Một số phương pháp tuyển chọn và tập luyện học sinh giỏi môn cờ vua

MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP TUYỂN CHỌN
VÀ TẬP LUYỆN HỌC SINH GIỎI MÔN CỜ VUA
Phần I: LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Hiện nay, Giáo dục được coi là quốc sách hàng đầu, trong đó Thể dục cũng được coi là một môn quan trọng, cơ bản của công tác Giáo dục thể chất cho học sinh. Thể dục không những chỉ có tác dụng bảo vệ, củng cố tăng cường sức khoẻ cho học sinh mà còn nâng cao năng lực làm việc, phát triển trí óc và thể lực, giáo dục đạo đức và thẩm mỹ. Giúp các em phát triển một cách toàn diện, góp phần thực hiện tốt mục tiêu giáo dục.
 Thể dục thực sự là món ăn tinh thần không thể thiếu được trong cuộc sống hàng ngày. Mặt khác hàng năm trên toàn quốc đều tổ chức giải đấu thể thao sử dụng từ Trung ương đến địa phương đặc biệt là ngành Giáo dục - Đào tạo cứ hai năm một lần tổ chức Hội khỏe Phù đổng các cấp để tạo nên phong trào tập luyện TDTT trong trường học. Thông qua đó, nhằm tuyển chọn những em có thành tích cao cung cấp vận động viên cho huyện và tỉnh. Chính vì lẽ đó mà việc tuyển chọn và huấn luyện học sinh giỏi môn cờ vua ở trong trường tiểu học là vấn đề không thể thiếu được. Muốn có học sinh giỏi môn cờ vua, có thành tích cao trong các cuộc thi không phải ngày một, ngày hai mà có được, mà phải tuyển chọn luyện tập kỹ càng, phải được trang bị kiến thức và luật thi chơi cờ.
Là giáo viên trực tiếp giảng dạy môn Thể dục ở trường tiểu học tôi quyết định chọn đề tài: “Phương pháp tuyển chọn và tập luyện học sinh giỏi môn Cờ vua”. Vừa là dấy lên phong trào cho toàn trường để các em rèn luyện và phát triển tư duy lô gic, óc sáng tạo, ý thức tổ chức tạo những phản xạ nhanh, chính xác, góp phần xây dựng con người mới phát triển toàn diện. Đặc biệt với thế hệ trẻ, vừa là góp phần cung cấp vận động viên đầy đủ, khả năng tham gia thi đấu Hội khỏe Phù đổng các cấp của ngành Giáo dục cũng như các giải Cờ vua được tổ chức hàng năm của các cấp, các ngành trên toàn quốc. 
 Phần II: NỘI DUNG ĐỀ TÀI.
A. Thực trạng:
* Về giáo viên:
- Giáo viên chủ nhiệm còn thờ ơ xem chất lượng môn Thể dục là do giáo viên bộ môn chịu trách nhiệm nên thiếu sự phối kết hợp.
- Giữa Giáo viên Thể dục và giáo viên Tổng phụ trách đội chưa có sự phối kết hợp thường xuyên.
* Về học sinh:
- Một số học sinh có năng khiếu nhưng chưa được đầu tư thích hợp. - Một số Phụ huynh chưa quan tâm đến con em mình. Do vậy, trang phục 
học sinh khi học thể dục như: dày, dép quai hậu, chưa thật đầy đủ. 
- Thời gian các em học các môn văn hóa chiếm nhiều thời gian, còn buổi tập cờ vua thời gian ít, có hôm học thêm 4h30’ các em mới được ở lại tập, khi đó các em hơi mệt cho nên trong khi tập, hiệu quả chưa thật cao. 
* Về Nhà trường: 
- Phần lớn các trường còn quan tâm chất lượng các môn học văn hoá mà chưa quan tâm nhiều đến môn Thể dục.
- Kinh phí đầu tư cho môn Thể dục chưa nhiều.
B. Các biện pháp thực hiện:
1. Phương pháp tuyển chọn.
Đối tượng tuyển chọn là những học sinh có năng khiếu môn cờ vua từ lớp 2 đến lớp 5.
Để động viên phong trào Thể dục, Thể thao trong trường học và cũng là để tuyển chọn vận động viên tham gia thi đấu các cấp, ngành Giáo dục Đào tạo cứ 2 năm tổ chức Hội khỏe Phù đổng một lần. Do đó chúng ta đào tạo, tập luyện liên tục cho học sinh lớp 2 đến lớp 5. 
Hàng năm, cứ đầu mỗi năm học, tôi thường sơ tuyển và chọn ra những em có năng khiếu rồi tổ chức thi đấu vào dịp 20/11 để chọn ra những những vận động viên khá hơn, sau đó lên lịch thi đấu thường xuyên. Qua các đợt tuyển chọn với hình thức thi đấu tôi thấy những vận động viên được tuyển chọn rất hào hứng và ý thức rất tốt. Phương pháp tuyển chọn rất quan trọng vì chọn vận động viên ảnh hưởng rất lớn đến việc thi đấu sau này.
2. Kế hoạch tập luyện:
Sau khi chọn vận động viên đạt tiêu chuẩn thì giáo viên phải lên lịch tập luyện. Hàng tuần, hàng tháng, hàng năm xây dựng kế hoạch tập luyện gồm:
Kế hoạch nội dung tập luyện từng buổi.
Kế hoạch nội dung tập luyện hàng tuần, hàng tháng.
Kế hoạch nội dung tập luyện từng giai đoạn, thời kỳ gần đi đấu.
Sau khi xây dựng kế hoạch tôi tiến hành tập luyện cho các em vận động viên.
3. Phương pháp tập luyện.
GV vận động phụ huynh tự mua cờ, 2 em chung nhau một bộ hoặc mỗi lớp một bộ.
Sử dụng tiết dạy (cờ vua) vào những hôm trời mưa hoặc rét.
Hướng dẫn kỹ năng nước đi từng quân cờ.
Một bàn cờ có thể nhiều em chơi, một bên để nghĩ những nước đi hay.
Khi chơi giáo viên tổ chức cho thi giữa các lớp với nhau để tuyển chọn những em có thành tích tốt, số lượng đấu thử tốt nhất là số lũy thừa của 2 tức là 8, 16, 32, 64,... Để đảm bảo các đấu thủ vào cùng một vòng phải thắng một đấu thủ bằng nhau.
Ví dụ: Vòng đấu 16 người, sơ đồ thi đấu như sau9
1
:
10
2
11
3
12
4
5
13
14
6
15
7
16
8
Nếu đấu thủ không đúng lũy thừa của 2 thì phải xác định như đấu thủ phải đấu thêm một trận để số đấu thủ ở vòng sau đúng là lũy thừa của 2 và do đó trong vòng đấu một đấu thủ được vào thẳng vòng 2 thông qua bắt thăm hoặc lựa chọn cầu thủ hạt nhân.
Ôn lại cách bày qua bàn cờ.
Tốt
Tốt
Tốt
Tốt
Tốt
Tốt
Tốt
Tốt
Xe
Mã
Tượng
Hậu
Vua
Tượng
Mã
Xe
 3. 2. Ôn nước đi từng quân cờ.
Để ôn nước đi từng quân cờ tôi thường tổ chức cho nhiều em chơi. Nghĩa là chia số học sinh thành hai đội, mỗi em của mỗi đội sẽ nghĩ ra một cách chơi hay để các em khác tham khảo.
3.3. Chiếu, chiếu hết hòa cờ.
Với hình thức thi đấu trong tập luyện nên các em rất say mê (trong khi tập luyện phát hiện em chơi giỏi cho các em đó thi đấu với các em trong đội để các em khác học hỏi và nâng cao thành tích). Ngoài ra, tôi còn cho các em nam thi đấu với các em nữ để các em mạnh dạn học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau.
Trong khi tổ chức cho học sinh chơi, giáo viên theo dõi các bước đi và 
hướng dẫn học sinh cách tư duy và phải có các chiến thuật trong khi chơi.
 4. Tổ chức Hội khoẻ Phù Đổng cấp trường.
Tôi thường tích cực tham mưu để nhà trường tổ chức Hội khoẻ phù đổng (mỗi năm một lần) để các em có cơ hội được giao lưu học hỏi lẫn nhau đồng thời qua đó để tuyển chọn đội tuyển dự thi cấp huyện. Để làm tốt công tác tham mưu tôi đã lên kế hoạch tổ chức như: Thời gian, địa điểm, dự kiến Ban giám khảo, dự kiến cơ cấu các giải thưởng,... Tham mưu với Ban giám hiệu tổ chức Hội khoẻ công bằng, vô tư và khách quan. Sau khi đã có kết quả cấp trường tôi tiếp tục lên kế hoạch tập luyện tiếp theo để dự thi cấp huyện.
5. Phối kết hợp với giáo viên chủ nhiệm và Tổng phụ trách Đội
	Do thời gian các em học văn hóa chiếm nhiều, một số em còn phải bồi dưỡng học sinh giỏi cho các môn học khác nên thời gian dành cho việc tập luyện phân môn cờ vua không nhiều nên giáo viên Thể dục phải trao đổi kế 
hoạch tập luyện của mình với giáo viên chủ nhiệm để giáo viên chủ nhiệm 
xếp lịch tránh chồng chéo lẫn nhau.
	Trong các buổi thi đấu có lúc có nhiều cặp thì giáo viên Thể dục phải mời thêm giáo viên Tổng Phụ trách giúp đỡ làm trọng tài cho các cặp tham gia thi đấu. Tổ chức Hội khỏe Phù đổng cấp trường thì phải nhờ Tổng phụ trách giúp thêm trong việc chuẩn bị phòng thi đấu, khâu tổ chức, 
C. Kết quả
Qua quá trình tuyển chọn và tập luyện, những đội cờ vua tôi chọn đã tập luyện những bài tập theo kế hoạch, nội dung, yêu cầu dưới sự kiểm tra chặt chẽ của giáo viên nên qua các đợt Hội khỏe cấp huyện, cấp tỉnh đội tuyển Cờ vua của trường đã có nhiều em đạt thành tích khá cao. Hội khỏe phù đổng lần thứ XIII đã đạt được nhiều giải, đặc biệt là em Nguyễn Đức Duy - Lớp 4A1 đã đạt giải ba cấp tỉnh. Hội khỏe Phù đổng lần thứ XIV trường cũng đạt được nhiều giải cao, trong đó có 1 giải nhất, 2 giải nhì và 1 giải ba.
Đặc biệt, năm học này (năm học 2011-2012) Hội khỏe Phù đổng lần thứ XV tôi đã tiếp tục tập luyện cho các em theo phương pháp trên và cũng đã đạt được nhiều giải. Cụ thể: 
1. Em: Trần Xuân Huy 	 - Lớp 5A1 đạt giải nhì
2. Em: Lê Thị Phương Thảo	 - Lớp 5A1 đạt giải nhì
3. Em: Huỳnh Bảo Thái	 - Lớp 3A1 đạt giải ba
4. Em : Nguyễn Xuân Huy Vũ - Lớp 3A1 đạt giải ba.
Phần III: BÀI HỌC KINH NGHIỆM
	Sau một quá trình 6 năm liên tục tuyển chọn và huấn luyện vận động viên Cờ vua cho học sinh trường tiểu học Bồng Khê, tôi nhận thấy để giúp học sinh giỏi môn cờ vua thì người giáo viên dạy Thể dục cần chú ý mấy điểm sau:
 - Trước hết giáo viên phải thực sự yêu nghề, tâm huyết với nghề, tận tụy với công việc, phải tạo được phong trào thể dục thể thao trong nhà trường, đặc biệt là phải chú ý tới môn Cờ vua vì thông qua môn cờ vua ta vừa giúp học sinh giải trí nhưng lại vừa rèn luyện được tư duy, óc sáng tạo, giúp học sinh thuận lợi hơn trong việc học các môn học khác.
- Giáo viên phải biết cách tuyển chọn học sinh thông qua các buổi thi đấu để phát hiện ra những em có năng khiếu để đưa vào đội tuyển tập luyện.
- Đầu mỗi năm học giáo viên phải lên kế hoạch bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi cho bộ môn Thể dục nói chung và phân môn Cờ vua nói riêng.
- Phải làm tốt công tác tham mưu với Ban giám hiệu để tăng cường cơ sở vật chất phục vụ cho môn Thể dục và tổ chức tốt Hội khỏe Phù đổng cấp trường.
- Phải biết phối kết hợp với phụ huynh học sinh, với giáo viên Tổng Phụ trách Đội và giáo viên chủ nhiệm để dành nhiều thời gian tập luyện cho các em. 
- Phải biết cân đối thời gian và bố trí dạy học hợp lí để học sinh được tập luyện nhiều như thời tiết mưa thì tranh thủ cho các em tập luyện cờ vua và các môn thực hiện được trong nhà,
Trên đây là một số kinh nghiệm trong việc tuyển chọn và huấn luyện vận động viên Cờ vua cho học sinh trường tiểu học mà tôi đã thực hiện trong thời gian qua. Tuy kết quả chưa thật sự cao nhưng cũng đã góp phần vào việc giúp học sinh phát triển một cách toàn diện đúng theo tinh thần đổi mới mà ngành giáo dục đang đặt ra. Với thời gian thực hiện chưa nhiều, khả năng và kinh nghiệm của bản thân còn nhiều hạn chế, chắc chắn trong đề tài sẽ không tránh khỏi những khiếm khuyết. Tôi rất mong nhận được sự góp ý phê bình thẳng thắn của các bạn đồng nghiệp để tôi có được những cách làm hay hơn, thiết thực hơn trong công tác dạy học.
Tôi xin chân thành cảm ơn!