Giáo án Ngữ văn lớp 10 tiết 65 Đọc văn: Hiền tài là nguyên khí của quốc gia - Thân Nhân Trung

Ngày soạn: 18/01/2010
Ngày dạy: 21/01/2010
Tiết: 65.Đọc văn:
Hiền tài là nguyên khí của quốc gia
 Thân Nhân Trung.
A. Mục tiêu bài học:
 Giúp hs:- Hiểu được nội dung và giá trị của một tấm văn bia trong Văn Miếu Quốc Tử Giám.
 - Bài học lịch sử quý báu về văn hóa giáo dục cho ngày nay: bồi dưỡng, phát triển, tôn vinh người tài.
 - Nghệ thuật lập luận: kết cấu chặt chẽ, lập luận khúc chiết, giàu sức thuyết phục.
B. Sự chuẩn bị của thầy và trò:
- Sgk, sgv và một số tài liệu tham khảo. 
- Hs soạn bài theo các câu hỏi trong sgk.
- Gv soạn thiết kế dạy- học.
C. Cách thức tiến hành:
 Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các phương pháp hướng dẫn hs: đọc diễn cảm, trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi.
D. Tiến trình dạy- học:
1. ổn định tổ chức lớp.
2. Kiểm tra bài cũ:
 Câu hỏi: Nêu nguyên nhân làm cho thơ văn ko lưu truyền hết ở đời? ý nghĩa của công việc sưu tầm thơ văn của Hoàng Đức Lương?
3. Bài mới:
* Giới thiệu bài mới: Trong Văn Miếu – Quốc Tử Giám (Hà Nội), từ thời Lí, sau mỗi khoa thi, nhà vua lại cho dựng những bia đá (đặt trên lưng rùa đá) ghi rõ họ tên, năm thi đỗ của các tiến sĩ Đại Việt. Đó là việc làm độc đáo, đầy ý nghĩa nhân văn và giáo dục sâu sắc của các triều đại phong kiến VN. Ngoài ra, ở mỗi bia tiến sĩ đó, người ta còn thấy các bài kí đề danh. Bài đọc thêm này trích từ một trong những văn bia đó.
Hoạt động của gv và hs
Yêu cầu cần đạt
Hs đọc tiểu dẫn- sgk.
? Nêu các nét đáng lưu ý về tác giả Thân Nhân Trung?
Hs trả lời.
? Em có hiểu biết gì về thể văn bia?
Hs trả lời.
Hs đọc VB.
? Tìm bố cục của VB? (xác định hệ thống luận điểm trong VB?)
Hs trả lời.
Gv dẫn dắt: Bài kí trên được khắc bia năm 1484. Trước phần trích học có một đoạn văn dài kể việc từ khi Lê Thái Tổ dựng nước (1428) đến năm 1484, các vua Lê tuy đều chú ý bồi dưỡng, phát triển hiền tài nhưng chưa có điều kiện dựng bia tiến sĩ. Cuối phần trích là danh sách 33 vị tiến sĩ khoa Nhâm Tuất 1442...
? Em hiểu câu: “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia” ntn?
? Tác giả đã chứng minh luận điểm trên bằng phương pháp lập luận nào? ntn?
? Các thánh đế minh vương đã làm gì để khuyến khích hiền tài? Tại sao nói thế vẫn chưa đủ? 
Hs trả lời.
? Nêu ý nghĩa của việc khắc bia tiến sĩ?
Hs trả lời.
? Lập sơ đồ kết cấu bài văn bia của Thân Nhân Trung?
Hs trả lời.
? Những bài học lịch sử rút ra từ việc khắc bia tiến sĩ?
Hs trả lời.
I. Tiểu dẫn:
1. Vài nét về tác giả Thân Nhân Trung (1418- 1499):
- Tự (tên chữ): Hậu Phủ.
- Quê quán: làng Yên Ninh- huyện Yên Dũng (Bắc Giang).
- Đỗ tiến sĩ năm 1469, nổi tiếng văn chương, được Lê Thánh Tông tin dùng.
- Được phong là Phó nguyên soái trong Tao đàn văn học do Lê Thánh Tông sáng lập.
2. Thể văn bia:
- Là những bài văn khắc trên bia đá.
- Phân loại: 3 loại.
+ Văn bia ghi công đức.
+ Bia ghi việc xây dựng các công trình kiến trúc.
+ Bia lăng mộ.
- Mục đích: ghi chép những sự việc trọng đại hoặc tên tuổi, cuộc đời của những người có công đức lớn để lưu truyền cho đời sau.
II. Đọc- hiểu văn bản:
1. Đọc và tìm bố cục:
- Đọc.
- Bố cục: 3 phần
+ P1: Vai trò quan trọng của hiền tài.
+ P2: Những việc làm khuyến khích hiền tài của các thánh đế minh vương.
+ P3: ý nghĩa của việc khắc bia tiến sĩ.
2. Tìm hiểu văn bản:
a. Vai trò quan trọng của hiền tài:
- Hiền tài là nguyên khí của quốc gia:
+ Hiền tài: người có tài cao, học rộng và có đạo đức.
+ Nguyên khí: khí chất ban đầu làm nên sự sống còn và phát triển của sự vật.
" Người tài cao, học rộng, có đức độ là khí chất ban đầu làm nên sự sống còn và phát triển của đất nước, xã hội.
" Hiền tài có quan hệ lớn đến sự thịnh – suy của đất nước.
- Phương pháp lập luận: diễn dịch.
Luận điểm được triển khai qua cách so sánh đối lập:
Nguyên khí thịnh ợớ Nguyên khi suy
Đ/n nhiều hiền tài Đ/n hiếm hiền tài
Thế nước mạnh Thế nước suy
" Khẳng định tính chất rõ ràng, hiển nhiên của chân lí.
b. Những việc làm khuyến khích hiền tài của các thánh đế minh vương:
- Những việc đã làm:
+ Đề cao danh tiếng, xướng danh, ghi tên ở bảng vàng.
+ Ban chức tước.
+ Ban yến tiệc...
" Chưa đủ vì danh tiếng của hiền tài mới chỉ được vang danh ngắn ngủi, lẫy lừng một thời mà ko lưu truyền được lâu dài.
- Việc sẽ làm: Khắc bia tiến sĩ.
c. ý nghĩa của việc khắc bia tiến sĩ:
- Khuyến khích hiền tài: kẻ sĩ trông vào mà phấn chấn, hâm mộ, ra sức rèn luyện danh tiết, gắng sức giúp vua, giúp nước.
- Ngăn ngừa điều ác, kẻ ác, ý xấu bị ngăn chặn, lòng thiện tràn đầy, kẻ ác lấy đó làm răn, người thiện xem đó mà cố gắng.
- Dẫn việc dĩ vãng, chỉ lối tương lai, góp phần rèn rũa danh tiếng cho sĩ phu, vừa để củng cố mệnh mạch cho đất nước.
III. Tổng kết bài học:
- Sơ đồ kết cấu của bài văn bia trên:
ý nghĩa của viêc khắc bia tiến sĩ
Vai trò quan trọng của hiền tài
Những việc làm khuyến khích hiền tài
Những việc đã làm
Việc sẽ làm
- Bài học lịch sử rút ra:
+ ở thời đại nào “hiền tài” cũng là “nguyên khí của quốc gia” " phải biết quý trọng hiền tài.
+ Hiền tài có mối quan hệ sống còn đối với sự thịnh- suy của đất nước.
+ Sự đúng đắn trong quan điểm của nhà nước ta: Giáo dục là quốc sách hàng đầu.
4. Củng cố – Nhận xét:
	- Hệ thống nội dung: Theo yêu câu bài học.
	- Nhận xét chung.
5. Củng cố, dặn dò:
 	Yêu cầu hs:	- Học bài.
 	- Chuẩn bị phần luyện tập viết đoạn văn thuyết minh.