Giáo án Ngữ văn 10 tiết 34 Đọc văn: Tỏ lòng (Thuật hoài ) – Phạm Ngũ Lão

Ngày soạn : 05/11/2015
Ngày dạy : 10/11/2015
Tuần 12-Tiết :34 
Đọc văn: TỎ LÒNG
 ( Thuật hoài ) – Phạm Ngũ Lão 
 I.MỤC TIÊU BÀI HỌC
 1. Kiến thức:
 - Thấy được vẻ đẹp của con người thời Trần với tầm vóc , tư thế , lí tưởng cao cả ; vẻ đẹp của thời đại với khí thế hào hùng , tinh thần quyết chiến thắng 
 - Hình ảnh kì vĩ , ngôn ngữ hàm súc , giàu tính biểu cảm 
2.Kĩ năng : 
 - Đọc – hiểu một bài thơ Đường luật .
 - Cảm thụ tác phẩm văn chương
3. Tư tưởng - thái độ:
 - Có lí tưởng cao đẹp .
 - Tự hào về con người thời đại của dân tộc .
4. Định hướng phát triển năng lực
 - Năng lực chung : tự học, tự giải quyết vấn đề, tư duy, giao tiếp, hợp tác
 - Năng lực chuyên biệt.
II. PHƯƠNG PHÁP, KĨ THUẬT, HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠỴ HỌC VÀ THIẾT BỊ DẠY HỌC
 1. Phương pháp và kĩ thuật dạy học : nêu vấn đề, đàm thoại, thuyết trình
 2. Hình thức tổ chức dạy học : cá nhân, cặp đôi, tập thể lớp.
 3. Phương tiện thiết bị dạy học : SGK, thiết kế bài dạy.
III. MÔ TẢ MỨC ĐỘ NHẬN THỨC
1.Bảng mô tả 4 mức độ nhận thức 
Nhận biết
Thông hiểu
 Vận dụng
 Vận dụng thấp
 Vận dụng cao
- Nắm được những thông tin về tác giả (quê quán, con người)
- Nắm được những thông tin về tác phẩm(hoàn cảnh sáng tác, thể thơ, bố cục...)
- Nhận biết được những hình ảnh, chi tiết miêu tả vẻ đẹp của con người thời Trần , con người thời đại.
- Nhận biết được hình ảnh, chi tiết miêu tả nỗi lòng của tác giả 
- Phát hiện được các biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong bài thơ
 - Giải thích được nhan đề bài thơ.
- Phân tích và chỉ ra tác dụng của các biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong bài thơ.
- Giải thích, phân tích được nỗi “thẹn” của nhân vật trữ tình .
- So sánh được bản dịch và nguyên tác 
- Nêu được ý nghĩa của văn bản .
- Cảm nhận được vẻ đẹp của con người thời Trần qua hình tượng trang nam nhi với lí tưởng và nhân cách cao đẹp
- Cảm nhận được vẻ đẹp của thời đại qua hình tượng “ba quân” với sức mạnh và khí thế hào hùng
- Vận dụng kiến thức về thơ Đường luật để cảm nhận và phân tích những thành công về nghệ thuật cảu bài thơ.
- So sánh được hình ảnh trang nam nhi trong bài thơ “Tỏ lòng ” với hình ảnh trang nam nhi trong một số văn bản khác.
- Trình bày được cảm nhận về “hào khí Đông A”
- Từ các ý thơ trong bài có thể viết bài văn nghị luận xã hội về trách nhiệm của thanh niên, của mỗi cá nhân con người trong việc xây dựng và bảo vệ đất nước
 2. Biên soạn câu hỏi / bài tập kiểm tra, đánh giá
 Câu 1: Bài thơ viết về đề tài gì ?
 a. Chiến tranh b. Tình yêu quê hương 
 c. Thiên nhiên d. Chí làm trai
Câu 2 : Hai câu thơ cuối thể hiện phẩm chất gì của nhân vật trữ tình ?
 a. Dũng và tài b. Tâm và trí
 c. Chí và tâm d. Nhân và nghĩa 
 Câu 3: So sánh câu thơ thứ nhất trong nguyên tác và câu thơ dịch chỉ ra điểm hạn chế của câu thơ dịch ?
 Câu 4 : Phân tích chỉ ra ý nghĩa nỗi “thẹn ”của nhân vật trữ tình trong bài thơ ?
 Câu 5 : Viết đoạn văn ngắn trình bày cảm nhận về hào khí Đông A được thể hiện trong văn bản .
IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
 1. Kiểm tra bài cũ: 
(1) Trình baøy caùc giai ñoaïn phaùt trieån cuûa vaên hoïc trung ñaïi Vieät Nam ?
(2) ÔÛ THCS em ñaõ hoïc vaên hoïc thôøi Traàn, haõy ñoïc moät baøi thô töù tuyeät maø em ñaõ hoïc vaø neâu noäi dung cuûa baøi thô ñoù? 
2. Khởi động:
 3. Bài mới:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS
NỘI DUNG CẦN ĐẠT
HOẠT ĐỘNG 1: HS ñoïc phaàn tieåu daãn SGK vaø traû lôøi caâu hoûi :
Hoûi : Em haõy neâu nhöõng neùt chính veà cuoäc ñôøi cuûa Phaïm Nguõ Laõo ?
Hoûi : Neâu caùc taùc phaåm coøn laïi cuûa Phaïm Nguõ Laõo ?
Hoûi : Xaùc ñònh theå loaïi vaø chöõ vieát cuûa baøi thô ?
Hoûi : Tìm boá cuïc cuûa baøi thô ? Neâu noäi dung cuûa töøng phaàn ?
HS traû lôøi GV nhaän xeùt, choát yù.
I.Tìm hieåu chung:
1. Taùc giaû: 
 a. Cuoäc ñôøi : 
- Phaïm Nguõ Laõo (1255 - 1320)
- Queâ quaùn : laøng Phuø UÛng, huyeän Ñöôøng Haøo (AÂn Thi, Höng Yeân)
- Coù nhieàu coâng lôùn trong cuoäc k/c choáng giaëc Nguyeân.
- Vaên voõ toaøn taøi.
 b. Taùc phaåm coøn laïi:
- Toû loøng (Thuaät hoaøi)
- Vieáng Thöôïng töôùng quoác coâng Höng Ñaïo Ñaïi Vöông
2. Baøi thô “Toû loøng”: 
 a. Theå loaïi:
- Thô Ñöôøng luaät: Thaát ngoân töù tuyeät
- Vieát baèng chöõ Haùn
 b. Boá cuïc:
- Hai caâu ñaàu (tieàn giaûi): Hình töôïng con ngöôøi vaø quaân ñoäi thôøi Traàn.
- Hai caâu cuoái (haäu giaûi): Chí laøm trai vaø taâm tình cuûa taùc giaû.
c. Nhan đề:
- “Toû loøng” dòch töø thuaät hoaøi nghóa laø baøy toû khaùt voïng vaø hoaøi baõo trong loøng cuûa moät vò töôùng ñôøi Traàn.
HOẠT ĐỘNG 2: Goïi 3 HS ñoïc caû phieân aâm, dòch nghóa vaø dòch thô.
Gioïng ñoïc: töï tin, taâm huyeát, maïnh meõ, ngaét nhòp 4/3.
HS so saùnh ñieåm khaùc nhau giöõa dòch nghóa vôùi phieân aâm ñeå caûm nhaän baøi thô.
HS ñoïc laïi hai caâu ñaàu vaø traû lôøi caâu hoûi:
Nhoùm 1 : 
Hoûi: Hình töôïng con ngöôøi ñöôïc mieâu taû nhö theá naøo?
GV löu yù HS:
Chuù yù phaân tích theo nguyeân taùc
Con ngöôøi mang tö theá, taàm voùc nhö theá naøo? Xuaát hieän trong boái caûnh khoâng gian, thôøi gian nhö theá naøo?
+ Hoaønh ngang. Hoaønh soùc laø caép ngang ngoïn giaùo, tö theá con ngöôøi duõng maõnh ñang xoâng xaùo. vaû laïi “ñaõ maáy thu” gôïi ra khoâng gian thôøi gian chieán ñaáu baûo veä ñaá nöôùc. Ngöôøi traùng só aáy ñaõ daïn daày söông gioù, ñaõ töøng ñoái maët vôùi keû thuø, baát chaáp moïi nguy hieåm gian nan. Song con ngöôøi vaãn luoân vöôn tôùi khaùt voïng, hoaøi baõo lôùn lao.
Nhoùm 2 : 
Nhaän xeùt veà veû ñeïp cuûa con ngöôøi.
Nhoùm 3: 
ÔÛ caâu 2, töø “ba quaân” hieåu nhö theá naøo ? Caûm nhaän cuûa em veà söùc maïnh, khí theá cuûa quaân ñoäi nhaø Traàn ?
(Ba quaân nhö hoå baùo söùc maïnh aùt caû sao ngöu). Cuõng coù theå laø nuoát troâi traâu. Hieåu caùch naøo cuõng bieåu hieän söùc maïnh cuûa quaân daân nhaø Traàn.
: Ba quaân söùc maïnh nhö hoå baùo, söùc maïnh xung thieân laøm aùt caû sao ngöu. Hieåu nhö vaäy vöøa maïnh meõ, khoeû khaén vöøa thanh tuù, giaøu yeáu toá thaåm mó.
HS traû lôøi GV nhaän xeùt, choát yù.
II. Ñoïc - hieåu:
* Ñoïc vaên baûn:
- Ñoïc dieãn caûm.
- Ñoïc chuù thích.
- So saùnh ñieåm khaùc nhau giöõa nguyeân vaên vaø baûn dòch.
1. Hình töôïng con ngöôøi vaø quaân ñoäi thôøi Traàn:
*Hình töôïng con ngöôøi: (caâu 1)
- So saùnh caâu thô ñaàu giöõa nguyeân taùc vaø baûn dòch thô ta thaáy:
-+ Hoaønh ngang. Tö theá: “hoaønh soùc”: caàm ngang ngoïn giaùo -> lôùn lao
- Haønh ñoäng: gìn giöõ non soâng -> kì vó
- Boái caûnh: 
+ Khoâng gian: giang sôn -> Lớn lao. 
+ Thôøi gian: maáy naêm roài (khaùp kæ thu) -> kì vó.
veû ñeïp cuûa con ngöôøi vôùi taàm voùc, tö theá, haønh ñoäng lôùn lao, kì vó. Con ngöôøi xuaát hieän vôùi moät tö theá hieân ngang mang taàm voùc vuõ truï, aùt caû khoâng gian bao la, môû ra theo chieàu roäng cuûa ñaát nöôùc vaø chieàu daøi cuûa lòch söû.
* Quaân ñoäi thôøi Traàn : (caâu 2)
- Ba quaân: Quaân ñoäi nhaø Traàn -> töôïng tröng cho söùc maïnh daân toäc.
- Söùc maïnh: nhö “hoå baùo” (tì hoå) -> pheùp so saùnh, phoùng ñaïi: söùc maïnh vaät chaát vaø tinh thaàn.
- Khí theá: nuoát troâi traâu (khí thoân ngöu) -> huøng duõng.
=> Ñoâng ñaûo, huøng traùng, maïnh meõ töôïng tröng cho söùc maïnh daân toäc mang “haøo khí Ñoâng A”.
 => veû ñeïp con ngöôøi vaø veû ñeïp thôøi ñaïi hoøa quyeän vaøo nhau.
HOẠT ĐỘNG 3: HS ñoïc laïi hai caâu cuoái vaø traû lôøi caâu hoûi: 
Nhoùm 1: 
Quan nieäm coâng danh cuûa Phaïm Nguõ Laõo nhö theá naøo ?
GV giaûng theâm veà chí laøm trai :
Ñaây laø lí töôûng soáng cuûa trang nam nhi trong xaõ hoäi PK (trí thöùc PK)
Ví duï : 
+ “Ñaõ mang tieáng ôû trong trôøi ñaát
 Phaûi coù danh gì vôùi nuùi soâng” (NCT)
 + Caâu chuyeän ngoài ñan soït ñeå lính ñaâm thuûng ñuøi maø khoâng heà hay bieát.
Nhoùm 2 : 
 Chí laøm trai cuûa PNL aûnh höôûng nhö theá naøo ñoái vôùi con ngöôøi vaø xaõ hoäi luùc baáy giôø ?
 Nhoùm 3 : 
Taïi sao taùc giaû laïi theïn khi nghe daân gian keå chuyeän Vuõ Haàu ?
GV keå vaén taét veà Gia Caùt Löôïng vaø lieân heä vôùi noãi theïn cuûa Ng Khuyeán trong baøi thô “Thu vònh”.
Chöa hoaøn thaønh nghóa vuï vôùi daân vôùi nöôùc. Hai chöõ vöông nôï, khaéc saâu ñeàu da dieát trong loøng ñaõ laø trang nam nhi phaûi xaùc ñònh coâng danh laø moùn nôï lôùn vôùi ñôøi phaûi traû: Phaïm Nguõ Laõo cho raèng mình chöa traû ñöôïc moùn nôï aáy, chöa laäp ñöôïc coâng danh laø bao. Nhaø thô haï chöõ “theïn”.
- Theïn coù nghóa laø hoå theïn. So vôùi cha oâng mình chöa coù gì ñaùng noùi. Lí töôûng hoaøi baõo vöøa lôùn lao, vöøa khieâm nhöôøng. Lôùn lao khieâm nhöôøng vì so saùnh vôùi Vuõ Haàu Löôïng (Gia Caùt Löôïng) moät möu thaàn gioûi duøng binh, duøng ngöôøi, coøn laø beà toâi nhaát möïc trung thaønh vôùi nhaø Haùn, yù chí nam nhi thôøi nhaø Traàn ñeïp bieát bao.
Hoûi : Caûm nhaän cuûa em veà con ngöôøi Phaïm Nguõ Laõo ?
HS traû lôøi GV nhaän xeùt, choát yù.
Nêu ý nghĩa văn bản?
2. Chí laøm trai vaø taâm tình cuûa taùc giaû:
* Chí laøm trai : (caâu 3)
“Coâng danh nam töû coøn vöông nôï”
- Quan nieäm veà coâng danh cuûa ngöôøi con trai:
+ Laäp coâng: laäp kì tích, chieán coâng kì vó , ñeå laïi söï nghieäp to lôùn vì daân, vì nöôùc.
+ Laäp danh: ñeå laïi tieáng toát, tieáng thôm cho ñôøi.
- Chí laøm trai mang tinh thaàn vaø tö töôûng tích cöïc:
+ laø moùn nôï phaûi traû cho non soâng, ñaát nöôùc cuûa keû laøm trai.
+ lí töôûng soáng tích cöïc cuûa trang nam nhi thôøi PK
=> Coù taùc duïng coå vuõ con ngöôøi töø boû loái soáng taàm thöôøng, ích kæ, saün saøng chieán ñaáu cho söï nghieäp lôùn lao - söï nghieäp cöùu daân, cöùu nöôùc cuûa toaøn xaõ hoäi.
* Taâm tình cuûa nhaø thô : (caâu 4)
“Luoáng theïn tai nghe chuyeän Vuõ Haàu”
- “Theïn” (tu): töï thaáy mình chöa coù taøi möu löôïc lôùn ñeå tröø giaëc, cöùu nöôùc nhö Khoång Minh (Haùn)
- Theïn: chöa traû xong nôï nöôùc.
=> Noãi hoå theïn khieâm toán vaø cao caû cuûa con ngöôøi coù nhaân caùch lôùn.
3. Ý nghĩa văn bản: Thể hiện lí tưởng cao cả của vị danh tướng Phạm Ngũ Lão, khắc ghi dấu ấn đáng tự hào về 1 thời kì oanh liệt, hào hùng của lịch sử dân tộc.
HOẠT ĐỘNG 4: HS chốt lại nội dung, nghệ thuật và rút ra bài học cho bản thân.
HS thaûo luaän noäi dung sau :
Nhoùm 1 :Phaùt bieåu caûm nhaän cuûa em veà veû ñeïp con ngöôøi vaø thôøi ñaïi nhaø Traàn ?
Nhoùm 2 : Neâu nhöõng neùt ñaëc saéc veà ngheä thuaät cuûa baøi thô naøy ?
Nhoùm 3 : Ruùt ra baøi hoïc gì sau khi hoïc xong baøi thô ?
HS traû lôøi GV nhaän xeùt, choát yù.
III. Toång hôïp – ñaùnh giaù keát quaû:
1. Noäi dung:
- Veû ñeïp hình töôïng con ngöôøi thôøi Traàn : hieân ngang, laãm lieät vôùi lí töôûng vaø nhaân caùch lôùn lao.
- Veû ñeïp thôøi ñaïi nhaø Traàn vôùi söùc maïnh vaø khí theá haøo huøng.
2. Ngheä thuaät :
- Tính chaát haøm suùc coâ ñoïng (Quyù hoà tinh baát quyù hoà ña)
- Buùt phaùp ngheä thuaät hoaønh traùng, coù tính söû thi.
- Hình aûnh giaøu söùc bieåu caûm.
3. YÙ nghóa giaùo duïc: Boài döôõng nhaân caùch cao caû cho con ngöôøi: soáng coù lí töôûng, coù yù chí, coù quyeát taâm thöïc hieän lí töôûng vaø boài döôõng ñöùc tí ... , HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠỴ HỌC VÀ THIẾT BỊ DẠY HỌC
 1. Phương pháp và kĩ thuật dạy học : nêu vấn đề, đàm thoại, thuyết trình
 2. Hình thức tổ chức dạy học : cá nhân, cặp đôi, tập thể lớp.
 3. Phương tiện thiết bị dạy học : SGK, thiết kế bài dạy.
III. MÔ TẢ MỨC ĐỘ NHẬN THỨC
1.Bảng mô tả 4 mức độ nhận thức 
Nhận biết
Thông hiểu
 Vận dụng
 Vận dụng thấp
 Vận dụng cao
- Nắm được những thông tin về tác phẩm(hoàn cảnh sáng tác, thể thơ, bố cục, đề tài ...)
- Câu chuyện về Tiểu Thanh
- Khái quát được nội dung của từng cặp câu trong bài thơ .
- Phát hiện dược các biện pháp nghệ thuật được sử dụng.
 - Giải thích được nhan đề bài thơ.
 - Lí giải được chủ đề, đề tài 
- Cảm nhận được sự xót thương, đồng cảm của Nguyễn Du với nàng Tiểu Thanh
- Phân tích và chỉ ra tác dụng của các biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong bài thơ.
- Nêu được ý nghĩa của bài thơ
- Phân tích được chủ nghĩa nhân đạo trong văn học trung đại được Nguyễn Du mở rộng ở điểm nào .
- Phân tích những thành công về nghệ thuật của bài thơ.
- So sánh bài thơ với các tác phẩm có chung đề tài 
(Truyện Kiều)
- Giải thích, chứng minh được các ý kiến, các nhận định về tác giả, tác phẩm.
- Từ các ý thơ trong bài có thể viết bài văn nghị luận xã hội về lòng thương người, sự đồng cảm
2. Biên soạn câu hỏi / bài tập kiểm tra, đánh giá
 Câu 1: Anh (chị) biết gì về nàng Tiểu Thanh ?
Câu 2 : Bài thơ viết về Tiểu Thanh sao lại mở đầu bằng sự đổi thay của thiên nhiên, cảnh vật
 Câu 3: Anh (chị) có biết nhà thơ nào đã tri âm, đồng điệu “khấp Tố Như ’ để hồi đáp mong mỏi của nhà thơ Nguyễn Du ?
 Câu 4 : Cảm nhận của anh (chi) về con người Nguyễn Du qua bài thơ Đọc Tiểu Thanh kí .
IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
 1. Kiểm tra bài cũ: 
(1) Ñoïc thuoäc phieân aâm, dòch thô cuûa baøi thô “Toû loøng” vaø phaân tích “Haøo khí Ñoâng A” trong baøi thô ñoù ?
(2) Ñoïc thuoäc phieân aâm, dòch thô cuûa baøi thô “Toû loøng” vaø phaân tích chí laøm trai cuõng nhö taâm tình cuûa nhaø thô trong baøi thô naøy ? 
 2. Khởi động:
3. Bài mới: Töø tieáng thô “röng röng” khi vieát veà coâ Caàm, ngöôøi ñaøn baø gaåy ñaøn ôû Long Thaønh ñeán Ñaïm Tieân, Thuyù Kieàu, döôøng nhö moïi ñau khoå cuûa cuoäc ñôøi trong xaõ hoäi cuõ Nguyeãn Du ñeàu daønh söï chia seû vaø caûm thoâng cho ngöôøi phuï nöõ. Trong cuoäc ñôøi vaø soá phaän baát haïnh aáy, ta khoâng theå queân naøng Tieåu Thanh soáng caùch Nguyeãn Du treân ba traêm naêm. Nguyeãn Du ñaõ tìm thaáy tieáng noùi ñoàng caûm vôùi cuoäc ñôøi cuûa naøng. Ñeå thaáy ñöôïc taám loøng aáy cuûa Nguyeãn Du nhö theá naøo, ta tìm hieåu baøi thô “Ñoïc Tieåu Thanh kí”.
HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS
NỘI DUNG CẦN ĐẠT
HOẠT ĐỘNG 1: Tìm hiểu tiểu dẫn.
- Nêu những nét chính về tiểu Thanh?
- GV: Thông tin thêm về Tiểu Thanh và bài thơ “Đọc Tiểu Thanh Kí” 
Ÿ Hoàn cảnh sáng tác bài thơ?
- 2 cách:
 + Thời gian Nguyễn Du đi sứ Trung Quốc
 + Chưa hề đi sữ Trung Quốc
Ÿ GV höôùng daãn HS ñoïc baøi thô: gioïng nheï nhaøng, saâu laéng, caûm thoâng. Hai caâu cuoái: aâu lo, thaûng thoát.
Hs ñoïc chuù thích.
I. Tiểu dẫn
1. Tiểu Thanh:
- Là 1 cô gái Trung Quốc, sống vào đầu thời Minh.
- Tên thật: Phùng Tiểu Thanh.
- Là 1 cô gái thông minh, tài hoa, nhưng phân bạc.
- Sống cuộc đời ngắn ngủi, đầy ngang trái.
- Cón xót lại những bài thơ bị đốt dở.
2. Bài thơ
- Hoàn cảnh sáng tác: Có 2 cách hiểu.
 + Bài thơ được sáng tác 1813 Nguyễn Du đọc tập thơ sót lại xúc động, xót thương và viết bài thơ này. 
d. Keát caáu : (Boá cuïc) : 3 caùch :
- 4 phaàn : Ñeà, thöïc, luaän, keát.
- 6 caâu ñaàu, 2 caâu cuoái.
- 2 - 4 - 2 
HOẠT ĐỘNG 2: Đọc - hiểu văn bản:
GV höôùng daãn HS ñoïc baøi thô : gioïng nheï nhaøng, saâu laéng, caûm thoâng. Hai caâu cuoái: aâu lo, thaûng thoát.
Hs ñoïc chuù thích.
Nhóm 1: Hai câu đề:
Ÿ Em hiểu ý 2 câu thơ này nói gì? Ý cụ thể từng câu? Nói lại bằng văn xuôi?
GV - Giaûng theâm veà töø “taãn”
 - Ñoái chieáu vôùi phaàn dòch nghóa.
 - Giaûng theâm veà caùch hieåu “Tieåu Thanh kí” -> Truyeän keå veà naøng Tieåu Thanh 
Nhóm 2: Hai câu thực:
Ÿ Em hiểu như thế nào về từ “chi phấn” và “văn chương” câu thơ nói lên điều gì?
- GV: Chốt ý, bổ sung.
- GV: Gọi HS đọc 2 câu thơ
Nhóm 3: Hai câu luận.
Ÿ “Hận sự” là gì? Ý nghĩa của từ này?
Ÿ “Hận” từ xưa đến nay đó là nỗi hận gì?
- Hận: Sắc đẹp đã bị chà đạp trong xã hội văn chương không có số mệnh mà cũng bị đốt Hận người vợ cả, người chồng họ Phùng, Hận xã hội lúc bấy giờ.
Ÿ “Phong lưu” được hiểu như thế nào?
Ÿ “Khách tự mang”? Khaùch laø ai ? Söï ñoàng caûm cuûa taùc giaû vôùi ngöôøi xöa theå hieän nhö theá naøo ?
Ÿ Em hiểu câu thơ này như thế nào?
- GV chốt ý, bổ sung
GV lieân heä vôùi cuoäc ñôøi cuûa Nguyeãn Du, Ñoã Phuû, Baïch Cö Dò.
Nhóm 4: Hai câu kết:
Ÿ Nghĩa bóng của từ “Khấp” (Khóc) là gì?
- Biện pháp nghệ thuật ?
GV gôïi yù :
 - Nguyeãn Du baên khoaên, lo laéng ñieàu gì ?
 - Vì sao oâng laïi coù suy nghó nhö vaäy? Ñieàu baên khoaên aáy coù chính ñaùng khoâng? 
Ÿ Nỗi băn khoăn, lo lắng ấy được người đời trả lời như thế nào?
- GV: Chốt ý, bổ sung.
HS rút ra ý nghĩa văn bản.
GV nhận xét, bổ sung.
II. Đọc - hiểu văn bản:
* Ñoïc : - Vaên baûn : SGK
- Chuù yù töø khoù:Phaàn chuù thích SGK
1. Hai câu đề:
- Nghĩa đen: 
 + Tây hồ: - Xưa: Xinh đẹp.
 - Nay: Hoang phế vắng vẻ, lạnh lùng.
- Nghĩa rộng: (Bóng).
 + Theo thời gian cảnh vật thay đổi 1 cách tàn tạ: 
=> Söï ñoåi thay theo thôøi gian (qui luaät höng pheá, höng vong)
- Taâm traïng : “Thoån thöùc beân song maûnh giaáy taøn”
- Độc Điếu: một mình – ( Viếng). 
- Thổn thức -> vieáng ngöôøi qua trang saùch : Ñoïc saùch -> töôûng caûnh, nhôù ngöôøi.
* Hai caâu ñaàu ta caûm nhaän ñöôïc noãi loøng cuûa taùc giaû : Söï ñoàng caûm, thöông xoùt cho thaân phaän ngöôøi phuï nöõ taøi hoa, baïc meänh.
2. Hai câu thực:
“Chi phấn hữu thần liên tử hậu
Văn chương vô mệnh luy phần dư”
(Son phấn có thần chôn vẫn hận
Văn chương không mệnh đốt còn vương).
Chi phấn: Sắc đẹp của Tiểu Thanh - cái đẹp ở đời.
Văn chương : taøi vaên chöông cuûa TT ( di caûo goàm 12 baøi thô vaø 1 böùc chaân dung)->Tập thơ của Tiểu Thanh - cái tài ở đời. 
- Luî :Cái đẹp, cái tài không có số mệnh, là bất tử vậy mà vẫn liên luỵ.
 Cái đẹp, cái tài luôn bị chà đạp phũ phãng. Soá phaän oan traùi, baát haïnh cuûa con ngöôøi.
3. Hai câu luận
“Cố kim hận sự thiên nan vấn
Phong vận kì oán ngã tự cư”.
(Nỗi hờn kim cổ trời khôn hỏi
Cái án phong lưu khách tự mang).
 - Ñoàng caûm vôùi phaän hoàng nhan nhö moät ñònh meänh 
+ Hận sự: 
+ Tieåu Thanh haän, Nguyeãn Du haän.
+ Haän ngöôøi vôï caû, haän trôøi ñaát, haän cuoäc ñôøi baát coâng.
Hận cho số kiếp những người tài - sắc
 + Nỗi hờn kim cổ: nỗi hận từ xưa đến nay.
 Người tài sắc luôn bị vùi đập.
 + Phong lưu: Chỉ người tài hoa, nhan sác.
 + Khách tự mang: Nguyễn Du tự thấy mình mắc nỗi oan vì nết phong nhã như Tiểu Thanh.
 Nguyễn Du cảm thấy mình cùng hội, cùng thuyền với người bị oan và đồng cảm sản phẩm Tiểu Thanh.
-> Söï töông ñoàng giöõa hai soá phaän.
- Noãi oaùn haän cuûa khaùch maù hoàng cuõng laø cuûa khaùch phong löu 
-> Söï baát löïc : Caâu hoûi khoâng coù caâu traû lôøi.
4. Hai câu kết:
“Bất tri tam bách dư niên hâu
Thiên hạ hà nhân khấp Tố Như”.
(Chẳng biết ba trăm năm lẻ nữa
Người đời ai khóc Tố Như chăng?).
 + Ba trăm năm lẻ: (Con số ước lệ).
+ Khấp (Khóc): Cảm thông, thấu hiểu, chia sẻ.
- Hoûi Tieåu Thanh (taâm söï)
- Hoûi mình (giaûi baøy)
- Hoûi haäu theá (lo laéng, baên khoaên)
-> Nguyeãn Du khoùc cho ngöôøi cuûa “ba traêm naêm” tröôùc : Söï ñoàng caûm xoùt thöông cho con ngöôøi taøi hoa baïc meänh.
+ Khoùc cho con ngöôøi cuûa theá kyû XVIII : Trôøi ñaát vaø xaõ hoäi voâ tình tröôùc söï coáng hieán giaù trò tinh thaàn vaø soá phaän cuûa nhöõng con ngöôøi coù taøi vaên chöông, ngheä thuaät Chỉ mai sau khi nhà thơ đã chết
+ Mong öôùc töông lai : coù ngöôøi ñoàng caûm vôùi mình.
- Câu hỏi tu từ bộc lộ nỗi niềm trăn trở, dự cảm nhói buốt.
 Nguyễn Du băn khoăn, lo lắng cho số phận tương lai của chính bản thân, mang tính ñaëc thuø cuûa traùi tim ngöôøi ngheä só.
5. YÙ nghóa văn bản: Niềm cảm thương mà Nguyễn Du dành cho Tiểu Thanh và tâm sự khao khát tri âm hướng về hậu thế; vẻ đẹp của chủ nghĩa nhân đạo Nguyễn Du
HOẠT ĐỘNG 3: HS chốt lại nội dung, nghệ thuật và rút ra bài học cho bản thân.
- GV: Chốt ý, bổ sung.
- Tổng kết:
 + GV hướng dẫn HS tổng kết.
Ÿ Rút ra những giá trị nội dung - nghệ thuật?
- GV: gọi HS đọc ghi nhớ học thuộc
Qua baøi thô, em ruùt ra ñöôïc baøi hoïc gì cho baûn thaân? 
III. Toång hôïp - ñaùnh giaù keát quaû:
1. Noäi dung:
- Xoùt thöông vaø caûm thoâng vôùi soá phaän cuûa ngöôøi con gaùi taùi saéc maø baát haïnh, töø ñoù maø chaïnh nghó ñeán soá phaän cuûa mình trong cuoäc ñôøi.
- Bài thơ gửi gắm rất nhiều tâm sự về cuộc đời, về con người và về bản thân mình. Đó là nỗi niềm thương cảm sâu sắc với những kiếp người tài hoa bạc mệnh.
2. Ngheä thuaät:
- Söû duïng taøi tình pheùp ñoái vaø khaû naêng thoáng nhaát nhöõng maët ñoái laäp trong hình aûnh, ngoân töø.
- Ngoân ngöõ tröõ tình ñaäm chaát trieát lí.
- Bài thơ hàm súc, ý tại ngôn ngoại, có nhiều dư ba
3. YÙ nghóa giaùo duïc : veû ñeïp cuûa chuû nghóa nhaân ñạoï Nguyeãn Du ñaõ boài ñaép cho haäu theá taám loøng caûm thöông ñoái vôùi ngöôøi khaùc.
* Ghi nhôù : SGK tr 134
HOẠT ĐỘNG 4: HS trả lời câu hỏi luyện tập.
HS ñoïc phaàn ghi nhôù SGK. 
+ Giao bài tập về nhà.
+ GV höôùng daãn HS töï laøm baøi taäp. 
IV. Luyeän taäp : 
- Döïa vaøo noäi dung baøi thô, lí giaûi taïi sao Nguyeãn Du laïi coù söï ñoàng caûm, tri aâm saâu saéc vôùi Tieåu Thanh?
- Anh (chò) hieåu gì veà taâm söï cuûa Nguyeãn Du ñöôïc göûi gaém trong baøi thô naøy?
4. Bài tập về nhà:
a. Tự học bài cũ: 
 - Cảm xúc chủ đạo của Nguyễn Du trong bài thơ này là gì?
- Em hiểu thêm gi về con người Nguyễn Du qua bài thơ?
- Từ cảm súc về Tiểm Thanh nhà thơ lo lắng, băn khoăn về tương lai của mình như thế nào?
- Nắm nội dung văn bản chi tiết.
- Học thuộc lòng và diễn cảm bài thơ. 
b. Chuẩn bị bài mới: Cảnh ngày hè
 HS ñoïc SGK vaø traû lôøi caâu hoûi:
1. Em haõy trình baøy nhöõng neùt chính veà taäp thô “Quoác aâm thi taäp” cuûa Nguyeãn Traõi?
2. Neâu xuaát xöù, theå loaïi cuûa baøi thô Cảnh ngày hè?
3. Caûnh thieân nhieân ñöôïc mieâu taû qua maøu saéc, ñöôøng neùt vaø aâm thanh cuï theå naøo? Nhaän xeùt töøng yeáu toá?
4. Nhaän xeùt veà hieäu quaû caùch ngaét nhòp caâu 3-4 vaø söû duïng ñoäng töø,tính töø ?
5. Nhaän xeùt veà caûm nhaän cuûa nhaø thô tröôùc thieân nhieân vaø böùc tranh thieân nhieân maø taùc giaû mieâu taû?
6. Em hieåu yù caâu 1 nhö theá naøo? Thöû ñoaùn xem thôøi gian naøy taùc giaû ôû ñaâu vôùi taâm traïng nhö theá naøo?
7. Tình yeâu thieân nhieân, yeâu ñôøi, yeâu cuoäc soáng cuûa Nguyễn Traõi ñöôïc theå hieän nhö theá naøo trong baøi thô?
8. Qua hai caâu thô cuoái em hieåu gì veà taám loøng vì daân, vì nöôùc cuûa taùc giaû ? Nhaän xeùt veà lyù töôûng soáng cuûa Nguyễn Traõi? 
9. Ruùt ra baøi hoïc gì sau khi hoïc xong baøi thô ?