Giáo án Ngữ văn lớp 10 - Tiết 58: Nguyễn Trãi

Trường THPT Lấp Vò 3 Lớp 10CB 
Giáo viên Phan Minh Nghĩa 1
 NGUYỄN TRÃI 
I/ Mục tiêu bài học: Giúp Hs: 
 1. Nắm được những nét chính về cuộc đời và sự nghiệp văn học của Nguyễn Trãi - một nhân vật 
lịch sử, một danh nhân văn hóa thế giới. 
 2. Thấy được vị trí to lớn của ông trong lịch sử văn học dân tộc : nhà văn chính luận kiệt xuất, 
người khai sáng thơ ca tiếng Việt. 
 3. Có lòng trân trọng di sản VH, tài năng và nhân cách cao thượng của Nguyễn Trãi. 
II/ Chuẩn bị: 
 1/ Giáo viên: Nghiên cứu tài liệu + Sọan giáo án. 
 2/ Học sinh: SGK + Sọan bài trước khi lên lớp. 
III/ Phương pháp: phát vấn, trao đổi- thảo luận, trả lời các câu hỏi. 
IV/ Tiến trình dạy học: 
 1/ Ổ n định lớp: 
 2/ Kiểm tra bài cũ: (4’) Bài PHÚ SÔNG BẠCH ĐẰNG 
 3. Bài mới: 
 3.1/ Vào bài: Nguyễn Trãi là nhân vật lịch sử vĩ đại, một thiên tài trong quá khứ lịch sử. Cuộc 
đời ông tiêu biểu về cả hai phương diện: anh hùng và bi kịch. Tố Hữu viết về ông: “Nghe hồn Nguyễn 
Trãi phiêu diêu/ Tiếng gươm khua, tiếng thơ kêu xé lòng”. Riêng về mặt VH, ông là tác giả có vị trí lớn 
trong lịch sử VH dân tộc, được đánh giá là nhà văn chính luận kiệt xuất và là nhà thơ khai sáng VH 
tiếng Việt. Bài học hôm nay, chúng ta sẽ đi sâu tìm hiểu các vấn đề đó. 
 3.2/ Nội dung bài mới: 
TG HĐ CỦA GV HĐ CỦA HS NỘI DUNG BÀI DẠY 
5’ HĐ1: HD HS TÌM HIỂU 
VỀ CUỘC ĐỜI NGUYỄN 
TRÃI: 
HS đọc phần cuộc đời - sgk. 
š Nêu những nét chính 
về quê hương, gia đình và 
những sự kiện tiêu biểu 
(chặng đường trong cuộc đời 
NT mà hs chuẩn bị ở nhà) 
trong cuộc đời NT. 
á GV chốt ý. 
ˆ HS trả lời – 
sgk. 
ˆ HS ghi nhận. 
 I. CUỘC ĐỜI: 
 1. Quê hương, gia đình: 
- Quê hương: làng Chi Ngại (Chí Linh- Hải 
Dương) sau dời về Nhị Khê (Thường Tín- Hà 
Tây). 
- Gia đình: 
+ Cha: Nguyễn ứng Long- một nho sinh nghèo, 
học giỏi, đỗ tiến sĩ thời Trần, sau đổi tên là 
Nguyễn Phi Khanh làm quan dưới triều Hồ. 
+ Mẹ: Trần Thị Thái- con quan Tư đồ Trần 
Nguyên Đán. 
 Truyền thống gia đình:+ yêu nước. 
 + văn hóa, văn học. 
12’ š Cuộc đời của 
Nguyễn Trãi có thể chia 
làm mấy chặng đường ? 
Chia từng mốc thời gian. 
ˆ Học sinh trả lời – 
sgk. 
Cuộc đời của Nguyễn Trãi có thể chia làm 3 
chặng đường : 
 2. Những sự kiện tiêu biểu (3 chặng 
đường tiêu biểu): 
 a/ Thời kỳ trước khi tham gia khởi nghĩa Lam 
Sơn (1380-1420): 
- 5 tuổi mẹ mất, ông ngoại qua đời khi ông tròn 
Trường THPT Lấp Vò 3 Lớp 10CB 
Giáo viên Phan Minh Nghĩa 2
á Gv chốt ý chính. 
ˆ HS ghi nhận. 
10 tuổi. 
- 1400, ông đỗ Tiến Sĩ và ra làm quan cùng thời 
với cha dưới thời nhà Hồ (Hồ Quí Ly). 
- 1407, giặc Minh xâm lược nước ta, Nguyễn 
Trãi sống trong cảnh nước mất nhà tan, nghe lời 
cha, Nguyễn Trãi khắc sâu lời dặn “ Đền nợ 
nước, trả thù nhà” Ỉ ông sớm tham gia khởi 
nghĩa Lam Sơn. 
b/ Thời kỳ giúp Lê Lợi & triều đình nhà Lê 
(1421 - 1437): 
- Trong kháng chiến, ông dốc hết tài năng của 
mình giúp Lê Lợi lãnh đạo cuộc kháng chiến 
chống quân Minh thắng lợi Ỉ ông trở thành 
quân sư tài ba, lỗi lạc của Lê Lợi & của cuộc 
kháng chiến. 
- Sau kháng chiến, ông tiếp tục giúp Lê Lợi khôi 
phục chính quyền, xây dựng nhà Lê và xây 
dựng đất nước vững mạnh Ỉ ông đem hết tâm 
và lực giúp nước. 
c/ Thời kỳ ở ẩn tại Côn Sơn (1438-1442): 
- Vì tính tình cương trực, thẳng thắng nên ông bị 
bọn gian thần ghen ghét dèm pha Ỉ 1438 ông 
bị bắt giam, bị cách chức & cáo quan về quê. 
- 1440, Lê Thái Tông mời ra giúp nước Ỉ ông 
vẫn hăng hái tham gia dù đã 61 tuổi. 
- 1442, ông bị ghép vào tội mưu hại vua Ỉ bị án 
“ tru di tam tộc “. 
- 1464, Lê Thánh Tông minh oan cho ông. 
* 1980: được UNESCO công nhận là danh nhân 
văn hóa thế giới. 
Ỵ Cuộc đời NT là cuộc đời của một con người 
chịu nhiều oan khiên thảm khốc nhất trong lịch 
sử dân tộc Ỉ cũng là cuộc đời của một con 
người suốt đời hết lòng vì nước vì dân và vẫn giữ 
được nét thanh cao của một tấm lòng sắc son 
cương trực. 
18’ HĐ3: HD TÌM HIỂU VỀ 
SỰ NGHIỆP THƠ VĂN: 
 Y/C hs đọc sgk. 
š Những loại thể nào 
được tác giả sáng tác. Và 
nêu những tác phẩm tiêu 
biểu cho từng thể loại. 
š Vì sao lại viết 
ˆ Hs trả lời -sfk 
II. SỰ NGHIỆP THƠ VĂN NT:
 1. Những tác phẩm chính : (sgk) 
- Sáng tác nhiều loại thể : chữ Hán, chữ Nôm 
(254 bài); chính trị; trữ tình; địa lý. 
- Những tác phẩm tiêu biểu : SGK /10 
2. Nguyễn Trãi – nhà văn chính 
luận kiệt xuất: (sgk) 
- Khối lượng tác phẩm khá lớn. 
- Tư tưởng chủ đạo xuyên suốt trong văn chính 
Trường THPT Lấp Vò 3 Lớp 10CB 
Giáo viên Phan Minh Nghĩa 3
“Nguyễn Trãi là nhà văn 
chính luận lỗi lạc ?” 
š Dựa vào đâu mà 
khặng định rằng, NT là nhà 
văn trữ tình sâu sắc. 
á GV yêu cầu học sinh nêu 
những dẫn chứng làm sáng 
tỏ nhận định trên. 
á GV gọi học sinh trình 
bày những ý chính về luận 
điểm : “Nguyễn Trãi là nhà 
thơ trữ tình sâu sắc” 
á GV bình 1 vài câu thơ 
giúp học sinh cảm nhận 
á GV phân tích, bình 1 số 
câu tiêu biểu trong SGK 
á Gv chốt ý. 
ˆ Ghi nhận. 
luận là tư tưởng nhân nghĩa, yêu nước thương 
dân. –Tác phẩm tiêu biểu – sgk. 
3. Nguyễn Trãi – nhà thơ trữ tình 
sâu sắc : (sgk) 
- Chứa chan tình cảm thiết tha với lí tưởng nhân 
nghĩa, yêu nước thương dân & ca ngợi vẽ đẹp 
người anh hùng vì dân, vì nước. 
- Dành nhiều tình yêu đằm thắm cho thiên 
nhhiên và cuộc sống. 
- Chứa chan tình cảm với con người, với quê 
hương : tình nghĩa vua tôi, tình cha con, tình 
bạn bè, tình quê hương. 
 * Tác phẩm tiêu biêu cho từng nội dung – sgk. 
4’ HĐ3: HD TỔNG KẾT: 
š Đánh giá khái quát 
những giá trị cơ bản về nội 
dung và nghệ thuật của thơ 
văn Nguyễn Trãi. 
š Nêu vị trí, tầm vóc 
của Nguyễn Trãi trong lịch 
sử dân tộc. 
á Gv chốt ý. 
ˆ HS theo dõi 
thực hiện và ghi 
nhận. 
III. KẾT LUẬN: 
1. ND: Thơ văn Nguyễn Trãi hội tụ 2 nguồn 
cảm hứng lớn của VH dân tộc: yêu nước và 
nhân đạo. 
2. Nghệ thuật: - Thể loại: 
+ Là nhà văn chính luận kiệt xuất. 
+ Là người khai sáng VH tiếng Việt, sáng tạo 
thơ Đường luật bằng chữ Nôm. 
- Ngôn ngữ: sử dụng thuần thục, làm giàu cho 
chữ Nôm- ngôn ngữ dân tộc. 
@ Vị trí, tầm vóc:Nguyễn Trãi – tác giả VH lớn 
của VH dân tộc, nhà văn chính luận kiệt xuất, 
nhà thơ khai sáng VH tiếng Việt. 
* Ghi nhớ – sgk. 
V/ Củng cố, vận dụng và dặn dò: (2’) 
 1/ Củng cố -vận dụng: (1) Những sự kiện chính (các chặng đường) về cuộc đời NT? 
 (2) Những tác phẩm chính trong sự nghiệp sáng tác đồ sộ của NTR? 
 (3) Vì sao nói rằng: NT- là nhà văn chính luận kiệt xuất và là nhà thơ trữ tình sâu sắc? Từ đó 
cho biết vị trí , sự ảnh hưởng của NT trong dòng VH dân tộc? 
 2/ Dặn dò: Về học bài. Soạn bài tiếp theo Bình Ngô Đại Cáo 
 VI/ Đánh giá và rút kinh nghiệm tiết dạy sau: .. 
 ..