Giáo án môn Tin học 10 - Bài 11: Tệp và quản lý tệp

Tuần: 13
Ngày soạn: /11/2008 
Ngày dạy: / 11/2008 
Tiết:23,24
§11 TỆP VÀ QUẢN LÝ TỆP
Mục tiêu:
Kiến thức:
Nắm được khái niệm tệp và thư mục.
Biết nguyên lý hệ thống tổ chức lưu tệp.
biết các chức năng của hệ thống quản lý tệp.
Kỹ năng:
Đặt được tên tệp, viết được đường dẫn, đường dẫn đầy đủ.
Thái độ: 
- Ham thích tìm hiểu về tệp và quản lí tệp.
Đồ dùng dạy học:
Giáo viên:
Học sinh:
Tiến trình lên lớp:
Ổn định lớp và kiểm tra sĩ số (2’): 
Kiểm tra bài cũ:
HĐH là gì?
Hãy cho biết các chức năng chính của HĐH?
Hãy phân biệt các loại HĐH?
Tiến trình tiết dạy:
Nội dung
Hoạt động giáo viên
Hoạt động học sinh
Tệp và thư mục
Tệp và tên tệp:
Khái niệm: Tệp là một tập hợp các thông tin ghi trên bộ nhớ ngoài tạo thành một đơn vị lưu trữ do hệ điều hành quản lý. Mỗi tệp có một tên gọi khác nhau.
Tên tệp:
 Cấu trúc:
.[]
Phần tên: được đặt theo qui tắc đặt tên (gồm chữ, số và một số kí tự đặc biệt như: $, %, !, #, ~, (), {}, ^, &,
Phần mở rộng: là phần đặc trưng cho từng chương trình (Word có phần mở rộng là .Doc, Exel có phần mở rộng là .Xls).
Các qui ước khi đặt tên tệp:
Đối với HĐH MS DOS:
Phần tên: không quá 8 kí tự.Tên tệp không chứa dấu cách. 
Phần mở rộng (nếu có): không quá 3 kí tự. 
Đối với HĐH Windows:
Phần tên: không quá 255 kí tự. Không được sử dụng các kí tự: \ / : ? ‘’ ... để đặt tên tệp.
Phần mở rộng: thông thường chương trình tự định nghĩa. 
Chú ý:
Trong Ms DOS và Windows, tên tệp không phân biệt chữ hoa và chữ thường.
Một số phần mở rộng thường được sử dụng với ý nghĩa riêng, ví dụ:
PAS: Tệp chương trình PASCAL.
JPG: Tệp dữ liệu ảnh;
DOC: Tệp văn bản của Word.
Các thuộc tính của tệp (Nhấn chuột phải à Properties)
Read Only: chỉ cho phép đọc mà không cho phép sửa.
Achive: Cho phép đọc và ghi.
System: tệp hệ thống.
Hiden: tệp ẩn.
Thư mục
Thư mục là một hình thức sắp xếp trên đĩa để lưu trữ từng nhóm các tệp có liên quan với nhau.
Ví dụ: Các tệp Word để trong 1 thư mục, các tệp Exel để trong 1 thư mục.
Mỗi đĩa có một thư mục được tạo tự động, gọi là thư mục gốc.
Có thể tạo thư mục khác trong thư mục gọi là thư mục con. Thư mục chứa thư mục con gọi là thư mục mẹ.
Đặt tên thư mục: có thể trùng nhau nhưng phải ở các thư mục khác nhau.
Các thư mục được phân cấp bậc: thư mục nằm trong thư mục gốc gọi là thư mục con cấp 1, các thư mục nằm trong thư mục con cấp 1 gọi là thư mục con cấp 2,cứ thế ta có thư mục con cấp n
Đường dẫn của thư mục, tệp
Đường dẫn: định vị trí của thư mục (tệp) ở trong máy.
Đường dẫn có dạng: 
Tên ổ đĩa:\ thư mục con cấp 1\ thư mục con cấp 2\ \ tên thư mục hoặc tên tệp tin cần chỉ ra.
Ví dụ:
D:\ Bai Tap 2\ Bai Tap 2.2\ BT.Doc.
Hệ thống quản lý tệp.
Có nhiệm vụ tổ chức thông tin trên đĩa từ, cung cấp các phương tiện để người sử dụng có thể đọc ghi thông tin trên đĩa.
Tác dụng của hệ thống quản lý tệp
Với HĐH có thể:
Đảm bảo độc lập giữa phương pháp lưu trữ và phương pháp xử lý.
Sử dụng bộ nhớ trên đĩa một cách hiệu quả.
Tổ chức bảo vệ thông tin ở nhiều mức.
Với người sử dụng:
Xem nội dung thư mục, tệp tin.
Sao chép thư mục, tệp tin.
Xoá, đổi tên thư mục, tệp tin.
Đặc trưng của hệ thống quản lý tệp
Đảm bảo tốc độ truy cập cao.
Độc lập giữa thông tin và phương tiện mang thông tin, giữa phương pháp lưu trữ và phương pháp xử lý.
Sử dụng bộ nhớ ngoài một cách hiệu quả.
Tổ chức bảo vệ thông tin. Hạn chế ảnh hưởng của các lỗi kỹ thuật hoặc chương trình.
HOẠT ĐỘNG 1 :GIỚI THIỆU TỆP VÀ THƯ MỤC.
Dữ liệu được đưa vào máy tính để lưu trữ dưới sự quản lí của HĐH. Hôm nay chúng ta sẽ biết HĐH đã quản lí các dữ liệu đó như thế nào thông qua §11 TỆP VÀ QUẢN LÍ TỆP.
Khi sử dụng máy tính chúng ta hay gặp các thành phần như Baitap.doc hoặc danhsachhocsinh.xls. Những thành phần đó người ta gọi là tệp.
Yêu cầu học sinh đọc SGK và nêu khái niệm tệp.
Giáo viên chốt lại và cho học sinh ghi.
Theo các em thì tên tệp được đặt như thế nào? 
Như vậy, là tên tệp được đặt theo cấu trúc sau: .[]
Ví dụ: baitap.doc, giaiptbhai.pas,
Các em hãy cho biết trong HĐH Dos, chúng ta đặt tên như thế nào?
Trong HĐH Dos thì phần tên không quá 8 kí tự. Phần mở rộng không quá 3 kí tự.
Các em hãy cho biết trong HĐH Windows, chúng ta đặt tên như thế nào?
Trong HĐH Windows thì phần tên không quá 255 kí tự. Không được sử dụng các kí tự đặc biệt như \ / : ? ‘’ .
Em nào hãy cho một vài ví dụ về cách đặt tên?
Phần mở rộng .doc có ý nghĩa gì?
Ngoài .doc ra ta còn có các phần mở rộng với các ý nghĩa sau:
PAS: Tệp chương trình PASCAL.
JPG: Tệp dữ liệu ảnh;
Em nào hãy cho Thầy biết một tệp gồm có các thuộc tính gì?
Như vậy là một tệp có các thuộc tính là: Read Only, Achive và Hiden.
Để các tệp được lưu trữ một cách ngăn nắp thì cần phải có thư mục để sắp xếp các tệp.
Em nào hãy cho thầy biết thư mục là gì?
 Theo các em thư mục gốc có tên không?
Giáo viên chốt lại và giải thích.
Để xác định 1 tệp thuộc thư mục nào chúng ta cần căn cứ vào đâu?
Như vậy, để xác định một tệp chúng ta căn cứ vào đường dẫn chứa tệp đó.
Em nào hãy cho biết đường dẫn có dạng như thế nào?
Em hãy chỉ ra đường dẫn của tệp BTO.PAS (hình 30 SGK_66)
Để có thể tổ chức các thư mục, tệp trên đĩa từ được thì cần phải có hệ thống quản lý tệp.
Em nào hãy cho biết hệ thống quản lý tệp là gì?
Em nào hãy cho thầy biết tác dụng của hệ thống quản lý tệp đối với HĐH?
Giáo viên chốt lại và cho học sinh ghi.
Em nào hãy cho thầy biết tác dụng của hệ thống quản lý tệp đối với người sử dụng?
Như vậy, hệ thống quản lý tệp có đặc trưng gì?
Tệp là một tập hợp các thông tin ghi trên bộ nhớ ngoài tạo thành một đơn vị lưu trữ do hệ điều hành quản lý. Mỗi tệp có một tên gọi khác nhau.
.[]
Học sinh trả lời.
Học sinh trả lời.
Baitap.doc, vidu.xls,...
Là các chương trình mà Word có thể mở để xem.
Read Only: chỉ cho phép đọc mà không cho phép sửa.
Achive:Cho phép đọc và ghi.
System: tệp hệ thống.
Hiden: tệp ẩn.
Thư mục là một hình thức sắp xếp trên đĩa để lưu trữ từng nhóm các tệp có liên quan với nhau.
Thư mục gốc không có tên.
Học sinh lắng nghe.
Căn cứ vào đường dẫn.
Tên ổ đĩa:\ thư mục con cấp 1\ thư mục con cấp 2\ \ tên thư mục (tên tệp tin) cần chỉ ra.
C:\PASCAL\BTO.PAS
Có nhiệm vụ tổ chức thông tin trên đĩa từ, cung cấp các phương tiện để người sử dụng có thể đọc ghi thông tin trên đĩa.
Đảm bảo độc lập giữa phương pháp lưu trữ và phương pháp xử lý.
Sử dụng bộ nhớ trên đĩa một cách hiệu quả.
Tổ chức bảo vệ thông tin ở nhiều mức
Xem nội dung thư mục, tệp tin.
Sao chép thư mục, tệp tin.
Xoá, đổi tên thư mục, tệp tin.
Đảm bảo tốc độ truy cập cao.
Độc lập giữa thông tin và phương tiện mang thông tin, giữa phương pháp lưu trữ và phương pháp xử lý.
Sử dụng bộ nhớ ngoài một cách hiệu quả.
Tổ chức bảo vệ thông tin. Hạn chế ảnh hưởng của các lỗi kĩ thuật hoặc chương trình.
Củng cố:
Khái niệm tệp và cách đặt tên tệp trong Ms-Dos và trong Windows.
Khái niệm thư mục? thế nào là thư mục gốc? thế nào là thư mục mẹ? thế nào là thư mục con? Thư mục phân cấp bậc là như thế nào?
Đường dẫn dùng để làm gì? Đường dẫn có dạng ra sao?
Hệ thống quản lý tệp có chức năng gì? Đặc trưng của hệ thống quản lý tệp?
Dặn dò:
Về nhà học bài và xem trước bài 12.