Giáo án Ngữ văn 10 tiết 61: Đọc văn Chuyện chức phán sự đền Tản Viên ( Tản Viên từ phán sự lục - Trích Truyền kì mạn lục)

Ngày soạn Ngày giảng: 
 Giáo án cũ 
Tiết 61: Đọc văn
CHUYỆN CHỨC PHÁN SỰ ĐỀN TẢN VIÊN
( Tản Viên từ phán sự lục - trích Truyền kì mạn lục)
I. Mục tiêu
1. Kiến thức: Thấy được những nét lớn về tác giả Nguyễn Dữ, tác phẩm Truyền kì mạn lục, tóm tắt và phân chia được bố cục của truyện
- Bước đầu thấy được nhân vật chính và nhận rthất được lòng dũng cảm, ý chí kiên cường, bất khuất của nhân vật Ngô Tử Văn trong việc chống trả những thế lực hắc ám. 
2. Kĩ năng: Đọc, tóm tắt, Phát hiện, tìm hiểu, phân tích
3. Thái độ: Càng thêm yêu mến chính nghĩa, ghét gian tà và niềm tự hào về người trí thức đất Việt
II. Chuẩn bị của GV và HS
1 Chuẩn bị của GV: sgk, sgk, SHD, giáo án, bút, bảng phụ 
2.Chuẩn bị của HS: sgk. Vở, bài cũ, bài mới
III. Tiến trình bài học
1. Kiểm tra bài cũ ( không)
2.Bài mới:
 (1’) Truyền kì là thể văn xuôi tự sự thời trung đại phán ánh hiện thực qua những yếu tố kì lạ, hoang đường. Trong truyện truyền kì thế giới con người và thế giới cõi âm với những thánh thần ma quỷ có sự tương giao. Vậy Truyền kì có sức hấp dẫn như thế nào, trong gìơ học hôm nay chúng ta cũng nhau tìm hiểu một trong tác phẩm của Nguyễn Dữ với chuyện Chức phán sự ở đền Tản Viên
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung ghi bảng
G hướng dẫn H tìm hiểu phần tiểu dẫn
Yêu cầu H quan sát lại thông tin trong phần tiểu dẫn sgk
? Trình bày những nét cơ bản nhất về tác giả Nguyễn Dữ?
 G phát vấn, theo dõi câu trả lời của H, nhận xét, kháI quát và chốt lại kiến thức
? Trình bày những hiểu biết của em về thể loại truyền kì ? 
G phát vấn, theo dõi câu trả lời của H, nhận xét, kháI quát và chốt lại kiến thức
? : Hãy nêu những nét có bản về tác phẩm truyền kì mạn lục của Nguyễn Dữ ? 
G phát vấn, theo dõi câu trả lời của H, nhận xét, kháI quát và chốt lại kiến thức
G: Các truyện hầu hết ở thời Lí, Trần, Hồ, Lê sơ, đều có yếu tố hoan đường. Các nhân vật trong truyện đều là những nvật có thật trong l.sử. qua đó thấy được hiện thực xã hội pk đương thời . Có thể nói Truyền kì mạn lục thể hiện quan điểm sống và tấm lòng của Nguyễn Dữ đối với cuộc đời
G: giải thích nhan đề: TKML có nghĩa là ghi chép rộng về những chuyện lạ được lưu truyền. Tác phẩm thực sự là một sáng tác VH với sự gia công, hư cầu, chau chuốt gọt giũa chứ không phải là một công trình ghi chép đơn thuần
G; chuyển sang hướng dẫn học sinh tìm hiểu văn bản
G đọc 1 đoạn, gọi H đọc tiếp, Giáo viên nhận xét học sinh đọc 
? Qua việc đọc và tìm hiểu bài ở nhà Theo em Chuyện chức phán sự ở đền Tản Viên có thể được chia làm mấy đoạn? Xác định nội dung chính của từng đoạn?
G: Yêu cầu H về nhà tóm tắt lại chuyện
G chuyển sang hướng dẫn H đọc hiểu văn bản
- Hướng dẫn H tìm hiểu sự kiên định của Tử Văn trong việc trừ tà
G: Gọi học sinh đọc đoạn 1
G: hướng dẫn học sinh tìm hiểu phần chú thích
? Mở đầu câu truyện Tử Văn được tác giả giới thiệu như thế nào?
G: Gọi H trả lời
Theo dõi H trả lời, kết hợp ghi bảng và khái quát lại kiến thức
? Vậy em có nhận xét gì về cách giới thiệu nhân vật của tác giả?
G: Phát vấn , theo dõi câu trả lời và chốt lại ý chính
G: Giới thiệu ngắn gọn gây ấn tượng với người đọc về nhân vật người trí thức. Chỉ bấy nhiêu thôi , người đọc hiểu nhân vật chính với tính cách cơ bản
? Nguyên nhân vì đâu khiến Tử văn đốt đền? 
G: Phát vấn , theo dõi câu trả lời và chốt lại ý chính
Vậy việc đốt đền của TV có ý như thế nào thì chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu câu hỏi 1 trong sgk
? Theo em việc Tử Văn đốt đền có ý nghĩa như thế nào? 
G phát vấn H, theo dõi học sinh phát biểu, khái quát và chốt lại kiến thức
G lần lượt phát vấn H, theo dõi học sinh phát biểu, khái quát và chốt lại kiến thức
G diễn giảng
- Ngô Tử Văn đốt đền, vạch tội tên tướng giặc ở âm phủ. Đó là một loại thần ác, không đáng thờ. Tử Văn không đả phá tập tục thờ cúng thần linh nói chung và không phải để thể hiện tính hiếu thắng của người trẻ tuổi mà thể hiện sự khảng khái chính trực, dũng cảm muốn vì dân trừ hại, và thể hiện tinh thần dân tộc mạnh mẽ muốn bảo vệ thổ thần nước Việt – người đã có công giúp vua Lí Nam Đế chống giặc ngoại xâm
? Vậy em thấy Ngô Tử Văn là người như thế nào?
G phát vấn H, theo dõi học sinh phát biểu, khái quát và chốt lại kiến thức
 quan sát thông tin phần tiểu dẫn
H làm việc cá nhâ 
H nêu được những nét cơ bản về tác giả Nguyễn Dữ
H trả lời, H khác bổ xung và nêu được nét chính về thể loại TK
H trả lời, H khác bổ xung và đưa ra được những nét đáng nhớ về TKML
H nghe đọc, 1 học sinh đọc, cả lớp theo dõi văn bản sgk
H phát biểu ý kiến của cá nhân về cách phân chia bố cụccủa truyện 
H khác phát biểu ý kiến 
H đọc đoạn 1 của truyện, cả lớp theo dõi
H trả lời, học sinh khác theo dõi và bổ xung 
H đưa ra nhận xét về cách giới thiệu nhân vật của tác giả
H trả lời và chỉ ra được nguyên nhân của việc Tử văn đốt đền
H trả lời câu hỏi của GV
H trả lời, H khác có ý kiến bổ xung và nêu được ý nghĩa việc làm của Tử Văn
H đưa ra nhận xét chung về nhân vật Ngô Tử Văn qua việc trả lời câu hỏi trên
H theo dõi G khái quát lại kiến thức
I. Giới thiệu chung ( 10’)
1. Tác giả: Sống vào khoảng thế kỉ XVI (5’)
- Quê: Thanh Miện - Hải Dương
- Xuất thân trong một gia đình khoa bảng, từng đi thi và ra làm quan, nhưng không lâu thì từ quan lui về ở ẩn
2. Thể loại truyền kì
- Là 1 thể văn xuôi tự sự, phán ánh hiện thực qua những yếu tố kì lạ
3.Tác phẩm: Truyền kì mạn lục 
+ Viết bằng chữ Hán, gồm 20 truyện, ra đời vào nửa đầu thế kỉ XVI
+ Các truyện hầu hết ở thời Lí, Trần, Hồ, Lê sơ, đều có yếu tố hoan đường, nhưng đằng sau yếu tố đó là hiện thực XHPK đương thời
+ Tác phẩm thể hiện inh thần dân tộc, niềm tự hào về nhân tài, văn hoá đất Việt, đề cao đạo đức nhân hậu, thuỷ chung, khẳng định quan điểm sống “ lánh đục về trong” của lớp trí thức ẩn dật đương thời
+ Có giá trị hiện thực và nhân đạo, 
II. Tìm hiểu văn bản (32’)
1.Đọc và phân chia bố cục ( 15’)
- Đọc
- Bố cục: Chia làm 3 đoạn
+ Đ1 ( từ đầu -> nhưng chàng vẫn vung tay không cần gì cả) : giới thiệu Tv và hành đốt đền của Ngô Tử Văn
+ Đ2: ( từ “đốt đền xong” -> “tan tành như c” -> Sự kiên địnám vậy” hành động cứng cỏi, cương quyết đấu tranh, vạch mặt gian tà của Tv đã chiến thắng cái xấu cái ác 
+ Đ3: Phần còn lại: TV nhận chức phán sự đền Tv vf lời bình của tác giả
2. Phân tích (17’)
a. Nhân vật Ngô Tử Văn
- Tác giả giới thiệu NTV: 
+ Tên là: Soạn
+ Quê quán: người Yên Dũng, đất Lạng Giang
+ Tính tình khảng khái, nóng nảy “ thấy sự gian tà thì không chịu được, vùng Bắc vẫn khen là người cương trực”
-> Giới thiệu ngắn gọn gây ấn tượng với người đọc về nhân vật người trí thức.
Nguyên nhân đốt đền: 
 Ngôi đền bị hồn ma của tên tướng bại trận Bắc triều chiếm giữ, đánh bạt thổ công, đút lót các đền miếu bên cạnh, tác oai tác quái cả một vùng
- Việc đốt đền của Tử Văn có nghĩa: 
+Thể hiện sự khảng khái, chính trực và dũng cảm muốn vì dân trừ hại ( ý b) 
+ Thể hiện tinh thần dân tộc mạnh mẽ qua việc trừ hồn ma của tên tường giặc, bảo vệ thổ thần nước Việt ( ý d)
=> Ngô Tử Văn là một người khảng khái, chính trực , nóng nảy, ghét kẻ gian tà, muôn vì dân trừ hại
3.Củng cố, luyện tập ( 1’)
Nắm được các nét lớn về tác giả, tác phẩm, đọc và nắm được cốt truyện
 Bước đầu nắm và phân tích được nhân vật Ngô Tử Văn
4.Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà ( 1’)
Học và nắm được các nội dung chính trong tiết học
Chuẩn bị bài: đọc và trả lời các câu hỏi ở cuối bài Chuyện chức phán sự ở đền Tản Viên
Ngày soạn Ngày giảng: 
Giáo án mới
Tiết 61: Đọc văn
CHUYỆN CHỨC PHÁN SỰ ĐỀN TẢN VIÊN
( Tản Viên từ phán sự lục - trích Truyền kì mạn lục)
I. Mục tiêu
1. Kiến thức: Thấy được những nét lớn về tác giả Nguyễn Dữ, tác phẩm Truyền kì mạn lục, tóm tắt và phân chia được bố cục của truyện
- Bước đầu thấy được nhân vật chính và nhận rthất được lòng dũng cảm, ý chí kiên cường, bất khuất của nhân vật Ngô Tử Văn trong việc chống trả những thế lực hắc ám. 
2. Kĩ năng: Đọc, tóm tắt, Phát hiện, tìm hiểu, phân tích
3. Thái độ: Càng thêm yêu mến chính nghĩa, ghét gian tà và niềm tự hào về người trí thức đất Việt
II. Chuẩn bị của GV và HS
1 Chuẩn bị của GV: sgk, sgk, SHD, giáo án, bút, bảng phụ 
2.Chuẩn bị của HS: sgk. Vở, bài cũ, bài mới
III. Tiến trình bài học
1 Kiểm tra bài cũ ( không)
2.Bài mới:
 (1’) Truyền kì là thể văn xuôi tự sự thời trung đại phán ánh hiện thực qua những yếu tố kì lạ, hoang đường. Trong truyện truyền kì thế giới con người và thế giới cõi âm với những thánh thần ma quỷ có sự tương giao. Vậy Truyền kì có sức hấp dẫn như thế nào, trong gìơ học hôm nay chúng ta cũng nhau tìm hiểu một trong tác phẩm của Nguyễn Dữ với chuyện Chức phán sự ở đền Tản Viên
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung ghi bảng
G hướng dẫn H tìm hiểu phần tiểu dẫn
Yêu cầu H quan sát lại thông tin trong phần tiểu dẫn sgk
G: chia lớp làm 3 nhóm
G phát bảng phụ cho 3 bàn thuộc 3 nhóm với các gợi ý , và phát phiếu học tập cho những bàn còn lại
Nhóm 1: Trình bày những nét cơ bản nhất về tác giả Nguyễn Dữ? ( Năm sinh, năm mất; hoàn cảnh xuất thân và con người)
Nhóm 2: Trình bày những hiểu biết của em về thể loại truyền kì ? 
Nhóm 3: Hãy nêu những nét có bản về tác phẩm truyền kì mạn lục của Nguyễn Dữ ? 
G: gọi ý bằng các câu hỏi thông qua phiếu học tập
Viết bằng văn tự gì? gồm bao nhiêu truyện? Ra đời trong khoảng thời gian nào?
Các truyện viết về thời kì nào? có đặc điểm gì? 
Nội dung phản ánh của truyện
Tác phẩm có giá trị như thế nào?
G: gọi đại diện các nhóm trình bày bài viết của mình, gọi học sinh phát biểu ý kiến bổ xung
G: Các truyện hầu hết ở thời Lí, Trần, Hồ, Lê sơ, đều có yếu tố hoan đường. Các nhân vật trong truyện đều là những nvật có thật trong l.sử. qua đó thấy được hiện thực xã hội pk đương thời . Có thể nói Truyền kì mạn lục thể hiện quan điểm sống và tấm lòng của Nguyễn Dữ đối với cuộc đời
G: giải thích nhan đề: TKML có nghĩa là ghi chép rộng về những chuyện lạ được lưu truyền. Tác phẩm thực sự là một sáng tác VH với sự gia công, hư cầu, chau chuốt gọt giũa chứ không phảI là một công trình ghi chép đơn thuần
G; chuyển sang hướng dẫn học sinh tìm hiểu văn bản
? Qua sự chuẩn bị bài ở nhà, em hãy tóm tắt lại truyện 
G: gọi học sinh tóm tắt và nhận xét việc tóm tắt của H
G: Tóm tắt lại lần nữa
NTV đốt đền để diệt tà -> về nhà thấy người khó chịu, trong cơn sốt chàng giặp 1 người khôi ngô, cao lớn đầu đội mũ trụ rất giống người phương Bắc, tự xưng là cư sĩ đến đe doạ và đòi làm trả lại ngôi đền. Chiều tối chàng giặp một ông già áo vải, phong độ nhàn nhã đó chính là Thổ công, và được Thổ công kể lại cho nghe tất cả mọi việc để tìm các đối phó với tên tướng giặc phương Bắc. Đến đêm bệnh một nặng và bị 2 tên quỷ xứ bắt đI gấp kéo ra ngoài thành về phía đông, rồi bị đưa đI phia bắc chàng gặp mấy vạn quỷ Dạ Xoa mắt xanh tóc đỏ, hình dánh nanh ác, không khí rùng rợn, chành bị giải đến giặp Diêm Vương. DV đã phân xử vụ kiện và làm sáng tỏ ngọn ngành bèm bỏ tên tướng giặc vào ngục Cửu U, và thả TV về. Là người có cống nên TV đã được giữ chức phán sự ở đền Tản Viên
? Qua việc đọc và tìm hiểu bài ở nhà Theo em Chuyện chức phán sự ở đền Tản Viên có thể được chia làm mấy đoạn? Nêu nội dung chính của từng đoạn?
G: Có thể có nhiều cách phân chia đoạn khác nhau, tuy nhiên chúng ta nên căn cư vào nội dung của từng đoạn để phân chia. Theo cô chúng ta nên chia làm 4 đoạn
G: chúng ta đã được học bài Tóm tắt tác phẩm tự sự dựa vào nhân vật chính. Về nhà chúng ta hãy tóm tắt truyện này dựa vào nhân vật Ngô Tử Văn
G chuyển sang hướng dẫn H đọc hiểu văn bản
- Hướng dẫn H tìm hiểu sự kiên định của Tử Văn trong việc trừ tà
G: Gọi học sinh đọc đoạn 1
G: hướng dẫn học sinh tìm hiểu phần chú thích
? Mở đầu câu truyện Tử Văn được tác giả giới thiệu như thế nào?
G: Gọi H trả lời
Theo dõi H trả lời, kết hợp ghi bảng và khái quát lại kiến thức
? Vậy em có nhận xét gì về cách giới thiệu nhân vật của tác giả?
G: Phát vấn , theo dõi câu trả lời và chốt lại ý chính
G: Giới thiệu ngắn gọn gây ấn tượng với người đọc về nhân vật người trí thức. Chỉ bấy nhiêu thôi , người đọc hiểu nhân vật chính với tính cách cơ bản
? Nguyên nhân vì đâu khiến Tử văn đốt đền? 
G: Phát vấn , theo dõi câu trả lời và chốt lại ý chính
Vậy việc đốt đền của TV có ý như thế nào thì chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu câu hỏi 1 trong sgk
G: Treo bảng phụ có nội dung của câu hỏi 1 ( sgk/60)
G đọc câu hỏi 1 một lượt , cho học sinh thảo luận theo bàn ( cặp đôi)để trả lời câu hỏi
G phát vấn H, theo dõi học sinh phát biểu, khái quát và chốt lại kiến thức
? Việc làm của TV thể hiện và thái độ của người trí thức muốn đả phá sự mê tín thần linh của quần chúng bình dân? đúng hay sai? Vì sao? 
G lần lượt phát vấn H, theo dõi học sinh phát biểu, khái quát và chốt lại kiến thức
- Ngô Tử Văn đốt đền, vạch tội tên tướng giặc ở âm phủ. Đó là một loại thần ác, không đáng thờ. Tử Văn không đả phá tập tục thờ cúng thần linh nói chung ( ý a)
- Ngô Tử Văn đốt đền để thể hiện tính hiếu thắng của người trẻ tuổi ( ý c là sai)
G phát vấn H, theo dõi học sinh phát biểu, khái quát và chốt lại kiến thức
G: Như vậy việc đốt đền của TV có nghĩa : chúng ta lựa chon ( ý b và d)
? Vậy em thấy Ngô Tử Văn là người như thế nào?
G phát vấn H, theo dõi học sinh phát biểu, khái quát và chốt lại kiến thức
Cả lớp quan sát thông tin trong phần tiểu dẫn 
H làm việc theo nhóm bàn và cặp đôi 
Đại diện nhóm 1 trình bày, các học sinh khác trong nhóm bổ xung ý kiến 
Đại diện nhóm 2 trình bày, học sinh khác bổ xung
Đại diện nhóm 3 trình bày, học sinh bổ xung ý kiến
H nghe giảng
1 đến 2 học sinh tóm tắt tác phẩm. Cả lớp theo dõi bạn tóm tắt và có ý kiến
Cả lớp theo dõi GV tóm tắt lại truyện
H phát biểu ý kiến của cá nhân về cách phân chia bố cụccủa truyện 
H khác phát biểu ý kiến 
H đọc đoạn 1 của truyện, cả lớp theo dõi
H trả lời, học sinh khác theo dõi và bổ xung 
H đưa ra nhận xét về cách giới thiệu nhân vật của tác giả
H trả lời và chỉ ra được nguyên nhân của việc Tử văn đốt đền
H theo dõi bảng phụ
H trao đổi và thảo luận theo bàn ( cặp đôi) để đưa ra ý kiến 
Đại diện của nhóm trả lời, nhóm khác có ý kiến bổ xung
H trả lời câu hỏi của GV
H đưa ra nhận xét chung về nhân vật Ngô Tử Văn qua việc trả lời câu hỏi trên
H theo dõi G khái quát lại kiến thức
I. Giới thiệu chung ( 10’)
1. Tác giả: Sống vào khoảng thế kỉ XVI (5’)
- Quê: Thanh Miện - Hải Dương
- Xuất thân trong một gia đình khoa bảng, từng đi thi và ra làm quan, nhưng không lâu thì từ quan lui về ở ẩn
2. Thể loại truyền kì
- Là 1 thể văn xuôi tự sự, phán ánh hiện thực qua những yếu tố kì lạ
Tác phẩm: Truyền kì mạn lục 
+ Viết bằng chữ Hán, gồm 20 truyện, ra đời vào nửa đầu thế kỉ XVI
+ Các truyện hầu hết ở thời Lí, Trần, Hồ, Lê sơ, đều có yếu tố hoan đường, nhưng đằng sau yếu tố đó là hiện thực XHPK đương thời
+ Tác phẩm thể hiện inh thần dân tộc, niềm tự hào về nhân tài, văn hoá đất Việt, đề cao đạo đức nhân hậu, thuỷ chung, khẳng định quan điểm sống “ lánh đục về trong” của lớp trí thức ẩn dật đương thời
+ Có giá trị hiện thực và nhân đạo, 
II. Tìm hiểu văn bản (32’)
1. Tóm tắt và phân chia bố cục ( 15’)
- Bố cục: Chia làm 3 đoạn
+ Đ1 ( từ đầu -> nhưng chàng vẫn vung tay không cần gì cả) : giới thiệu Tv và hành đốt đền của Ngô Tử Văn
+ Đ2: ( từ “đốt đền xong” -> “tan tành như c” -> Sự kiên địnám vậy” hành động cứng cỏi, cương quyết đấu tranh, vạch mặt gian tà của Tv đã chiến thắng cái xấu cái ác 
+ Đ3: Phần còn lại: TV nhận chức phán sự đền Tv vf lời bình của tác giả
2. Phân tích (17’)
a. Nhân vật Ngô Tử Văn
- Tác giả giới thiệu NTV: 
+ Tên là: Soạn
+ Quê quán: người Yên Dũng, đất Lạng Giang
+ Tính tình khảng khái, nóng nảy “ thấy sự gian tà thì không chịu được, vùng Bắc vẫn khen là người cương trực”
-> Giới thiệu ngắn gọn gây ấn tượng với người đọc về nhân vật người trí thức.
Nguyên nhân đốt đền: 
 Ngôi đền bị hồn ma của tên tướng bại trận Bắc triều chiếm giữ, đánh bạt thổ công, đút lót các đền miếu bên cạnh, tác oai tác quái cả một vùng
- Việc đốt đền của Tử Văn có nghĩa: 
+Thể hiện sự khảng khái, chính trực và dũng cảm muốn vì dân trừ hại ( ý b) 
+ Thể hiện tinh thần dân tộc mạnh mẽ qua việc trừ hồn ma củ tên tường giặc, bảo vệ thổ thần nước Việt ( ý d)
=> Ngô Tử Văn là một người khảng khái, chính trực , nóng nảy, ghét kẻ gian tà, muôn vì dân trừ hại
Củng cố, luyện tập ( 1’)
Nắm được các nét lớn về tác giả, tác phẩm, đọc và nắm được cốt truyện
 Bước đầu nắm và phân tích được nhân vật Ngô Tử Văn
Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà ( 1’)
Học và nắm được các nội dung chính trong tiết học
Chuẩn bị bài: đọc và trả lời các câu hỏi ở cuối bài Chuyện chức phán sự ở đền Tản Viên