Giáo án Ngữ văn Lớp 10 - Tiết 6: Chiến thắng Mtao Mxây - Năm học 2019-2020 (Tiết 2)

Tên phân môn: Đọc văn
Tiết PPCT : 
Tiết dạy : 8
Lớp dạy : 10/6
Ngày soạn :22/09/2019	
CHIẾN THẮNG MTAO MXÂY (tiết 2)
(Trích Đăm Săn - Sử thi Tây Nguyên)
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức
 - Cảm nhận được vẻ đẹp của người anh hùng sử thi Đăm Săn: trọng danh dự, gắn bó với hạnh phúc gia đình và thiết tha với cuộc sống bình yên, phồn thịnh của cộng đồng được thể hiện qua cảnh chiến đấu và chiến thắng kẻ thù.
 - Nắm được đặc điểm nghệ thuật tiêu biểu của thể loại sử thi anh hùng (lưu ý phân biệt với sử thi thần thoại): xây dựng thành công nhân vật anh hung sử thi, ngôn ngữ trang trọng, giàu hình ảnh, nhịp điệu, phép so sánh, phóng đại.
2. Kĩ năng
 - Đọc (kể) diễn cảm các tác phẩm sử thi.
 - Phân tích văn bản sử thi theo đặc trưng thể loại.
3. Thái độ
 - Tự nhận thức về mục đích chiến đấu cao cả của Đăm Săn và vị trí, sức cảm hoá của cá nhân đối với cộng đồng.
 - Nhận thức được lẽ sống cao đẹp của mỗi cá nhân là hi sinh phấn đấu vì hạnh phúc yên vui của cả cộng đồng.
II. CHUẨN BỊ BÀI HỌC
Giáo viên: - Phương tiện: Sách giáo viên, SGK, sách hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức kĩ năng, giáo án,
 - Phương pháp: Thuyết giảng kết hợp phân tích, tổng hợp, phát vấn, gợi mở.
 2. Học sinh: - SGK, vở soạn, vở ghi
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
Kiểm tra bài cũ:
 - Em hãy nêu những hiểu biết cơ bản về sử thi Đăm Săn?
 - Trong đoạn trích có nhắc đến việc Đăm Săn gặp ông Trời, được ông bày cho cách đánh thắng Mtao Mxây. Theo em, vai trò của thần linh và vai trò của con người đối với cuộc chiến đấu và chiến thắng của Đăm Săn được thể hiện như thế nào?
2. Giới thiệu bài mới
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung bài học
Hoạt động 1: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu văn bản
- GV: Sau trận chiến là cảnh đối đáp giữa Đăm Săn và nô lệ. Đọc văn bản và cho biết số lần đối đáp là bao nhiêu? Và sự khác nhau giữa mỗi lần đối đáp đó như thế nào? 
- GV: Khi Đăm Săn kêu gọi, dân làng Mtao Mxây có thái độ như thế nào?
- HS: Suy nghĩ và trả lời
- GV: Lời đáp lời đó cho em biết được suy nghĩ gì của dân làng?
- HS: Trả lời
- GV: Cảnh mọi người theo Đăm Săn trở về được mô tả như thế nào? 
- HS: Trả lời
- GV: Sau khi chiến thắng, Đăm Săn đã ăn mừng chiến công của mình như thế nào?
- HS: Suy nghĩ và trả lời 
- GV: Hình ảnh Đăm Săn trong buổi lễ ăn mừng hiện lên như thế nào? Em có nhận xét như thế nào về hình ảnh đó?
- GV: Hình tượng ĐS được tác giả dân gian miêu tả bằng bút pháp nghệ thuật gì?
- Em có nhận xét như thế nào về hình ảnh Đăm Sănđó?
-GV: So sánh giữa cảnh chiến tranh và cảnh ăn mừng chiến thắng ta thấy có sự khác nhau về dung lượng, về câu văn (Ngắn, mạnh - dài, hô ngữ), cảnh chết chóc, đau thương gần như không xuất hiện → Dù nói về chiến tranh nhưng tác giả dân gian vẫn hướng về cuộc sống hoà bình, thịnh vượng, sự đoàn kết thống nhất và sự lớn mạnh của toàn thể cộng đồng.
→ Khát vọng của nhân dân gửi gắm vào những cuộc chiến tranh đóng vai trò “bà đỡ của lịch sử”.
→ Tầm vóc của người anh hùng với lịch sử cộng đồng. 
Hoạt động 2: Cho HS học phần ghi nhớ trong SGK.
- GV: Nêu những đặc điểm nghệ thuật của sử thi anh hùng qua hình tượng Đăm Săn?
- GV: : Cảm nhận của em về nội dung đoạn trích?
- HS: Trả lời
I. Đọc-tìm hiểu tác phẩm
1. Sử thi 
2. Sử thi Đăm Săn (Tây Nguyên)
3. Đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây”
II. Đọc hiểu văn bản
1. Cảnh trận đánh giữa hai tù trưởng 
2. Hình ảnh Đăm Săn thuyết phục dân làng và ra về sau chiến thắng
- Số lần đối đáp: 3 (tượng trưng cho số nhiều)
- Khác nhau:
+ Lần 1: Gõ vào một nhà
+ Lần 2: Gõ vào hai nhà
+ Lần 3: Gõ vào tất cả các nhà
->Đăm Săn gọi 3 lần đều được dân làng đáp lời: “Không đi sao được, tù trưởng chúng tôi đã chết, lúa chúng tôi đã mục, chúng tôi còn ở với ai”
→ Lòng mến phục, thái độ hưởng ứng và lòng trung thành tuyệt đối của nô lệ với Đăm Săn
- Mọi người cùng ra về theo Đăm Săn đông vui như đi hội: “Đoàn người đông như bầy cà tong, đặc như bầy thiêu thân, ùn ùn như kiến như mối”
→ Sự thống nhất cao độ giữa quyền lợi và khát vọng của người anh hùng sử thi với quyền lợi và khát vọng của toàn bộ cộng đồng (Người thắng kẻ thua đều thuộc một tộc người, nay sống hoà hợp)
→ Thể hiện lòng yêu mến, sự tuân phục của tập thể cộng đóng với cá nhân người anh hùng. 
3. Cảnh ăn mừng chiến thắng
a. Không khí bữa tiệc:
+ Lệnh đánh tất cả cồng chiêng, mở tiệc to.
+ Tôi tớ chật ních.
+ Tiệc tùng tràn đầy rượu thịt
+ Có nhiều cồng, chiêng, trống, vòng bạc
+ Các tù trưởng phương xa.
=> Cảnh nhộn nhịp, đông vui, giàu có.
b. Hình tượng Đăm Săn: 
+ Tóc dài chảy đầy nong hoa
+ Ngực quấn chéo tấm mền chiến
+ Đôi mắt long lanh tràn đầy sức trai 
+ Bắp chân to bằng cây xà ngang, bắp đùi to bằng ống bễ
+ Sức ngang sức voi đực
+ Hơi thở ầm ầm như sấm dậy
+ Ngang tàn trong bụng mẹ
=> Bút pháp lí tưởng hóa, phóng đại.
→ Vẻ đẹp, sức mạnh có phần cổ sơ, hoang dại, mộc mạc, giản dị, gần gũi với núi rừng.
→ Đó cũng chính là vẻ đẹp và sức mạnh của thị tộc
→ Hình ảnh Đăm Săn được miêu tả bằng cái nhìn ngưỡng vọng từ dưới nhìn lên trên, sùng kính, tự hào. Điều này có nghĩa người anh hừng sử thi được tôn vinh tuyệt đối.
III. Tổng kết
1. Nghệ thuật 
- Nghệ thuật so sánh được sử dụng đa dạng và triệt để (sánh ngầm, so sánh tương đồng, so sánh tương phản), hình ảnh so sánh lấp từ thế giới tự nhiên, vũ trụ nhằm đề cao người anh hùng
- Giọng văn trang trọng, hào hùng
Nội dung
Khẳng dịnh sức mạnh và ngợi ca vẻ đẹp của người anh hùng Đăm Săn-một người anh hùng trọng danh dự, gắn bó với hạnh phúc gia đình và thiết tha với cuộc sống bình yên, phồn vinh của thị tộc, xứng đáng là người anh hùng mang tầm vóc sử thi của dân tộc Ê-đê thời cổ đại.
IV. CỦNG CỐ
- Những chi tiết diễn tả vẻ đẹp của tù trưởng Đăm Săn.
- Nghệ thuật miêu tả trong đoạn trích.
- Ý nghĩa của văn bản làm sống lại quá khứ hào hùng của người Ê đê Tây Nguyên thời cổ đại.
V. DẶN DÒ
- Học thuộc Ghi nhớ, các nội dung chính của bài học.
 - Trả lời các câu hỏi ở phần Luyện tập.
 - Soạn bài mới: Văn bản (tiếp theo)
VI. RÚT KINH NGHIỆM:
 Đà Nẵng, ngày 2 tháng 10 năm 2019
GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN GIÁO SINH THỰC TẬP
(Ký, ghi rõ họ tên) (Ký, ghi rõ họ tên)
Trần Thị Hào Võ Thị Mỵ