Giáo án Ngữ văn lớp 10 - Tiết 87: Truyện Kiều

Ngày soạn: 18/03/2009
Ngày thực hiện: 24/ 03/2009
 -----------------------
Tiết 87:
TRUYỆN KIỀU
 -Nguyễn Du-
Phần I: Tác giả
A - MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
Giúp HS:
Nắm rõ một số nét chính về hoàn cảnh xã hội và tiền sử Nguyễn Du có ảnh hưởng đến các sáng tác của ông.
Nắm được một số đặc điểm chính trong sự nghiệp sáng tác và những đặc trưng cơ bản về nội dung và nghệ thuật trong các tác phẩm của Nguyễn Du.
Nắm được một số đặc điểm cơ bản về nội dung và nghệ thuật của Truyện Kiều qua đoạn trích.
B – PHƯƠNG TIỆN VÀ CÁCH THỨC TIẾN HÀNH
1. Phương tiện
SGK, sách giáo viên, thiết kế bài giảng, giáo án, power point
2. Cách thức tiến hành
Phương pháp: gợi tìm, diễn giảng, phát vấn, thảo luận nhóm
C - TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC
I. Ổn định lớp
II. Kiểm tra bài cũ
- Câu hỏi 1: Em hãy cho biết tác dụng của lập dàn ý và cách lập dàn ý một bài văn nghị luận?
- Câu hỏi 2: Em hãy đọc thuộc mục Ghi nhớ trong SGK?
III. Giới thiệu bài mới
Nhắc đến văn học Việt Nam người ta không thể không nhắc đến một tác gia văn học, một danh nhân văn hoá thế giới, một người mà ảnh hưởng của ông và các sáng tác của ông đã tác động rất lớn đến cả một dân tộc trong đời ssống tinh thần. Tác gia ấy không ai khác chính là đại thi hào Nguyễn Du. Hôm nay cô và các em sẽ đi vào tìm hiểu rõ hơn về cuộc đời của Nguyễn Du và những giá trị của kiệt tác Truyện Kiều.
IV. Tìm hiểu bài mới 
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
NỘI DUNG CẦN ĐẠT
Hoạt động 1: GV hướng dẫn HS tìm hiểu mục I - về cuộc đời của Nguyễn Du.
TT1: Theo em những yếu tố nào đã ảnh hưởng tới sự nghiệp sáng tác văn học của Nguyễn Du? 
- HS thảo luận nhóm, đại diện các nhóm lần lượt trình bày ý kiến
- GV đánh giá, tổng kết ý
TT2: Em hãy nêu nhận xét chung về cuộc đời Nguyễn Du?
- HS suy nghĩ, trả lời
- GV đánh giá, chốt ý
Hoạt động 2: GV hướng dẫn HS tìm hiểu mục II - Sự nghiệp văn học của Nguyễn Du.
TT1: HS dựa vào SGK, kể tên các tập thơ chữ Hán của Nguyễn Du, tóm tắt giá trị thơ của thơ chữ Hán Nguyễn Du.
- GV hỏi: Dựa vào SGK em hãy kể tên các sáng tác bằng chữ Nôm và nêu những giá trị thơ chữ Nôm của Nguyễn Du?
- HS nêu ý kiến, GV nhận xét
TT2: HS tìm hiểu mục 2 - đặc điểm nội dung và nghệ thuật thơ văn Nguyễn Du.
- GV hỏi: Thơ văn Nguyễn Du có những nội dung gì nổi bật? Nêu một vài dẫn chứng chứng minh?
- HS tìm từ, dẫn chứng, phát biểu
- GV nhận xét
- GV hỏi: Theo em thơ văn Nguyễn Du có những nét đặc sắc nghệ thuật gì?
- HS biện luận, trả lời
- GV rút ra ý đúng
I. CUỘC ĐỜI (1765 – 1820)
- Quê cha Hà Tĩnh, quê mẹ ở vùng Kinh bắc, quê vợ Thái Bình -> cái nôi của những vùng văn hoá
- Nơi sinh ra và lớn lên ở kinh thành Thăng Long nghìn năm văn hiến lộng lẫy hào hoa.
- Gia đình phong kiến quyền quý, học vấn cao nổi tiếng.
-> Tất cả những yếu tố của quê hương và gia đình đã hun đúc nên một con người, một thiên tài Nguyễn Du.
- Đây giai đoạn xã hội phong kiến Việt Nam bước vào giai đoạn khủng hoảng trầm trọng
-> Nguyễn Du đã sống và chứng kiến những thay đổi, biến động kinh hoàng ây và tất nhiên có ảnh hưởng sâu sắc đến những sáng tác của ông.
- Ông đã từng đỗ Tam trường, đã từng lang thang trong nghèo túng.
- Từng mưu đồ chống Tây Sơn thất bại, bị bắt rồi được tha, về ẩn dật ở quê nội.
- Làm quan bất đắc dĩ với triều Nguyễn Gia Long.
=> Một con người tài hoa bất đắc chí lại nếm trải biết bao đắng cay, thăng trầm trong cuộc sống, một trái tim nghệ sĩ bẩm sinh và thiên tàiTất cả đều ảnh hưởng rất sâu nặng đến sự nghiệp văn học của Nguyễn Du.
II. SỰ NGHIỆP VĂN HỌC
1. Các sáng tác chính
a) Sáng tác bằng chữ Hán
- Kể tên các sáng tác bằng chữ Hán (SGK)
- Giá trị thơ chữ Hán: (SGK)
b) Sáng tác bằng chữ Nôm
- Truyện Kiều (Đoạn trường tân thanh, 3254 câu thơ lục bát), từ tiểu thuyết chương hồi bằng văn xuôi chữ Hán Kim Vân Kiều truyện của Thanh Tâm tài nhân, Nguyễn Du đã sáng tạo nên một kiệt tác tự sự - trữ tình độc nhất vô nhị trong văn học trung đại Việt Nam.
- Văn chiêu hồn (Văn tế thập loại chúng sinh) viết bằng thể thơ song thất lục bát, thể hiện tấm lòng nhân ái mênh mông của nhà nghệ sĩ hướng tới những người không nơi nương tựa, nhất là phụ nữ và trẻ em.
2. Một vài đặc điểm về nội dung và nghệ thuật của thơ văn Nguyễn Du
a) Đặc điểm nội dung
- Đề cao chữ tình:
+ Tình cảm chân thành, cảm thông sâu sắc của tác giả đối với những con người bất hạnh trong Xã hội phong kiến.
+ Khái quát bản chất tàn bạo của chế độ phong kiến.
- Thể hiện cái nhìn nhân đạo của Nguyễn Du:
+ Ông là người đầu tiên đặt vấn đề về những người phụ nữ hồng nhan, đa truân, tài hoa bạc mệnh.
+ Đề cao quyền sống con người.
+ Đồng cảm và ngợi ca tình yêu lứa đôi tự do, khát vọng tự do và hạnh phúc của con người
b) Đặc sắc nghệ thuật
- Học vấn uyên bác, thành công trong nhiều thể loại thơ ca: ngũ ngôn, thất ngôn, ca, hành.
- Thơ lục bát, song thất lục bát chữ Nôm lên đến tuyệt đỉnh thi ca cổ trung đại.
- Sự kết hợp giữa ngôn ngữ bình dân và ngôn ngữ bác học một cách sáng tạo.
V - Củng cố
- Yêu cầu HS năm được những nét chính về cuộc đời và các yếu tố ảnh hưởng đến sự nghiệp sáng tác của Nguyễn Du.
- Nắm được các tác phẩm bằng chữ Hán và chữ Nôm, giá trị nội dung và nghệ thuật của thơ văn Nguyễn Du.
D - DẶN DÒ
- Về nhà học thuộc phần Ghi nhớ
- Soạn bài: Trao duyên (Trích Truyện Kiều - Nguyễn Du)
	Đà Nẵng, ngày 18/03/2009
	TBCĐTT GVHDGD STTT
 Lê Hường Nguyễn Thị Huyền Nhung Vi Thị Hằng