Giáo án Ngữ văn 10 - Tuần 13 - GV: Nguyễn Thành Lập

Tuần: 13
Tiết: 37	 TOÛ LOØNG 
	(Thuaät hoaøi - Phaïm Nguõ Laõo) 
I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT:
- Cảm nhận được “hào khí Đông A” thể hiện qua vẻ đẹp của con người và thời đại.
- Nhận thức được bút pháp thơ trung đại thể hiện trong bài thơ.
II. CHUẨN BỊ:
- GV: Giáo án, sgk, sách tham khảo.
- HS: Đọc sgk, soạn bài ở nhà.
III. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC KĨ NĂNG:
1. Kiến thức:
- Vẻ đẹp của con người thời trần với tầm vóc, tư thế, lí tưởng cao cả; vẻ đẹp của thời đại với khí thế hào hùng, tinh thần quyết chiến thắng.
- Hình ảnh kì vĩ; ngôn ngữ hàm súc, giàu tính biểu cảm.
2. Kĩ năng: 
Đọc – hiểu một bài thơ Đường luật.
IV. PHƯƠNG PHÁP:
Thuyết trình, vấn đáp.
V. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP:
1. Ổn định lớp:
2. Kiểm tra bài cũ:
3. Bài mới:
HÑ cuûa GV- HS
Noäi dung
* HÑ 1: Tìm hieåu taùc giaû, taùc phaåm :
 - HS: Ñoïc phaàn Tieåu daãn
 Neâu vaøi neùt veà taùc giaû? 
 - GV: Choát laïi caùc yù chính veà taùc giaû, taùc phaåm.
* HÑ 2: Tìm hieåu baøi thô :
-HS: Ñoïc baøi thô (phieân aâm, dòch nghóa, dòch thô)
- GV: Cho HS hoaït ñoäng nhoùm
 + N1: Caâu hoûi 1
 + N2: Caâu hoûi 2
- HS: Trao ñoåi, thaûo luaän 
 Ñaïi dieän trình baøy
 Boå sung
- GV: Nhaän xeùt, phaân tích boå sung
 Choát yù
- GV: Quan nieäm veà chí laøm trai cuûa taùc giaû theå hieän trong baøi thô nhö theá naøo?
- HS: Traû lôøi
- GV: Phaân tích, giaûng giaûi
 Choát yù
YÙ nghóa cuûa chöõ “theïn”?
- HS: Trao ñoåi, phaùt bieåu. 
- GV: Nhaän xeùt, giaûng giaûi, choát yù
Nét đặc sắc về nghệ thuật của bài thơ ? 
* HÑ3: Toång keát
- GV: Qua baøi thô, ta thaáy veû ñeïp cuûa ngöôøi nam nhi PNL theå hieän nhö theá naøo ?
- HS: Traû lôøi
- GV choát laïi : veû ñeïp taâm hoàn, nhaân caùch.
Goïi 1 HS ñoïc laïi phaàn Ghi nhôù
I. TÌM HIỂU CHUNG :
 1. Taùc giaû :
 PNL (1255-1320) là anh hùng dân tộc, có công lớn trong công cuộc chống xâm lược Mông – Nguyên.
 2. Taùc phaåm :
- Hoàn cảnh ra đời.
- Thể thơ.
 II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN:
 1. Nội dung: 
1.1. Vóc dáng hùng dũng:
- Hình ảnh tráng sĩ: hiện lên qua tư thế “ cầm ngang ngọn giáo” (hoành sóc) giữ non sông. Đó là tư thế hiên ngang với vẻ đẹp kì vĩ mang tầm vóc vũ trụ.
- Hình ảnh “ba quân”: hiện lên với sức mạnh của đội quân đang sôi sục khí thế quyết thắng.
- Hình ảnh tráng sĩ lồng trong hình ảnh “ba quân” mang ý nghĩa khái quát, gợi ra hào khí dân tộc thời Trần – “hào khí Đông A”.
1.2. Khát vọng hào hùng:
- Khát vọng lập công danh để thỏa “chí nam nhi”:
+ Công danh được coi là món nợ đời của kẻ làm trai phải trả.
 phải trả traû cuûa keû laøm trai.
+ Traû xong nôï coâng danh laø hoaøn thaønh nghóa vuï vôùi ñôøi, vôùi daân, vôùi nöôùc.
=> Lí tưởng sống tích cực cũng là khát vọng được đem tài trí “tận trung báo quốc” – thể hiện lẽ sống lớn của con người thời đại Đông A.
- Theïn:
 + Vì chöa coù taøi möu löôïc lôùn nhö Gia Caùt Löôïng ñôøi Haùn ñeå tröø giaëc, cöùu nöôùc.
 + Vì chöa traû xong nôï nöôùc.
 => Ngöôøi coù nhaân caùch, caûm thaáy chöa baèng loøng vôùi chính mình.
2. Nghệ thuật:
- Hình ảnh thơ hoành tráng, thích hợp với việc tái hiện khí thế hào hùng của thời đại và tầm vóc, chí hướng của người anh hùng.
- Ngôn ngữ cô đọng, hàm súc, có sự dồn nén cao độ về cảm xúc.
III. Ý NGHĨA VĂN BẢN:
Thể hiện lí tưởng cao cả của vị danh tướng Phạm Ngũ Lão, khắc ghi dấu ấn đáng tự hào về một thời kì oanh liệt, hào hùng của lịch sử dân tộc.
 4. Hướng dẫn tự học:
- Học thuộc lòng bản dịch thơ.
- Tự đánh giá về quan niệm “chí làm trai” của Phạm Ngũ Lão.
- Soaïn baøi: Caûnh ngaøy heø - Nguyeãn Traõi
 VI. RUÙT KINH NGHIEÄM:
Tiết: 38	 CAÛNH NGAØY HEØ
	 (Baûo kính caûnh giôùi – baøi 43 - Nguyeãn Traõi)	
I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT:	
- Caûm nhaän ñöôïc veû ñeïp cuûa böùc tranh ngaøy heø vaø taâm hoàn yeâu thieân nhieân, yeâu nhaân daân, ñaát nöôùc cuûa Nguyeãn Traõi ;
- Thaáy ñöôïc ñaëc saéc thô Noâm Nguyeãn Traõi : bình dò, töï nhieân, ñan xen caâu luïc ngoân.
II. CHUẨN BỊ:
- GV: Giaùo aùn, SGK , SGV
- HS: Ñoïc vaø soaïn baøi tröôùc ôû nhaø
III. TROÏNG TAÂM KIEÁN THÖÙC, KÓ NAÊNG:
1. Kieán thöùc:
- Veû ñeïp cuûa böùc tranh caûnh ngaøy heø ñöôïc gôïi taû moät caùch sinh ñoäng.
- Veû ñeïp taâm hoàn Nguyeãn Traõi: nhaïy caûm vôùi thieân nhieân, vôùi cuoäc soáng ñôøi thöôøng cuûa nhaân daân, luoân höôùng veà nhaân daân vôùi mong muoán “ Daân giaøu ñuû khaép ñoøi phöông”.
- Ngheä thuaät thô Noâm ñoäc ñaùo, nhöõng töø laùy sinh ñoäng vaø caâu thô luïc ngoân töï nhieân.
2. Kó naêng:
Ñoïc – hieåu baøi thô Noâm Ñöôøng luaät theo ñaëc tröng theå loaïi.
IV. PHÖÔNG PHAÙP:
Thuyeát trình, gôïi môû, vaán ñaùp.
V. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP:
 1-Ổn ñịnh lớp.
 2 -Kieåm tra baøi cuõ:
 3 -Baøi môùi : 
HÑ cuûa GV- HS
Noäi dung
* HÑ 1: Tìm hieåu chung
- HS: Nêu xuất xứ, chủ đề bài thơ?
- GV: Choát laïi caùc yù chính 
* HÑ 2: Ñoïc- hieåu baøi thô 
- GV: Goïi 1 HS ñoïc baøi thô. Löu yù HS ñoïc ñuùng nhòp thô vaø gioïng thô.
- HS: Ñoïc baøi thô vaø tìm hieåu caùc chuù thích.
- GV: Böùc tranh thieân nhieân qua boán caâu thô ñaàu hieän leân nhö theá naøo?
 - HS: Phaân tích 
- GV: Nhaän xeùt, phaân tích boå sung
 Choát yù 
 Böùc tranh cuoäc soáng ?
- HS: Traû lôøi, chöùng minh
- GV: Nhaän xeùt, giaûng giaûi, choát yù.
- GV: +Tình caûm, taâm traïng cuûa taùc giaû tröôùc thieân nhieân?
 + Taám loøng cuûa taùc giaû ñoái vôùi nhaân daân?
- HS: Trao ñoåi, phaùt bieåu
- GV: Nhaän xeùt vaø boå sung 
 Choát caùc yù chính.
Neâu nhöõng neùt ñaëc saéc ngheä thuaät ?
* HÑ 3: Toång keát
- GV: Ý nghĩa văn bản?
- HS: Traû lôøi, ñoïc ghi nhôù (sgk)
I. TÌM HIỂU CHUNG:
- Xuất xứ: là bài số 43 thuộc chùm thơ Bảo kính cảnh giới trong Quốc âm thi tập.
- Chủ đề: bộc lộ nỗi lòng, chí hướng của tác giả.
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN:
1. Nội dung:
1.1 - Vẻ đẹp rực rỡ của bức tranh thiên nhiên:
- Mọi hình ảnh đều sống động: hòe lục đùn đùn, rợp mát như giương ô che rợp; thạch lựu phun trào sắc đỏ, sen hồng đang độ nức ngát mùi hương.
- Mọi màu sắc đều đậm đà: hòe lục, lựu đỏ, sen hồng.
 1. 2 - Vẻ đẹp thanh bình của bức tranh đời sống con người:
+ Nơi chợ cá dân dã thì “lao xao”, tấp nập.
+ Chốn lầu gác thì “dắng dỏi” tiếng ve như một bản đàn.
=> Cả thiên nhiên và cuộc sống con người đều tràn đầy sức sống. Điều đó cho thấy một tâm hồn khát sống, yêu đời mãnh liệt và tinh tế giàu chất nghệ sĩ của tác giả.
1.3 - Niềm khát khao cao đẹp:
- Đắm mình trong cảnh ngày hè, nhà thơ ước có cây đàn của vua Thuấn, gảy khúc Nam phong cầu mưa thuận gió hòa để “Dân giàu đủ khắp đòi phương”.
- Lấy Nghiêu, Thuấn làm “gương báu răn mình”, Nguyễn Trãi đã bộc lộ chí hướng cao cả: luôn khao khát đem tài trí để thực hành tư tưởng nhân nghĩa yêu nước thương dân.
2. Nghệ thuật:
- Hệ thống ngôn từ giản dị, tinh tế xen lẫn từ Hán và điển tích.
- Sử dụng từ láy độc đáo: đùn đùn, lao xao, dắng dỏi,
III. Ý NGHĨA VĂN BẢN:
Tư tưởng lớn xuyên suốt sự nghiệp trước tác của Nguyễn Trãi – tư tưởng nhân nghĩa yêu nước thương dân – được thể hiện qua những rung động trữ tình dạt dào trước cảnh thiên nhiên ngày hè.
4. Hướng dẫn tự học:
- Học thuộc lòng bài thơ.
- Bài thơ giúp anh (chị) hiểu gì về Nguyễn Trãi?
- Anh (chị) có nhận xét gì về tiếng Việt trong bài thơ?
- Soaïn baøi: Toùm taét vaên baûn töï söï.	
 VI. RÚT KINH NGHIỆM:	
Tiết: 39	TOÙM TAÉT VAÊN BAÛN TÖÏ SÖÏ 
I. MÖÙC ÑOÄ CAÀN ÑAÏT:
 Naém ñöôïc caùch toùm taét vaên baûn töï söï döïa theo nhaân vaät chính.
II. CHUAÅN BÒ :
 - GV: Giaùo aùn, SGK , SGV
 - HS: Ñoïc vaø soaïn baøi tröôùc ôû nhaø
III. TROÏNG TAÂM KIEÁN THÖÙC, KÓ NAÊNG:
1. Kieán thöùc:
- Muïc ñích, yeâu caàu cuûa vieäc toùm taét vaên baûn töï söï döïa theo nhaân vaät chính.
- Caùch toùm taét vaên baûn töï söï döïa theo nhaân vaät chính.
2. Kó naêng:
- Toùm taét caùc vaên baûn töï söï ñaõ hoïc ôû lôùp 10 theo nhaân vaät chính.
- Trình baøy vaên baûn toùm taét tröôùc taäp theå.
IV. PHÖÔNG PHAÙP:
Thuyeát trình, vaán ñaùp, thaûo luaän
V.TIEÁN TRÌNH LEÂN LÔÙP:
 1-Ổn ñịnh lớp.
 2-Kieåm tra baøi cuõ:
 3 -Baøi môùi : Vaên baûn töï söï thöôøng coù nhieàu nhaân vaät. Toùm taét vb töï söï theo nhaân vaät chính laø moät caùch toùm taét giuùp ngöôøi ñoïc ghi nhôù ñöôïc noäi dung cô baûn cuûa vb ñoù.
HÑ cuûa GV- HS
Noäi dung
* HÑ 1: Tìm hieåu muïc ñích yeâu caàu toùm taét :
- GV: + Toùm taét vaên baûn töï söï laø gì ?
 + Toùm taét vaên baûn töï söï döïa theo nhaân vaät chính laø gì ?
 + Muïc ñích, yeâu caàu cuûa vieäc toùm taét baûn töï söï ?
- HS: Traû lôøi
 ( TTVBTS laø duøng lôøi vaên cuûa mình giôùi thieäu ngaén goïn noäi dung chính caùc söï vieäc tieâu bieåu vaø caùc nhaân vaät chính.)
- GV Nhaän xeùt, choát yù chính
* HÑ 2: Tìm hieåu caùch toùm taét vbts döïa theo nhaân vaät chính :
- GV: Theá naøo laø nhaân vaät chính?
- HS: Traû lôøi
 NV chính laø NV xuaát hieän lieân tuïc vaên baûn, coù vai troø trung taâm trong vieäc taïo neân mqh giöõa NV aáy vôùi caùc NV khaùc vaø giöõa caùc NV vôùi caùc söï vieäc, söï kieän vaên baûn.
- GV: Cho HS hoaït ñoäng nhoùm
 +N1: Toùm taét nhaân vaät An Döông Vöông
 +N2:Toùm taét nhaân vaät MÒ Chaâu
- HS: Trao ñoåi, thaûo luaän, toùm taét
 Cöû ñaïi dieän trình baøy
- GV: Nhaän xeùt keát quaû cuûa töøng nhoùm vaø ñònh höôùng:
+ ADV xaây Loa thaønh nhôø söï giuùp ñôõ cuûa thaàn Kim Quy
+ Ruøa Vaøng cho ADV chieác vuoát ñeå laøm laãy noû choáng giaëc
+ Ñaø caàu hoân MC cho con trai laø TT
+ TT traùo laãy noû mang veà nöôùc
+ TÑ sang xaâm löôïc Aâu Laïc
+ ADV thua cuøng MC chaïy veà p.Nam
+ Vua caàu cöùu RV vaø ñöôïc cho bieát “keû ngoài sau löng chính laø giaëc”
+ Vua ruùt kieám cheùm MC, sau ñoù caàm söøng teâ baûy taác theo RV xuoáng bieån
 Neâu caùch toùm taét vbts döïa theo nhaân vaät chính?
* HÑ 3: Luyeän taäp :
- HS: Traû lôøi caâu hoûi 1
 Caùc HS khaùc boå sung. 
- GV: Nhaän xeùt, gôïi yù 
 Goïi HS ñoïc vaên baûn toùm taét truyeän Taám Caùm ñaõ chuaån bò ôû nhaø .
I. Muïc ñích, yeâu caàu toùm taét vaên baûn töï söï döïaï theo nhaân vaät chính :
 1. Muïc ñích:
 - Naém vöõng tính caùch, soá phaän nhaân vaät.
 - Hieåu yù nghóa vaø ñaùnh giaù taùc phaåm.
 2. Yeâu caàu:
 - Vieát hoaëc keå ngaén goïn 
 - Trung thaønh vôùi vaên baûn goác
 - Neâu ñöôïc ñaëc ñieåm, nhöõng söï vieäc xaõy ra vôùi nhaân vaät chính.
II. Caùch toùm taét vaên baûn töï söï döïa theo nhaân vaät chính :
- Ñoïc kæ vaên baûn, xaùc ñònh nhaân vaät chính.
- Choïn caùc söï vieäc cô baûn xaõy ra vôùi nhaân vaät chính vaø dieãn bieán cuûa caùc söï vieäc ñoù.
- Toùm taét caùc haønh ñoäng, lôøi noùi, taâm traïng cuûa nhaân vaät theo dieãn bieán cuûa coát truyeän.
- Kieåm tra vaø söûa chöõa vaên baûn toùm taét.
 *Ghi nhôù ( SGK)
III. Luyeän taäp :
 Baøi taäp 1:
a) - Baûn toùm taét (1) toùm taét ñaày ñuû caâu chuyeän -> hieåu vaø nhôù vaên baûn
 - Baûn toùm taét (2) baét ñaàu töø “Chaøng Tröông ñi ñaùnh giaëc” ñeán “ Khoâng kòp nöõa”. Ñoaïn toùm taét ->laøm saùng toû moät yù kieán
 b) - Baûn toùm taét (1) trung thaønh vôùi coát truyeän, haønh ñoäng, soá phaän cuûa caùc NV.
 - Baûn toùm taét (2) chæ löïa chon 1 soá s.vieäc, chi tieát t.bieåu .
 Baøi taäp 3:
 4. Höôùng daãn töï hoïc: 
- Söu taàm moät soá vaên baûn toùm taét, ñeå tìm hieåu, phaân tích, qua ñoù naém vöõng caùch thöùc toùm taét vaên baûn töï söï. 
NTL, ngaøy 08 thaùng 11 naêm 2010
Kyù duyeät
Taêng Thanh Bình
- Soaïn baøi: Nhaøn - Nguyeãn Bænh Khieâm.
 VI. RUÙT KINH NGHIEÄM: