Giáo án Ngữ văn 10 Tiết 38 - Đọc văn: Cảnh ngày hè (Bảo kính cảnh giới, Bài số 43 ) – Nguyễn Trãi

Ngày dạy :tại lớp 10A3
Ngày dạy :tại lớp 10A4
Ngày dạy :tại lớp 10A5
Ngày dạy :tại lớp 10A6
Ngày dạy :tại lớp 10A7
Tiết 38 -Đọc văn: 
CẢNH NGÀY HÈ
 ( Bảo kính cảnh giới , Bài số 43 )
 – Nguyễn Trãi ---
I. Mục tiêu.
 1. Về kiến thức :Giúp HS 
 - Cảm nhận được vẻ đẹp của bức tranh ngày hè và vẻ tâm hồn của tác giả.
 - Nhận thức được đặc điểm thơ Nôm Nguyễn Trãi
 2. Về kĩ năng : Rèn kĩ năng đọc - hiểu thơ Nôm
 3. Về thái độ: - Bồi dưỡng tình yêu thiên nhiên đất nước và sự gắn bó với người dân lao động.
II. Chuẩn bị của GV-HS.
 1. Chuẩn bị của GV: SGK, SGV 10 chuẩn, bài soạn
 2. Chuẩn bị của HS : SGK, vở ghi, vở soạn.
III. Tiến trình bài dạy. 
 1. Kiểm tra bài cũ: ( 5 phút)
 - Đọc lòng bài thơ Tỏ lòng của Phạm Ngũ Lão. Phân tích hào khí Đông A trong bài thơ?
 3. Dạy nội dung bài mới. 
Hoạt động của GV và HS
Nội dung chính
* Hoạt động 1 (5 phút):Hướng dẫn HS đọc hiểu tiểu dẫn .
-HS đọc tiểu dẫn.
 Phần tiểu dẫn trình bày những nội dung chính nào?
- HS thảo luận phát biểu.
- GV nhận xét ,chốt lại kiến thức.
- Bài thơ Cảnh ngày hè thuộc nhóm thơ nào trong Quốc âm thi tập? 
* Hoạt động 2 (25 phút):Hướng dẫn HS đọc hiểu văn bản .
- Đọc VB, gọi hs đọc lại
? Cảnh vật và con người được miêu tả như thế nào ?
? T/g sử dụng biện pháp NT nào?
 Tìm những động từ diễn tả trạng thái của cảnh ngày hè? ý nghĩa của cách dùng những động từ đó?
?Cảnh được miêu tả vào thời gian nào? Em có NX gì về bức tranh thiên nhiên, c/s trong bt?
? Nhà thơ cảm nhận cảnh vật bằng những giác quan nào? Qua đó bộc lộ tâm hồn nhà thơ như thế nào?
 ? Vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi thể hiện qua những câu thơ nào? Câu thơ đầu cho thấy hình ảnh và tâm hồn nhà thơ như thế nào ?
? Tấm lòng của nhà thơ đối với người dân như thế nào?
? Em có nhận xét gì về câu thơ cuối ?
* HĐ 3 (5 phút): GV hướng dẫn HS tổng kết 
 ? NX về ND. NT của BT?
- Gọi HS đọc ghi nhớ
I. Đọc hiểu tiểu dẫn.
1. Giới thiệu Quốc âm thi tập.
- Trong Quốc âm thi tập có 254 bài thơ Nôm.
- Nội dung: Phản ánh vẻ đẹp con người Nguyễn Trãi: Yêu nước, thương dân, nhân nghĩa. Yêu thiên nhiên, con người, cuộc sống
- NT: sáng tạo thể thơ Nôm Đường luật: Thất ngôn xen lục ngôn.
 - Bố cục: 4 phần:(sgk)
2. Văn bản
- Xuất xứ: Thuộc mục Bảo kính cảnh giới có 61 bài thơ. Cảnh ngày hè là bài thơ số 43.
- Bài thơ không nặng về giáo huấn, khuyên răn, triết lý, mà lại thể hiện cảm xúc tinh tế của một tâm hồn yêu th. nhiên, yêu cuộc sống
II. Đọc- hiểu văn bản.
1. Đọc- giải thích một số từ khó.
2. Tìm hiểu văn bản .
a. Vẻ đẹp bức tranh thiên nhiên và cuộc sống.
- Cảnh TN và c/s
+ Màu xanh của lá hoè đùn lên, giương lên che rợp KG.
+ Cây thạch lựu đang phun những cánh hoa màu đỏ.
+ Sen hồng trong ao đang toả ngát mùi hương.
+ Tiếng lao xao của chợ cá vọng lại từ phía làng chài-> âm thanh đặc trưng cvủa c/s vui tươi thanh bình.
+ Tiếng ve kêu như tiếng đàn lúc mặt trời sắp lặn.
- Nghệ thuật:
+ Nhịp 3/4-> Nỏi bật cảnh ngày hè
+ Sd động từ mạnh: đùn, phun, giương...->sức sống tràn đầy của cảnh vật.
+ SD âm thanh đặc trưng: Tiếng ve, lao xao chợ-> cảnh vật rộn lên niềm vui.
=> Bức tranh thiên nhiên ngày hè sinh động, tràn đầy sức sống được tạo nên bởi sự kết hợp hài hoà giữa đường nét, màu sắc, âm thanh, con người và cảnh vật. TN, cảnh vật vào lúc cuối ngày nhưng sự sống thì không dừng lại.
- Qua bức tranh TN, c/s , ta thấy sự giao cảm mạnh mẽ và tinh tế của nhà thơ đối với cảnh vật. Thi nhân đón nhận cảnh ngày hè với nhiều giác quan : Thị giác, thính giác, khứu giác, và cả sự liên tưởng
b. Vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi.
- Rồi hóng mát...trường
-> Thời gian rảnh rỗi, tâm hồn thư thái, thanh thản, khí trời mát mẻ trong lành, Nguyễn Trãi đắm say cảnh đẹp. 
- Thiên nhiên qua cảm xúc nhà thơ hiện lên thật sinh động, đáng yêu và đầy sức sống->tâm hồn tinh tế, t/yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu cuộc sống tha thiết của NT.
- Yêu TN nhưng trên hết vẫn là tấm lòng của nhà thơ thiết tha với con người, với dân, với nước. Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng
 Dân giàu đủ khắp đòi phương
->Nhìn cuộc sống của người dân được no đủ, yên vui, Nguyễn Trãi ước có tiếng đàn của vua Thuấn để gảy khúc Nam phong ca ngợi cảnh dân chúng giàu có no đủ. 
- Ông mong cho dân được ấm no hạnh phúc: Dân giàu đủ - Nhưng đó phải là hạnh phúc của tất cả mọi người, mọi nơi Khắp đòi phương.
- NT: + Nhịp 2/2/2 ->ngắn gọn, thể hiện sự dồn nén cảm xúc của cả bài.
 + H/a gần gũi, quen thuộc
=> T/ hồn nhà thơ hoà vào TN nhưng vẫn tha thiết với đời, với dân, với nước.
III. Tổng kết
 1. Nội dung
 Bài thơ thể hiện tâm hồn nghệ sĩ của NT: Yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu cuộc sống. Trong bất cứ hoàn cảnh nào cũng canh cánh bên lòng một nỗi niềm ưu ái với dân với nước.
 2. Nghệ thuật.
Ngôn ngữ thơ đặc sắc, từ thuần việt có giá trị biểu cảm cao, hình ảnh thơ giản dị mà giàu sức sống.
IV. Ghi nhớ. (SGK)
 4. Củng cố luyện tập (3 phút)
 - Cảm nhận của em sau khi học xong BT?
 5. Giao bài tập về nhà ( 2 phút): 
 - Học thuộc lòng , nắm nội dung bài học.
 - Xem trước: Tóm tắt VB tự sự