo quü ®¹o cña v¨n häc thÕ giíi hiÖn ®¹i, cô thÓ tiÕp xóc víi nÒn v¨n häc ch©u ¢u. §ã lµ nÒn v¨n häc viÕt b»ng ch÷ quèc ng÷: d/c-sgk
*Tõ 1930 ®Õn1945 xuÊt hiÖn nhiÒu tªn tuæi lín nh­: TL, NT, XD, VTP
 V¨n häc thêi k× nµy võa kÕ thõa tinh hoa cña v¨n häc trung ®¹i vµ v¨n häc d©n gian võa tiÕp nhËn v¨n häc thÕ giíi ®Ó hiÖn ®¹i ho¸: cã nhiÒu thÓ lo¹i míi vµ ngµy cµng hoµn thiÖn 
III. Con ng­êi ViÖt Nam qua v¨n häc
1.. Con ng­êi ViÖt Nam trong quan hÖ víi thÕ giíi tù nhiªn
- Víi thÕ giíi tù nhiªn
+ Víi con ng­êi, thiªn nhiªn lµ ng­êi b¹n th©n thiÕt:h×nh ¶nh b·i mÝa, n­¬ng d©utÊt c¶ ®Òu g¾n bã víi con ng­êi.T×nh yªu thiªn nhiªn ®· trë thµnh néi dung quan träng cña VHVN
+Thiªn nhiªn mang nh÷ng d¸ng vÎ riªng biÖt cña tõng miÒn.Vµo vh còng thÕ nã gãp phÇn lµm nªn tÝnh ®a d¹ng trong v¨n ch­¬ng
+Trong s¸ng t¸c v¨n häc trung ®¹i h×nh ¶nh thiªn nhiªn th­êng g¾n víi lÝ t­ëng ®¹o ®øc thÈm mÜ:d/c
2. Con ng­êi ViÖt Nam trong quan hÖ víi quèc gia, d©n téc ( h/s ®äc sgk )
-Víi quèc gia , d©n téc
+Con ng­êi VN sím cã thøc x©y dùng quèc gia, d©n téc cña m×nh. 
 T×nh yªu quª h­¬ng xø së lµ niÒm tù hµo vÒ truyÒn thèng mäi mÆt cña d©n téc.
 T×nh yªu tæ quèc thÓ hiÖn qua lßng c¨m thï giÆc d¸m x¶ th©n v× nghÜa lín.
 §Æc biÖt nÒn VHVN ë thÕ kØ XX lµ nÒn v¨n häc tiªn phong chèng ®Õ quèc. Chñ nghÜa yªu n­íc lµ néi dung tiªu biÓu gi¸ trÞ quan träng cña VHVN 
3.Con ng­êi ViÖt Nam trong quan hÖ x· héi
Giai ®o¹n v¨n häc cuèi thÕ kØ XVIII hoÆc giai ®o¹n v¨n häc 1930-1945. ý thøc c¸ nh©n ®­îc ®Ò cao. §ã lµ quyÒn sèng c¸ nh©n cña con ng­êi, quyÒn ®­îc h­ëng h¹nh phóc vµ t×nh yªu.
 - C¸c t«n gi¸o lín nh­ Nho - PhËt - L·o gi¸o ®Òu ®Æt ra nguyªn t¾c xö lÝ mèi quan hÖ gi÷a hai ph­¬ng diÖn nµy. VHVN ®· ghi l¹i qu¸ tr×nh ®Êu tranh, lùa chän ®Ó kh¼ng ®Þnh mét ®¹o lÝ lµm ng­êi trong sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a hai ph­¬ng diÖn. V× lÝ do vµ nguyªn nh©n kh¸c nhau ë nh÷ng giai ®o¹n nhÊt ®Þnh, v¨n häc ®Ò cao mét trong hai mÆt trËn trªn. C¶ d©n téc ph¶i chèng ngo¹i x©m, chèng ®ì víi thiªn nhiªn, con ng­êi VN ph¶i ®Ò cao ‏‎ý thøc céng ®ång h¬n ‏‎ý thøc c¸ nh©n. Nh©n vËt trung t©m cña c¸c thêi k× nµy næi bËt víi ‏‎ý thøc tr¸ch nhiÔm x· héi, tinh thÇn hy sinh tíi møc kh¾c.
Song ë giai ®o¹n nµo,xu h­íng chung cña VHVN lµ x©y dùng mét ®¹o lÝ lµm ng­êi víi nh©n phÈm tèt ®Ñp nh­ nh©n ¸i thuû chung. t×nh nghÜa, vÞ tha, s½n sµng x¶ th©n v× sù nghiÖp chÝnh nghÜa, ®Êu tranh chèng chñ nghÜa kh¾c kØ cña t«n gi¸o, ®Ò cao quyÒn sèng con ng­êi c¸ nh©n nh­ng kh«ng chÊp nhËn chñ nghÜa c¸ nh©n.
- C¸c bé phËn hîp thµnh VHVN
- TiÕn tr×nh lÞch sö VHVN
- Mét sè néi dung chñ yÕu cña VHVN
- L­u ‏‎ý: Mçi giai ®o¹n nªn nhí thµnh tùu:t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm tiªu biÓu
4 Cñng cè:
LuyÖn tËp: + VHVN tõ §X->XIX cã nh÷ng bé ph©n nµo hîp thµnh?
 + 12 thÓ lo¹i v¨n häc thuéc bé phËn v¨n häc nµo?
 + T¹i sao VHVN l¹i ph¸t triÓn thµnh 3 giai ®o¹n? lÊy d/c cho c¸c giai ®o¹n?
5 Dăn dò : 
- Hs đọc lại SGK , học kĩ bài tổng quan VHVN.: nhí ®Ò môc, lËp s¬ ®å c¸c bé phËn v¨n häc ViÖt Nam
- Đọc SGK chuẩn bị kiến thức bài: Ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷
TiÕt3: Tiếng Việt
Soạn: 04/08/ 2010
Ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷
A. Môc tiªu bµi häc. Gióp h/s
- N¾m ®­îc kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ ho¹t ®éng giao tiÕp n©ng cao kÜ n¨ng t¹o lËp, ph©n tÝch, l ... h phô chØ cã ng­êi b¹n duy nhÊt lµ ngän ®Ìn. T¶ ®Ìn chÝnh lµ t¶ kh«ng gian mªnh m«ng vµ sù c« ®¬n cña con ng­êi. TiÕng gµ g¸y lµm t¨ng thªm Ên t­îng v¾ng vÎ. Bãng c©y hoÌ trong ®ªm gîi c¶m gi¸c hoang v¾ng d¸ng sî. Hai tiÕng “d»ng dÆc” vµ “®»ng ®½ng” diÔn t¶ nçi buån ®au trÜu nÆng, kÐo dµi theo thêi gian vµ ch×m lªn c¶ kh«ng gian mªnh m«ng nh­ biÓn c¶.
 T¸c gi¶ ®· thÓ hiÖn sù c¶m th«ng s©u s¾c víi t©m tr¹ng cña ng­êi chinh phô.
+ Nµng nhê giã xu©n göi lßng m×nh tíi chång. Tø th¬ nh­ bay ra khái c¨n phßng ®Ó hoµ ®iÖu víi b¸t ng¸t kh«ng gian.
Lßng nµyb»ng trêi
Giã ®«ng lµ giã xu©n. Ngh×n vµng lµ tÊm lßng cña nµng. Nói Yªn ë ph­¬ng b¾c xa x«i. H×nh ¶nh ­íc lÖ mµ kh¾c ho¹ mét kh«ng gian v« cïng, v« t©n. C©u th¬ nh­ ®óc mét mèi t×nh, phæ vµo h×nh thøc ®¬n gi¶n, trän vÑn.
* Tõ “®»ng ®½ng”- nçi nhí th­¬ng triÒn miªn theo thêi gian, kÐo dµi ®Õn v« tËn, sù kÐo dµi qu¸ møc khiÕn cho con ng­êi mÖt mái vµ c¶m they nÆng nÒ. Nçi nhí nµy diÔn ra lªn tôc, th­êng trùc trong t©m t­ëng cña ng­êi chinh phô.
* Nçi nhí ®· ®­îc cô thÓ ho¸ b»ng ®é dµi kh«ng gian “®­êng lªn b»ng trêi”. Nh­ vËy tõ “®»ng ®½ng” gîi tr­êng ®é h­íng ngo¹i lan to¶ theo kh«ng gian vµ thêi gian, chiÒu s©u nçi nhí. Nçi nhí th­¬ng triÒn miªn Êy ®· ®­îc thÓ hiÖn tµi t×nh qua thÓ th¬ song thÊt lôc b¸t víi ©m ®iÖu triÒn miªn vµ lèi ®iÖp ng÷ liªn hoµn.
* Tõ “®au ®¸u” gîi sù dâi tr«ng tËp trung cao ®é vÒ mét h­íng víi nçi lo l¾ng kh«ng yªn. Tõ “®au ®¸u” nh­ Èn lÆn ch×m ngËp vµo trong. Hai tõ “®au ®¸u” kÕt hîp víi tõ “®»ng ®½ng” khiÕn ta c¶m gi¸c nçi nhí mong ngµy cµng t¨ng lªn da diÕt h¬n, ch¸y bang h¬n theo sù tr¶I dµi cña thêi gian. Nçi nhí ®· nhãi lªn nçi ®au, tõ “thiÕt tha” ®· diÔn t¶ ®­îc nçi nhí nh­ chµ ®i s¸t l¹i nh­ c¾t nh­ mµi vµo x­¬ng tuû cña ng­êi chinh phô.
* Hai c©u cuèi cã ý béc lé c¶m xóc. ë ®©y ng­êi chinh phô ®· qóa u sÇu nªn nh×n c¶nh vËt thÊy c¸i g× còng ¶m ®¹m, buån th¶m. §ã lµ mèi quan hÖ gi÷a ngo¹i c¶nh vµ t©m c¶nh.
- §»ng sau nh÷ng c©u th¬ diÔn t¶ t©m tr¹ng cña ng­êi chinh phô cã chång tham gia vµo c¸c cuéc ®¸nh dÑp cña vua chóa lµ tiÕng nãi ph¶n chiÕn víi c¸c cuéc chiÕn tranh phi nghÜa.
TiÕt 81
LËp dµn ý bµi v¨n nghÞ luËn
A.Môc tiªu bµi häc:
Gióp HS:
+ N¾m ®­îc t¸c dông cña viÖc lËp dµn ý vµ c¸ch thøc lËp dµn ý bµi v¨n nghÞ luËn
+ LËp ®­îc dµn ý bµi v¨n nghÞ luËn
+ Cã ý thøc vµ h×nh thµnh thãi quen lËp dµn ý tr­íc khi viÕt c¸c bµi nghÞ luËn trong nhµ tr­êng còng nh­ ngoµi cuéc sèng
B.Ph­¬ng tÞªn thùc hiÖn
+ SGK Ng÷ v¨n 10 – tËp hai ( Ban c¬ së), s¸ch gi¸o viªn
+ThiÕt kÕ d¹y häc
C. C¸ch thøc tiÕn hµnh:
GV tæ chøc d¹y häc theo c¸ch kÕt hîp c¸c ph­¬ng ph¸p gi¶i thÝch minh ho¹, gîi t×m víi h×nh thøc trao ®æi th¶o luËn, tr¶ lêi c¸c c©u hái.
CÇn chó ý:
- Thùc chÊt viÖc lËp dµn ý bµi v¨n nghÞ luËn lµ viÖc chän läc, s¾p xÕp vµ triÓn khai hÖ thèng c¸c luËn ®iÓm, luËn cø theo bè côc 3 phÇn cña v¨n b¶n.
- GV cÇn cho HS dùa vµo nh÷ng kü n¨ng ®· ®­îc häc ë bµi tr­íc vÒ lËp luËn ®Ó x©y dùng cho dµn ý bµi v¨n nghÞ luËn.
D.TiÕn tr×nh d¹y häc
1.æn ®Þnh tæ chøc líp +kiÓm tra sÜ sè
2.KiÓm tra bµi cò ( 5phót)
3. Giíi thiÖu bµi míi
ë cÊp THCS c¸c em ®· ®­îc lµm quen víi c¸c yÕu tè nghÞ luËn trong c¸c v¨n b¶n. §èi víi bµi “ LËp dµn ý bµi v¨n nghÞ luËn” sÏ gióp c¸c em n©ng cao kiÕn thøc vµ kü n¨ng lËp dµn ý bµi v¨n nghÞ luËn
TG
Ph­¬ng ph¸p
Ho¹t ®éng cña HS
§Þnh h­íng cña GV
I.T¸c dông cña viÖc lËp dµn ý
5’
Gi¶i thÝch minh häa
GV yªu cÇu HS ®äc phÇn I s¸ch Ng÷ v¨n 10- tËp II
+ Kh¸i niÖm lËp dµn ý
LËp dµn ý lµ sù lùa chän vµ s¾p xÕp nh÷ng néi dung c¬ b¶n dù ®Þnh triÓn khai vµo bè côc ba phÇn cña v¨n b¶n
Ph¸t vÊn ®µm tho¹i
-HS nªu nh÷ng t¸c dông cña viÖc lËp dµn ý trong SGK
+T¸c dông cña viÖc lËp dµn ý
GV nhËn xÐt, bæ sung
Bµi viÕt ®óng träng t©m, m¹ch l¹c
- Ng­êi viÕt chñ ®éng ®­îc thêi gian, tr¸nh viÖc l¹c ý, thiÕu ý, mÊt c©n ®èi
- GV cã thÓ lÊy vÝ dô minh ho¹, hoÆc chuyÓn ý sang môc II lµm dÉn chøng
II. C¸ch lËp dµn ý bµi v¨n nghÞ luËn
17’
-GV yªu cÇu HS ®äc ®Ò bµi trong SGK
GV ghi ®Ò bµi lªn b¶ng
§Ò bµi: “Bµn vÒ vai trß vµ t¸c dông to lín cña trong ®êi sèng tinh thÇn cña con ng­êi, nhµ v¨n M.Gorki cã viÕt: “S¸ch më réng tr­íc m¾t t«i nh÷ng ch©n trêi míi”. H·y gi¶i thÝch vµ b×nh luËn ý kiÕn trªn.
Ph­¬ng ph¸p gîi t×m
Trao ®æi- th¶o luËn
GV yªu cÇu HS ®äc kü ®Ò bµi, x¸c ®Þnh yªu cÇu ®Ò vµ lÇn l­ît tiÕn hµnh c¸c b­íc sau
-HS chia thµnh nhãm (2 bµn mét nhãm) tiÕn hµnh trao ®æi th¶o luËn theo yªu cÇu c©u hái trong SGK
1.T×m ý cho bµi v¨n
* T×m ý lµ g×?
( GV gi¶i thÝch néi dung t×m ý)
T×m ý lµ t×m hÖ thèng luËn ®iÓm luËn cø cho bµi v¨n
*TiÕn hµnh t×m ý cho bµi v¨n
a.X¸c ®Þnh luËn ®Ò
+ S¸ch më réng tr­íc m¾t t«i nh÷ng ch©n trêi míi.
8 phót
10 phót
§µm tho¹i ph¸t vÊn
Gîi t×m
§µm tho¹i-Ph¸t vÊn
Ph­¬ng ph¸p kh¸i qu¸t tæng hîp
ThuyÕt gi¶ng
§µm tho¹i ph¸t vÊn
Ph­¬ng ph¸p h×nh dung, t­ëng t­îng, t¸i hiÖn Ph­¬ng ph¸p gîi t×m ®¸nh gi¸ 
Ph­¬ng ph¸p
tæng hîp kh¸i qu¸t
Trao ®æi- th¶o luËn
Kh¸i qu¸t- tæng hîp
§äc- ghi nhí
Trao ®æi- th¶o luËn
-GV lÇn l­ît yªu cÇu c¸c nhãm HS tr¶ lêi c©u hái trong SGK.
- GV nhËn xÐt, bæ sung
+ Bµi v¨n cÇn lµm s¸ng tá vÊn ®Ò g× ? Quan ®iÓm cñaem vÒ vÊn ®Ò ®ã?
-GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c¸c c©u hái sau :
+ S¸ch lµ g× ?
+ S¸ch cã t¸c dông nh­ thÕ nµo?
+ Th¸i ®é ®èi víi viÖc ®äc s¸ch nh­ thÕ nµo?
+ Tõ ®ã GV yªu cÇu HS kh¸i qu¸t “ LuËn ®iÓm lµ g×? ”
-GV yªu cÇu HS lÇn l­ît tr¶ lêi c¸c c©u hái víi mçi luËn ®iÓm.
+ S¸ch lµ s¶n phÈm thuéc lÜnh vùc nµo cña con ng­êi?
+ S¸ch ph¶n ¸nh l­u gi÷ nh÷ng thµnh tùu g× cña nh©n lo¹i ?
+ S¸ch cã chÞu ¶nh h­ëng cña thêi gian, kh«ng gian kh«ng ?
+ S¸ch ®em l¹i cho con ng­êi nh÷ng hiÓu biÕt g× ?
+ S¸ch cã t¸c dông nh­ thÕ nµo víi cuéc sèng riªng t­ vµ b¶n th©n ng­êi®äc s¸ch?
+ Th¸i ®é cña anh (chÞ) ®èi víi c¸c lo¹i s¸ch ?
+ §äc s¸ch nh­ thÕ nµo lµ tèt nhÊt ?
-GV yªu cÇu HS kh¸i qu¸t
Muèn t×m ý cho bµi v¨n ph¶i tiÕn hµnh mÊy b­íc
-GV yªu cÇu HS nh¾c l¹i kh¸i niÖm “ lËp dµn ý” ®· häc ë phÇn I
-GV h­íng dÉn HS chi tiÕt ho¸ thªm luËn cø vµo bè côc cña v¨n b¶n
-HS tr¶ lêi c¸c c©u hái.
+Nªn më bµi trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp ?
+C¸ch nªu vÊn ®Ò vµ ph­¬ng h­íng nghÞ luËn
+S¾p xÕp luËn ®iÓm theo tr×nh tù nµo cho hîp lý ?
+ S¾p xÕp c¸c luËn cø cho tõng luËn ®iÓm ra sao ?
+CÇn triÓn khai lô©n
®iÓm vµ luËn cø nµo nhiÒu nhÊt? T¹i sao?
+ CÇn lùa chän vµ sö dông c¸c ký hiÖu g× ®Æt tr­íc c¸c ®Ò môc ®Ó dµn ý ®­îc râ rµng, minh b¹ch?
-GV tæng hîp c¸c c©u tr¶ lêi cña HS lªn b¶ng phô. NhËn xÐt ®¸nh gi¸ vµ®Þnh h­íng cho HS dµn ý chi tiÕt
-GV yªu cÇu HS th¶o luËn nh÷ng c©u hái sau:
+Nªn kÕt bµi theo kiÓu®ãng hay më ?
+ Nªn kÕt bµi theo kiÓu ®ãng hay më ?
+Kh¼ng ®Þnh néi dung nµo?
+Më ra néi dung nµo ®Ó ng­êi ®äc suy nghÜ?
-GV ®Þnh h­íng vµ nhËn
-XÐt qu¸ tr×nh th¶o luËn cña HS
-GV yªu cÇu HS ®äc phÇn ghi nhí trong SGK
GV kiÓm tra ®¸nh gi¸ HS b»ng viÖc gi¶i c¸c bµi tËp trong SGK
-Tõ ®ã tæng kÕt, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña giê häc.
-GV h­íng dÉn HS bæ sung chi tiÕt cho dµn ý ®¹i c­¬ng
-GV yªu cÇu HS lµm bµi tËp.
2.Ph©n theo nhãm th¶o luËn (4 nhãm)
-GV mêi ®¹i diÖn mçi nhãm lËp dµn ý trªn b¶ng
+ Theo em ®ã lµ nhËn xÐt hoµn toµn ®óng. Tuy nhiªn còng cÇn x¸c ®Þnh lo¹i s¸ch kh¸c nhau.
à GV yªu cÇu HS kh¸i qu¸t “thÕ nµo lµ luËn ®Ò”
LuËn ®Ò: Lµ néi dung chÝnh mµ ®Ò bµi yªu cÇu
b. X¸c ®Þnh c¸c luËn ®iÓm
+ S¸ch lµ s¶n phÈm tinh thÇn kú diÖu cña con ng­êi ( Ghi l¹i hiÓu biÕt vÒ thÕ giíi tù nhiªn vµ x· héi)
+ S¸ch më réng nh÷ng ch©n trêi míi
+ CÇn cã th¸i ®é ®óng ®èi víi s¸ch vµ viÖc ®äc s¸ch, biÕt lùa chän nh÷ng s¸ch hay, s¸ch tèt,( lo¹i trõ s¸ch cã néi dung xÊu...)
àLuËn ®iÓm lµ ý kiÕn x¸c ®Þnh cña ng­êi viÕt vÒ vÊn ®Ò ®­îc ®Æt ra.
c.T×m luËn cø cho c¸c luËn ®iÓm
LuËn ®iÓm 1: S¸ch lµ s¶n phÈm tinh thÇn kú diÖu cña con ng­êi
+ S¸ch lµ s¶n phÈm tinh thÇn cña con ng­êi.
+ S¸ch lµ kho tµng tri thøc cña nh©n lo¹i
+ S¸ch gióp ta v­ît qua thêi gian (qu¸ khø – hiÖn t¹i- t­¬ng lai) vµ kh«ng gian ( trong ngoµi n­íc, ®«ng t©y – nam – b¾c)
*LuËn ®iÓm 2: S¸ch më réng nh÷ng ch©n trêi míi
+ S¸ch gióp ta hiÓu biÕt mäi lÜnh vùc tù nhiªn vµ x· héi
+S¸ch lµ ng­êi b¹n t©m t×nh gÇn gòi, gióp ta tù hoµn thiÖn m×nh vÒ nh©n c¸ch
*LuËn ®iÓm 3: CÇn cã th¸i ®é ®óng víi viÖc ®äc s¸ch
+ §äc vµ lµm theo s¸ch tèt, phª ph¸n s¸ch cã h¹i
+ T¹o thãi quen lùa chän s¸ch, cã høng thó ®äc vµ häc theo s¸ch cã néi dung tèt, kÕt hîp viÖc häc trong thùc tÕ cuéc sèng
à Tãm l¹i: T×m ý cho bµi v¨n cÇn ph¶i tiÕn hµnh 3 b­íc:
- X¸c ®Þnh luËn ®Ò
- X¸c ®Þnh c¸c luËn ®iÓm
-T×m luËn cø cho c¸c luËn ®iÓm
2.LËp dµn ý
- GV yªu cÇu cÇn ®¹t ®èi víi lËp dµn ý:
+ Bao gåm 3 phÇn: Më bµi, th©n bµi, kÕt bµi
+ S¾p xÕp c¸c luËn ®iÓm, luËn cø cho hîp lý, thèng nhÊt.
- GV h­íng dÉn lËp dµn ý hoµn chØnh
a.Më bµi:
+Giíi thiÖu trùc tiÕp nhËn xÐt cña Gorki
+ Gorki kh¼ng ®Þnh vai trß, t¸c dông trong ®êi sèng tinh thÇn cña con ng­êi
+ §iÒu ®ã ®óng hay sai ? chóng ta ph¶i bµn b¹c vÒ ý kiÕn ®ã
b.Th©n bµi
* Gi¶i thÝch
- S¸ch lµ g× ?
+ Lµ kho tµng tri thøc cña nh©n lo¹i
 àVÒ thÕ giíi tù nhiªn
à VÒ ®êi sèng x· héi vµ con ng­êi
-Lµ s¶n phÈm tinh thÇn cña nh©n lo¹i
àKÕt qu¶ cña lao ®éng trÝ tuÖ
àLo¹i v¨n ho¸ phÈm cã gi¸ trÞ ®Æc biÖt
àThÓ hiÖn nÒn v¨n minh nh©n lo¹i
-S¸ch më réng nh÷ng ch©n trêi míi
+Ch©n trêi míi: ( S¸ch më ra tr­íc m¾t) nh÷ng tri thøc, hiÓu biÕt míi mÎ, k× diÖu
+ S¸ch gióp hiÓu biÕt mäi lÜnh vùc khoa häc tù nhiªn vµ x· héi
+ S¸ch gióp ta v­ît kh«ng gian, thêi gian ®Ó hiÓu biÕt.
*Trong, ngoµi n­íc, ®«ng-t©y-nam-b¾c.
*Qu¸ khø, hiÖn t¹i, t­¬ng lai
+ S¸ch gióp ta hiÓu biÕt thÕ giíi bªn trong cña con ng­êi.
-NiÒm vui, h¹nh phóc, nçi buån, khæ ®au...
M×nh lµ ai vµ cã mèi quan hÖ víi ng­êi kh¸c nh­ thÕ nµo ?
*B×nh luËn:
+B×nh: Kh¼ng ®Þnh sù ®óng ®¾n cña ý kiÕn
+LuËn
+ S¸ch tèt: Ph¶n ¸nh ®óng, ch©n thùc, kh¸ch quan ( n©ng cao hiÓu biÕt vÒ tù nhiªn, x· héi, gióp t©m hån con ng­êi phong phó, cao th­îng...) 
-S¸ch xÊu: Bãp mÐo, xuyªn t¹c sù thËt, hiÖn thùc
-Th¸i ®é ®èi viÖc ®äc s¸ch vµ s¸ch
+T¹o thãi quen, duy tr× høng thó
+ Chän s¸ch ®äc vµ häc
+ Phª ph¸n s¸ch xÊu
c.KÕt bµi:
+Kh¼ng ®Þnh ý kiÕn ®¸nh gi¸ cña MGorki: “S¸ch më réng tr­íc m¾t t«i nh÷ng ch©n trêi míi” hoµn toµn®óng
+CÇn ph¶i tiÕp thu ý kiÕn vµ vËndông cho b¶n th©n vµ cho mäi ng­êi
3.Ghi nhí
-GV h­íng dÉn HS cñng cè, hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc
-GV nhÊn m¹nh phÇn ghi nhí: gåm2 ý c¬ b¶n ( SGK)
III.LuyÖn tËp
1.KiÓm tra ®¸nh gi¸ 
Bµi tËp 1: (91 SGK)
GV yªu cÇu HS ®äc yªu cÇu cña bµi tËp 1
a.Bæ sung mét sè ý cßn thiÕu
-§øc vµ tµi cã quan hÖ kh¨ng khÝt víi nhau trong mçi ng­êi
-Ph¶i rÌn luyÖn, phÊn ®Êu ®Ó cã tµi vµ ®øc
b.LËp dµn ý
Më bµi:
-Giíi thiÖu lêi d¹y cña B¸c
-§Þnh h­íng t­ t­ëng bµi viÕt
*Th©n bµi:
-Gi¶i thÝch c©u nãi cña Hå ChÝ Minh
--Lêi d¹y cña B¸c cã ý nghÜa s©u s¾c víi mçi c¸ nh©n.
*KÕt bµi: Ph¶i th­êng xuyªn rÌn luyÖn, phÊn ®Êu ®Ó cã c¶ tµi & ®øc
Bµi tËp 2:
-Gv nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ vµ bæ sung tõng bµi.
-GV ®Þnh h­íng dµn ý chÝnh x¸c nhÊt
2.Tæng kÕt, ®¸nh gi¸
-GV tæng kÕt ®¸nh gi¸ vµ nhÊn m¹nh néi dung cÇn nhí cña bµi
-GV yªu cÇu HS lµm c¸c bµi tËp ë nhµ.