Giáo án môn Tin học 10 - Tiết 17 - Bài 5: Ngôn ngữ lập trình

Ngày soạn: 22/10/2008
 Tiết 17:
Bài 5: Ngôn ngữ lập trình
I- Mục tiêu:
1. Kiến thức:
- Thấy được Ngôn ngữ lập trình là phương tiện dùng để diễn đạt cho máy tính hiểu thuật toán mà con người muốn máy tính thực hiện, để từ INPUT của bài toán tìm được OUTPUT cần tìm.
- Nắm được ưu điểm, nhược điểm cơ bản của các loại ngôn ngữ lập trình: Ngôn ngữ máy, ngôn ngữ hợp ngữ, ngôn ngữ bậc cao.
2. Kĩ năng:
- Phân loại được một số ngôn ngữ lập trình thông dụng
3. Thái độ:
- Thấy được sự phong phú của các loại ngôn ngữ lập trình, từ đó xác định được ý thức học tập nghiêm túc, tính cần cù và ham thích tìm hiểu.
II- Chuẩn bị:
- Một và bài tập ví dụ được lập trình bằng ngôn ngữ Pascal.
- Máy chiếu projector hoặc tranh ve nếu có.
III- Hoạt động dạy học:
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
1. ổn định lớp:
2. Bài cũ:
? Khi cần dùng máy tính giải bài toán:
Ta cần xác định Input, Output
Ta chỉ cần xác định Input
Ta cần xác định Output
Cả 3 ý trên
Hãy chọn phương án ghép đúng.
3. Bài mới:
@ Nếu thuật toán chỉ được diễn tả bằng phương pháp liệt kê và sơ đồ khối thì máy tính có thể hiểu và thực hiện được để giải quyết bài toán hay không? Vì sao?
@ Từ phát biểu trên của học sinh: Giáo viên phân tích và kết luận:
- Muốn máy tính hiểu và thực hiện thì thuật toán phải được diễn tả bằng ngôn ngữ mà máy có thể hiểu được và ngôn ngữ đó được gọi là ngôn ngữ lập trình, các chương trình và phân loại ngôn ngữ lập trình.
@ Em hiểu ngôn ngữ lập trình là gì?
Trên cơ sở đó giáo viên tổng hợp lại như sau:
- Ngôn ngữ lập trình là hệ thống một bộ các câu lệnh và bộ quy tắc về cú pháp từ đó có thể lập được các chương trình biểu diễn thuật toán xác định
? Vậy ngôn ngữ lập trình được phân làm mấy loại? 
Giáo viên chốt lại kiến thức:
Ngôn ngữ lập trình gồm 2 loại cơ bản:
Ngôn ngữ máy
Ngôn ngữ bậc cao
? Chương trình viết trên 2 loại ngôn ngữ này có tên gọi như thế nào?
@ Thuyết trình: Các loại ngôn ngữ khác muốn máy tính hiểu được và thực hiện phải được dịch ra ngôn ngữ máy thông qua chương trình dịch.
Vậy ngôn ngữ máy là gì?
Hoạt động 1: Giới thiệu khái niệm và các đặc điểm của ngôn ngữ máy.
@ Thuyết trình: TA đã biết sự hoạt động của máy tính dựa trên nguyên lí Phôn Nôi- Man, trong đó mọi thông tin đưa vào máy tính đều biến đổi thành dãy bít nên thuật toán cũng được biểu diễn bằng dãy bit.
? Vậy ngôn ngữ máy là gì?
? Hãy cho biết ưu điểm và nhược điểm của ngôn ngữ máy là gì?
? Với những ưu và nhược của mình ngôn ngữ máy có thích hợp với số đôg người lập trình không ? tại sao?
Dẫn dắt vấn đề: Để khắc phục nhược điểm trên của ngôn ngữ máy, một số ngôn ngữ lập trình khác đã được phát triển.
Hoạt động 2:
Giới thiệu khái niệm hợp ngữ và chương trình hợp dịch.
? Hợp ngữ là gì?
Ví dụ:
 ADD AX, BX; ( cộng thanh ghi AX và BX kết quả để ở thanh ghi AX).
XOR CX, CX; Xoá sạch thanh ghi CX
? Hãy nêu ưu và nhược điểm của hợp ngữ so với ngôn ngữ máy?
? Máy tính có thể hiểu và thực hiện trực tiếp chuơng trình viết bằn ngôn ngữ máy hay không?
? Vậy để máy hiểu được chương trình viết bằng hợp ngữ ta làm cách nào?
? Vậy chương trình hợp dịch là gì?
? Vậy còn có ngôn ngữ nò khác mà nhiều người có thể sử dụng được không?
Hoạt động 3: Phân tích cho học sinh thấy rõ những ưu điểm nổi bật của ngôn ngữ bậc cao. Giới thiệu một số ngôn ngữ lập trình bậc cao hiện nay.
F Hợp ngữ là một ngôn ngữ đã thuân lợi hơn so với ngôn ngữ máy, nó thích hợp với các nhà lập trình chuyên nghiệp nhưng vãn chưa thật thích hợp với đông đảo người lập trình. Từ trên những nhược điểm của các ngôn ngữ trên người ta đã xây dựng những ngôn ngữ lập trình bậc cao.
? Ngôn ngữ bậc cao có những ưu điểm nào?
? Chương trình viết bằng ngôn ngữ bậc cao máy tính đã hiểu được chưa? muốn máy tính hiểu ta cần phải làm gì?
? Hãy kể tên một số ngôn ngữ bậc cao mà em biết?
Báo cáo sĩ số
K Suy nghĩ và trả lời.
K Suy nghĩ và trả lời:
- Máy tính không hiểu và thực hiện được thuật toán dưới dạng như vậy vì đó chỉ là các cách mô tả cho con người. Trong máy tính chỉ có các thông tin được mã hoá thành các dãy bít.
@ Lắng nghe giáo viên giảng bài và ghi nhớ.
K Thảo luận và trả lời.
Các câu lệnh
Các quy tắc về cú pháp
Nghe giảng và ghi bài
K Thảo luận rồi trình bày.
Ngôn ngữ lập trình có 3 loại:
Ngôn ngữ máy
Ngôn ngữ Hợp ngữ
Ngôn ngữ bậc cao
K Thảo luận rồi trình bày.
- Chương trình viết trên ngôn ngữ bậc cao thì gọi là chương trình nguồn
- Chương trình viết trên ngôn ngữ máy gọi là chương trình đích.
K Thảo luận rồi trình bày.
- Ngôn ngữ máy là tập hợp hữu hạn các dãy bít với những quy tắc xác định. Các câu lệnh thường được viết dưới dạng mã nhị phân hoặc mã hexa.
K Nghiên cứu sách giáo khoa thảo luận rồi trình bày.
Ưu điểm: 
Là ngôn ngữ duy nhất máy tính có thể trực tiếp hiểu và thực hiện, cho phép khai thác triệt để và tối ưu khả năng của máy. 
Nhợc điểm: 
Ngôn ngữ phức tạp, phụ thuộc nhiều vào phần cứng, chương trình viết mất nhiều công sức, cồng kềnh và khó hiệu chỉnh. 
ÄVì vậy ngôn ngữ này không thích hợp với số đông người lập trình.
K Nghiên cứu sách giáo khoa thảo luận rồi trình bày.
Sử dụng một số từ để thực hiện lệnh trên các thành ghi ( thường từ viết tắt của tiếng Anh)
K Nghiên cứu sách giáo khoa thảo luận rồi trình bày.
Ưu điểm: 
Là ngôn ngữ kết hợp ngôn ngữ máy với ngôn ngữ tự nhiên của con ngời (thường là tiếng Anh) để thể hiện các lệnh.
Nhược điểm: 
Còn phức tạp. 
Ä Vì vậy ngôn ngữ này chỉ thích hợp với các nhà lập trình chuyên nghiệp.
 F Không, máy tính chỉ hiểu được chươg trình viết bằng ngôn ngữ máy
F Để chương trình viết bằng hợp ngữ thực hiện được trên máy tính, nó cần được dịch ra ngôn ngữ máy bằng chương trình hợp dịch.
F Là chương trình dịch các ngôn ngữ khác nhau ra ngôn ngữ máy trước khi có thể thực hiện được trên máy.
F Do hu càu thông dụng của ngôn ngữ mà một loại ngôn ngữ khác xuất hiện đó là ngôn ngữ bậc cao.
F Nghe giảng và ghi nhớ
K Nghiên cứu sách giáo khoa thảo luận rồi trình bày.
Ưu điểm: 
Là ngôn ngữ ít phụ thuộc vào loại máy, chương trình viết ngắn gọn, dễ hiểu, dễ nâng cấp.
K Nghiên cứu sách giáo khoa thảo luận rồi trình bày.
- Chưa, máy tính chỉ hiểu khi dùng băng ngôn ngữ máy. do đó cần có chương trình dịch để dịch những chương trình này sang ngôn ngữ máy.
F Một số ngôn ngữ bậc cao:
Turbo Pascal, Visual Basic, Java, Delphi, C++...
IV- Củng cố bài: 
1. Nhắc lại kiến thức chính đã học trong bài.
- Ngôn ngữ lập trình
- Phân loại và ưu, nhược của các loại ngôn ngữ lập trình
2. Một số câu hỏi trắc nghiệm làm tại lớp.
Câu 1: Ngôn ngữ lập trình là:
A- Phương tiện để soạn thảo chương trình	B - PASCAL và C;
C - Ngôn ngữ mô tả thuật toán giải bài toán trên máy tính. D - Phương tiện mô tả thuật toán.
Hãy chọn phương án ghép đúng nhất.
Câu 2: Ngôn ngữ máy là gì?
A- Là bất cứ ngôn ngữ lập trình nào mà có thể mô tả thuật toán để giao cho máy thực hiện;
B - Là ngôn ngữ để viết các chương trình mà mỗi chương trình là một dãy lệnh máy trong hệ nhị phân.
C - Là các ngôn ngữ lập trình mà sau khi dịch sang hệ nhị phân thì máy có thể thực hiện được.
D- B và C.
Câu 3: Hợp ngữ là ngôn ngữ:
A- Mà máy tính có thể thực hiện được trực tiếp không cần dịch.
B - Có các lệnh được viết dưới dạng kí tự nhưng về cơ bản mỗi lệnh tương đương với một lệnh máy. Để thực hiện được cần dịch ra ngôn ngữ máy.
C - Mà các lệnh không viết trực tiếp bằng mã nhị phân.
D - Không viết bằng mã nhị phân, được thiết kế cho một số loại máy có thể hiểu và thực hiện trực tiếp các câu lệnh dưới dạng kí tự.
Hãy chọn phương án ghép hợp lí nhất.
Câu 4: Trong các phát biểu sau, phát biểu nào đúng nhất về ngôn ngữ lập trình bậc cao?
A - Là loại ngôn ngữ mô tả thuật toán dưới dạng văn bản theo những quy ước nào đó và hoàn toán không phụ thuộc vào các máy tính cụ thể.
B - Là loại ngôn ngữ mà máy tính không thực hiện trực tiếp được. Trước khi thực hiện phải dịch ra ngôn ngữ máy.
C - Là loại ngôn ngữ có thể mô tả được mọi thuật toán.
D - Là ngôn ngữ lập trình có thể mô tả các thuật toán, cấu trúc dữ liệu một cách dễ hiểu và hầu như không phụ thuộc vào một hệ máy cụ thể. 
V- Rút kinh nghiệm: