Bài giảng Công nghệ Lớp 10 - Tiết 10, Bài 9: Biện pháp cải tạo và sử dụng đất xám bạc màu, đất xói mòn mạnh trơ sỏi đá

Tiết 10 - Bài 9: Biện pháp cải tạo và sử dụng đất xám bạc màu , đất xói mòn mạnh trơ sỏi đá 
VIỆT NAM Có hơn 32,8 triệu ha đất tự nhiên trong đó có: 
- Khoảng 20 triệu ha đất có độ dốc trên 15 độ nên dễ bị ảnh hưởng bởi xói món -> Hình thành đất xấu 
- Khoảng 1,8 triệu ha đất xám bạc màu 
- Khoảng 0,97 triệu ha đấy nhiễm mặn và 1,8 triệu ha đất phèn 
=> Cần phải cải tạo đất 
I. Cải tạo và sử dụng đất xám bạc màu 
Đất xám bạc màu là gì? 
=> Là những loại đất có thành phần cơ giới nhẹ, kết cấu kém hoặc không có kết cấu, dễ bị chặt bí, rất nghèo các chất dinh dưỡng, thường bị khô hạn. (chúng ta không nên hiểu đơn thuần bạc màu có màu trắng bạc. Mà là các chất dinh dưỡng đã bị mất đi) 
=> Đất xám bạc màu chiếm 1.791.021 ha phân bố các vùng trung du miền núi phía Bắc, miền Trung , Tây Nguyên và Đông Nam Bộ 
a. Nguyên nhân hình thành 
- Do địa hình dốc, thoải nên quá trình rửa trôi các hạt sét, keo và chất dinh dưỡng diễn ra mạnh mẽ 
- Do tập quán canh tác lạc hậu nên đất bị thoái hóa nghiêm trọng 
- Vị trí: ở vùng giáp ranh giữa đồng bằng và trung du miền núi, 
b. Tính chất của đất xám bạc màu 
Đất xám bạc màu có những tính chất sau: 
- Tầng đất mặt mỏng 
- Thành phần cơ giới: tỉ lệ cát lớn, lượng sét 
- Đất thường bị khô hạn 
- Đất chua hoặc rất chua, đất nghèo chất dinh dưỡng, nghèo mùn 
- Số lượng vi sinh vật trong đất ít, hoạt động của vi sinh vật yếu 
c. Biện pháp cải tạo và hướng sử dụng 
- Những biện pháp cải tạo đất xám bạc màu: 
Xây dựng bờ vùng, bờ thửa và hệ thống mương máng , đảm bảo tưới tiêu hợp lí 
Cày sâu dần kết hợp bón tăng phân hữu cơ và bón phân hóa học hợp lí 
c. Biện pháp cải tạo và hướng sử dụng 
- Những biện pháp cải tạo đất xám bạc màu: 
Bón vôi 
Luân canh cây trồng: luân canh cây họ Đậu, cây lương thực và cây phân xanh 
c. Biện pháp cải tạo và hướng sử dụng 
Sử dụng đất xám bạc màu : 
Trồng cây lương thực. 
Trồng cây hoa màu 
Trồng cây lâm nghiêp. 
Tính chất 
Biện pháp cải tạo 
Tác dụng biện pháp cải tạo 
Hướng sử dụng 
Tầng đất mặt mỏng 
Đất thường bị khô hạn 
Xây dựng bờ vùng,bờ thửa và hệ thống mương máng,bảo đảm tưới,tiêu hợp lí. 
khắc phục hạn hán, tạo môi trường thuận lợi cho vi sinh vật hoạt động. 
bờ bao quanh một cánh đồng lớn, để giữ hoặc tháo nước 
Thành phần cơ giới: tỉ lệ cát lớn, lượng sét 
Cày sâu dần kết hợp bón tăng phân hữu cơ và bón phân hóa học(N,P,K)hợp lí. 
làm tăng bề dày của tầng đất mặt,bổ sung thêm chất dinh dưỡng cho đất. 
Trồng cây họ đậu , cây lương thực. 
Đất chua hoặc rất chua, đất nghèo chất dinh dưỡng, nghèo mùn 
Bón vôi cải tạo đất. 
làm giảm độ chua của đất 
có 2 loại bón vôi cải tạo và bón vôi duy trì.  
Số lượng vi sinh vật trong đất ít, hoạt động của vi sinh vật yếu 
bón tăng phân hữu cơ và bón phân hóa học (N,P,K) hợp lí. 
tăng lượng vi sinh vật trong đất 
Trồng cây họ đậu 
Tổng hợp kiến thức phần I 
II. Cải tạo và sử dụng đất xói mòn mạnh trơ sỏi đá 
Nguyên nhân gây xói mòn đất 
* Khái niệm về xói mòn đất: 
Xói mòn đất là quá trình phá hủy lớp đất mặn và tầng dưới do tác động của nước mưa, nước tưới, tuyết tan hoặc gió 
Nguyên nhân chính gây xói mòn đất là lượng mưa lớn và địa hình dốc: 
Mưa lớn phá kết cấu của đất 
Địa hình dốc tạo dòng chảy rửa trôi 
Chặt phá rừng làm giảm độ che phủ nên tốc độ dòng chảy 
Hình ảnh lũ quét tại Lai Châu 
Hình ảnh xói mòn tại Việt Nam trong những năm gần đây 
b. Tính chất của đất xói mòn mạnh trơ sỏi đá 
- Hình thái phẫu diện không hoàn chỉnh, có trường hợp mất hẳn tầng mùn 
- Sét và limon bị cuốn trôi đi, trong đất , cát , sỏi, chiếm ưu thế 
- Đất chua hoặc đất chua, nghèo mùn, và chất dinh dưỡng 
- Số lượng vi sinh vật đất ít, hoạt động của vi sinh vật đất yếu 
c. Biện pháp cải tạo và hướng sử dụng 
* Biện pháp công trình: 
Ruộng bậc thang là những dải đất nằm ngang sườn dốc. Các dải đất này dùng để canh tác và được bảo vệ bằng các bờ đất hoặc đá 
- Làm ruộng bậc thang 
c. Biện pháp cải tạo và hướng sử dụng 
* Biện pháp công trình: 
- Thềm cây ăn quả 
Thềm cây ă n quả là dạng không liên tục của ruộng bậc thang. Khoảng cách giữa hai hàng cây ăn quả cần trồng cỏ hoặc cây họ Đậu để bảo vệ đất 
c. Biện pháp cải tạo và hướng sử dụng 
* Biện pháp nông học: 
- Canh tác theo đường đồng mức 
Đường đồng mức là đường nối các điểm có cùng độ cao so với mực nước biển 
c. Biện pháp cải tạo và hướng sử dụng 
* Biện pháp nông học: 
- Bón phân hữu cơ kết hợp với phân hóa học. 
- Bón vôi cải tạo đất 
c. Biện pháp cải tạo và hướng sử dụng 
* Biện pháp nông học: 
- Luân canh và xen canh gối vụ cây trồng ( N, P , K) 
- Trồng cây thành băng dài 
c. Biện pháp cải tạo và hướng sử dụng 
* Biện pháp nông học: 
- Trồng cây bảo vệ đất 
- Canh tác nông, lâm kết hợp 
Tính chất 
Biện pháp cải tạo 
Tác dụng biện pháp cải tạo 
Hướng sử dụng 
-Hình thái phẫu diện không hoàn chỉnh, có trường hợp mất hẳn tầng mùn 
-Làm ruộng bậc thang 
-Thềm cây ăn quả 
-Canh tác theo đường đồng mức 
 Hạn chế tốc độ dòng chảy rửa trôi 
 Tăng độ che phủ 
Trồng cây gây rừng 
Sét và limon bị cuốn trôi đi, trong đất , cát , sỏi, chiếm ưu thế 
- Luân canh và xen canh gối vụ cây trồng 
-Trồng cây bảo vệ đất 
- Trồng cây thành băng dài 
- Hạn chế sự bạc màu 
-Tăng độ che phủ 
-Hạn chế tốc độ chảy 
Trồng cây gây rừng. 
Đất chua hoặc đất chua, nghèo mùn, và chất dinh dưỡng 
Bón vôi cải tạo đất 
giảm độ chua cho đất 
Bón vôi cải tạo đất . 
Số lượng vi sinh vật đất ít, hoạt động của vi sinh vật đất yếu 
Bón phân hữu cơ kết hợp với phân hóa học hợp lí. 
tăng độ phì nhiêu, hạn chế tốc độ dòng chảy 
Trồng cây họ đậu 
Tổng hợp lại phần II 
 LUYỆN TẬP 
Câu 1 : 
Ở Việt Nam, có khoảng bao nhiêu % diện tích đất tự nhiên ở vùng đồi núi? 
A. 50%. 
B. 60%. 
C. < 60%. 
D . 70%. 
LUYỆN TẬP 
Câu 2 : 
Tác dụng của biện pháp bón vôi ở cải tạo đất xói mòn mạnh trơ sỏi đá? 
A. Giảm độ chua của đất 
B. Tăng độ phì nhiêu 
C. Khử phèn 
D. Rửa mặn 
LUYỆN TẬP 
Câu 3 : 
Tác dụng của biện pháp cày sâu dần kết hợp bón tăng phân hữu cơ và bón phân hóa học hợp lí ở cải tạo đất xám bạc màu? 
A. Tăng độ phì nhiêu cho đất 
B. Cung cấp chất dinh dưỡng và tăng vi sinh vật trong đất 
C. Cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cho đất 
D. Làm tầng đất mặt dày lên, tăng độ phì nhiêu cho đất 
LUYỆN TẬP 
Câu 4: 
Nguyên nhân gây xói mòn đất: 
A. Do nước mưa, nước tưới, tuyết tan 
B. Địa hình dốc 
C. Địa hình dốc và lượng mưa lớn 
D. Do tập quán canh tác lạc hậu 
Câu 5: 
Đặc điểm của đất xói mòn mạnh trơ sỏi đá? 
Đất xấu, nghèo dinh dưỡng 
 Hình thái phẫu diện không hoàn chỉnh, cát sỏi chiếm ưu thế 
Đất chua, nghèo dinh dưỡng 
Hình thái phẫu diện không hoàn chỉnh, đất chua, rất nghèo dinh dưỡng và mùn 
LUYỆN TẬP 
Câu 6: 
Nguyên nhân hình thành đất xám bạc màu là do? 
A. Chặt phá rừng bừa bãi 
B. Đất dốc thoải 
C. Địa hình dốc thoải, tập quán canh tác lạc hậu 
D. Rửa trôi chất dinh dưỡng 
Câu 7 : 
  Xói mòn đất là gì? 
A. Sự rửa trôi chất dinh dưỡng trên bề mặt đất trồng 
B. Sự phá huỷ tầng đất canh tác 
C. Làm mất chất dinh dưỡng 
D. Tất cả các đáp án trên 
LUYỆN TẬP 
Câu 8: 
Một số loại cây trồng phù hợp với đất xám bạc màu: 
A. Cây lương thực và cây họ đậu 
B. Lúa, ngô, chè, đậu tương 
C. Tất cả các loại cây trồng cạn 
D. Lúa, ngô, khoai, sắn 
Câu 9: 
  Tác dụng của xây dựng bờ vùng, bờ thửa và hệ thống mương máng hợp lý ở biện pháp cải tạo đất xám bạc màu? 
A. Hạn chế sự rửa trôi chất dinh dưỡng 
B. Giữ đất luôn ẩm 
C. Đất không bị khô hạn, tăng độ phì nhiêu cho đất 
D. Hạn chế sự rửa trôi chất dinh dưỡng, giữ đất luôn ẩm 
Câu 10: 
Đất lâm nghiệp chịu tác động của quá trình xói mòn đất mạnh hơn đất nông nghiệp vì: 
A. Đất bằng phẳng 
B. Có địa hình dốc 
C. Đất trũng 
D. Tất cả các đáp án trên 
Cám ơn các em học sinh đã chú ý lắng nghe.