Giáo án Lịch sử Lớp 10 - Bài 18: Công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế trong các thế kỷ X - XV - Năm học 2019-2020

Ngày soạn: 4/1/2020 	 	Ngày dạy:..................
Dạy lớp:.....................
Tiết:
Bài 18 :
 CÔNG CUỘC XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRONG CÁC
THẾ KỶ X - XV
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
1. Kiến thức
Giúp HS hiểu được:
Trải qua 5 thế kỷ độc lập, mặc dù đôi lúc còn có nhiều biến động khó khăn, nhân dân ta vẫn xây dựng cho mình nền kinh tế đa dạng và hoàn thiện.
Nền kinh tế Việt Nam thời phong kiến chủ yếu là nông nghiệp, tuy có nhiều mâu thuẫn trong vấn đề ruộng đất, nhưng những yếu tố cần thiết phát triển nông nghiệp vẫn được phát triển như: Thuỷ lợi, mở rộng ruộng đất tăng các loại cây trồng phục vụ đời sống ngày càng cao.
Thủ công nghiệp ngày càng phát triển, đa dạng, phong phú chất lượng được nâng cao không chỉ phục vụ trong nước mà còn góp phần trao đổi với nước ngoài. Thương nghiệp phát triển.
Trong hoàn cảnh của chế độ phong kiến, ruộng đất ngày càng tập trung vào tay giai cấp địa chủ.
2. Kỹ năng
Rèn kỹ năng phân tích, nhận xét.
Rèn kỹ năng liên hệ thực tế.
3. Thái độ 
Tự hào về những thành tựu kinh tế dân tộc đã đạt được.
Thấy được sự hạn chế trong nền kinh tế phong kiến nay trong giai đoạn phát triển của nó, từ đó liên hệ với thực tế hiện nay.
4. Định hướng năng lực:
Năng lực chung: Năng lực tự học, năng lực hợp tác năng lực tổng hợp kiến thức, giải quyết vấn đề. 
Năng lực chuyên biệt: Năng lực tổng hợp, xử lý kiến thức, sắp xếp sự kiện. Năng lực so sánh, đánh giá... 
II . CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
Chuẩn bị của giáo viên
Thiết bị dạy học: Sách giáo khoa, máy tính, máy chiếu
Học liệu: tài liệu tham khảo, tranh ảnh, lược đồ có liên quan đến sự phất triển kinh tế trong các thế kỷ X – XV
Kế hoạch bài học
Chuẩn bị của học sinh
Đọc trước bài ở nhà, sách vở, đồ dùng học tập
Sưu tầm tư liệu theo yêu cầu của giáo viên
III. QUÁ TRÌNH TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG HỌC CHO HỌC SINH
Các hoạt động đầu giờ
ổn định lớp 
kiểm tra bài cũ
Nội dung bài học 
2.1: khởi động 
- Mục tiêu: dẫn dắt để học sinh nắm được khái quát chủ đề của bài học: công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế trong các thế kỷ X – XV
- PP/kỹ thuật: sử dụng đồ dùng trực quan , Hỏi – trả lời 
 hình thức tổ chức hoạt động: cả lớp 
phương tiện dạy học: máy tính, máy chiếu 
tiến trình thực hiện: 
Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ
GV cho học sinh quan sát hình ảnh: 
GV nêu câu hỏi : Những hình ảnh trên gợi cho em nhớ đến sự kiện gì trong lịch sử Việt Nam ? Em biết gì về sự kiện đó ?
Bước 2: thực hiện nhiệm vụ học tập
Học sinh: quan sát hình ảnh trả lời câu hỏi 
GV định hướng cho học sinh 
Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận 
Sự kiến câu trả lời của học sinh: Những hình ảnh trên gợi cho em nhớ đến công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế trong các thế kỷ X – XV
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
GV nhận xét phần trả lời của học sinh và dẫn dắt và bài mới :
	Với niềm tự hào chân chính và ý thức vươn lên, từ thế kỷ X cho đến thế kỷ XV nhân dân ta đã nhiệt tình lao động xây dựng và phát triển một số nền kinh tế tự chủ toàn diện. Để hiểu được công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế của nhân dân đại Việt trong thế kỷ X – XV chúng ta cùng tìm hiểu bài 18. 
Hoạt động hình thành kiến thức mới 
Hoạt động 1: Tìm hiểu sự mở rộng, phát triển nông nghiệp
Mục tiêu: giúp cho học sinh chình bày được: Bối cảnh lịch sử thế kỷ X – XV, Sự phát triển của nông nghiệp
PP – kỹ thuật :thuyết trình , vấn đáp, trao đổi đàm thoại. 
hình thức tổ chức hoạt động : Cả lớp, cá nhân
Phương tiện dạy học :máy tính, máy chiếu
Tiến trình thực hiện :
Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ học tập 
 Hs làm việc cá nhân ở câu hỏi 1. Thảo luận ở câu hỏi 2
Nêu bối cảnh lịch sử TK X – XV?
Nêu sự phát triển của nông nghiệp TK X – XV?
 Bước 2: thực hiện hiệm vụ học tập 
Hs nghiên cứu tài liệu, trả lời câu hỏi 
Gv định hướng cho học sinh 
 Bước 3 Báo cáo kết quả và thảo luận 
HS thực hiện nhiệm vụ 
Dự kiến sản phẩm của Hs: 
Nêu bối cảnh lịch sử TK X – XV?
* Bối cảnh lịch sử thế kỷ X – XV:
- Thế kỷ X – XV là thời kỳ tồn tại của các triều đại Ngô, Đinh, Tiền Lê, Lý, Trần, Hồ, Lê Sơ.
- Đây là giai đoạn đầu của thế kỷ phong kiến độc lập, đồng thời cũng là thời kỳ đất nước thống nhất.
Bối cảnh này rất thuận lợi tạo điều kiện để phát triển kinh tế.
Nêu sự phát triển của nông nghiệp TK X – XV?
* Sự phát triển của nông nghiệp
- Diện tích đất ngày càng mở rộng nhờ:
+ Nhân dân tích cực khai hoang vùng châu thổ sông lớn và ven biển.
+ Các vua Trần khuyến khích các vương hầu quý tộc khai hoang lập điền trang.
+ Vua Lê cấp ruộng đất cho quý tộc, quan lại đặt phép quân điền.
- Thuỷ lợi được Nhà nước quan tâm mở mang.
+ Nhà Lý đã cho xây đắp những con đê đầu tiên.
+ 1248 Nhà Trần cho đắp hệ thống đê quai vạc dọc các sông lớn từ đầu nguồn đến cửa biển. Đặt cơ quan: Hà đê sứ trông nom đê điều:
- Các nhà nước Lý – Trần – Lê đều quan tâm bảo vệ sức kéo, phát triển của giống cây nông nghiệp. 
+ Nhà nước cùng nhân dân góp sức phát triển nông nghiệp.
+ Chính sách của Nhà nước đã thúc đẩy nông nghiệp phát triển Þ đời sống nhân dân ấm no hạnh phúc, trật tự xã hội ổn định, độc lập được củng cố.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập 
Gv: Nhận xét phần trả lời của học sinh, chốt kiến thức 
Gv: chiếu thêm hình ảnh cảnh đắp đê thời Trần sau đó giải thích kĩ hơn cho học sinh hiểu về việc nhà Trần chăm lo đến kinh tế như thế nào...
CẢNH ĐẮP ĐÊ THỜI TRẦN (tranh vẽ)
Hoạt động 2: Phát triển thủ công nghiệp 
Mục tiêu: giúp cho học sinh chình bày được: sự phát triển của thủ công nghiệp trong nhân dân.
+) sự phát triển thủ công nghiệp Nhà nước.
PP – kỹ thuật :thuyết trình , vấn đáp, trao đổi đàm thoại. 
hình thức tổ chức hoạt động : Cả lớp, cá nhân
Phương tiện dạy học :máy tính, máy chiếu
Tiến trình thực hiện :
Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ học tập 
 Hs làm việc cá nhân ở câu hỏi 1,2. Thảo luận ở câu hỏi 3. 
thủ công nghiệp trong nhân dân phát triển như thế nào? Những nhân tố nào ảnh hưởng đến sự phát triển của các ngành nghề thủ công đương thời?
thủ công nghiệp nhà nước phát triển như thế nào? 
Em có nhận xét như thế nào về sự phát triển của thủ công nghiệp nước ta đương thời? 
 Bước 2: thực hiện hiệm vụ học tập 
Hs nghiên cứu tài liệu, trả lời câu hỏi 
Gv định hướng cho học sinh 
 Bước 3 Báo cáo kết quả và thảo luận 
HS thực hiện nhiệm vụ 
Dự kiến sản phẩm của Hs: 
thủ công nghiệp trong nhân dân phát triển như thế nào? Những nhân tố nào ảnh hưởng đến sự phát triển của các ngành nghề thủ công đương thời?
* Thủ công nghiệp trong nhân dân.
- Các nghề thủ công cổ truyền như: Đúc đồng, rèn sắt, làm gốm, dệt ngày càng phát triển chất lượng sản phẩm ngày càng được nâng cao.
- Các ngành nghề thủ công ra đời như: Thổ Hà, Bát Tràng.
+ Do truyền thống nghề nghiệp vốn có, trong bối cảnh đất nước độc lập thống nhất có điều kiện phát triển mạnh.
+ Do nhu cầu xây dựng cung điện, đền chùa, nên nghề sản xuất gạch, chạm khắc đá đều phát triển.
thủ công nghiệp nhà nước phát triển như thế nào? 
* Thủ công nghiệp Nhà nước:
- Nhà nước thành lập các quan xưởng (Cục bách tác) tập trung thợ giỏi trong nước sản xuất: Tiền, vũ khí, áo mũ cho vua quan, thuyền chiến.
- Sản xuất được một số sản phẩm kỹ thuật cao như: Đại bác, thuyền chiến có lầu.
3.	Em có nhận xét như thế nào về sự phát triển của thủ công nghiệp nước ta đương thời? 
 - Nhận xét: các ngành nghề thủ công phong phú.
 +) Bên cạnh các nghề cổ truyền đã phát triển những nghề mới yêu cầu kỹ thuật cao: 
 Đúc súng, đóng thuyền. 
 - Mục đích Phục vụ nhu cầu trong nước là chính.
 + Chất lượng sản phẩm tốt.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập 
Gv: Nhận xét phần trả lời của học sinh, chốt kiến thức 
Hoạt động 3 :Mở rộng thương nghiệp 
Mục tiêu: giúp cho học sinh chình bày được: sự phát triển của nội thương và ngoại thương đương thời. 
+) nguyên nhân dẫn đến sự phát triển của thương nghiệp nước ta. 
PP – kỹ thuật :thuyết trình , vấn đáp, trao đổi đàm thoại. 
hình thức tổ chức hoạt động : Cả lớp, cá nhân
Phương tiện dạy học :máy tính, máy chiếu
Tiến trình thực hiện :
Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ học tập 
 Hs làm việc cá nhân ở câu hỏi ,21. Thảo luận ở câu hỏi 3
Nội thương nước ta phát triển như thế nào? 
Ngoại thương nước ta phát triển như thế nào?
Nguyên nhân dẫn đến sự phát triển của thương nghiệp nước ta?
Bước 2: thực hiện hiệm vụ học tập 
Hs nghiên cứu tài liệu, trả lời câu hỏi 
Gv định hướng cho học sinh 
 Bước 3 Báo cáo kết quả và thảo luận 
HS thực hiện nhiệm vụ 
Dự kiến sản phẩm của Hs: 
Nội thương nước ta phát triển như thế nào? 
* Nội thương:
- Các chợ làng, chợ huyện, chợ chùa mọc lên ở khắp nơi, là nơi nhân dân trao đổi sản phẩm nông nghiệp và thủ công nghiệp.
- Kinh đô Thăng Long trở thành đô thị lớn (36 phố phường) – Trung tâm buôn bán và làm nghề thủ công.
Ngoại thương nước ta phát triển như thế nào?
* Ngoại thương:
- Thời Lý – Trần ngoại thương khá phát triển, Nhà nước xây dựng nhiều bến cảng buôn bán với nước ngoài.
- Vùng biên giới Việt Trì cũng hình thành các đặc điểm buôn bán.
- Thời Lê: Ngoại thương bi thu hẹp.
3.	Nguyên nhân dẫn đến sự phát triển của thương nghiệp nước ta?
 - Nguyên nhân sự phát triển của thương nghiệp:
+ Nông nghiệp thủ công phát triển thúc đẩy thương nghiệp phát triển.
+ Do thống nhất tiền tệ, đo lường.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập 
Gv: Nhận xét phần trả lời của học sinh, chốt kiến thức 
Hoạt động 4 : Tình hình phân hóa xã hội và cuộc đấu tranh của nông dân 
Mục tiêu: giúp cho học sinh chình bày được: những yếu tố thúc đẩy sự phân hoá xã hội và hệ quả của xã hội phát triển kinh tế trong hoàn cảnh của chế độ phong kiến thúc đẩy sự phân hoá xã hội. 
PP – kỹ thuật :thuyết trình , vấn đáp, trao đổi đàm thoại. 
hình thức tổ chức hoạt động : Cả lớp, cá nhân
Phương tiện dạy học :máy tính, máy chiếu
Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ học tập 
 Hs làm việc cá nhân ở câu hỏi 1. Thảo luận ở câu hỏi 2. 
Trình bày những yếu tố thúc đẩy sự phân hóa xã hội?
Nhận xét hệ quả của những yếu tố thúc đẩy sự phân hóa xã hội?
Bước 2: thực hiện hiệm vụ học tập 
Hs nghiên cứu tài liệu, trả lời câu hỏi 
Gv định hướng cho học sinh 
 Bước 3 Báo cáo kết quả và thảo luận 
HS thực hiện nhiệm vụ 
Dự kiến sản phẩm của Hs: 
Trình bày những yếu tố thúc đẩy sự phân hóa xã hội?
Sự phát triển kinh tế trong hoàn cảnh chế độ phong kiến thúc đẩy sự phân hoá xã hội.
+ Ruộng đất ngày càng tập trung vào tay địa chủ, quý tộc, quan lại.
+ Giai cấp thống trị ngày càng ăn chơi, sa sỉ không còn chăm lo đến sản xuất và đời sống nhân dân.
+ Thiên tai, mất mùa đói kém làm đời sống nhân dân cực khổ.
2.	Nhận xét hệ quả của những yếu tố thúc đẩy sự phân hóa xã hội?
 Những cuộc khởi nghĩa nông dân bùng nổ: Từ 1344 đến cuối TK XIV nhiều cuộc khởi nghĩa nổ ra làm chính quyền nhà trần rơi vào khủng hoẳng 
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập 
Gv: Nhận xét phần trả lời của học sinh, chốt kiến thức 
Hoạt động luyện tập 
Mục tiêu: Nhằm củng cố, hệ thống hóa, hoàn thiện kiến thức mới mà học sinh đã lĩnh hội ở hoạt động hình thành kiến thức.
Phương pháp/kĩ thuật: Làm bài tập trắc nghiệm 
Hình thức tổ chức hoạt động: Cả lớp
Phương tiện dạy học: Máy tính, máy chiếu
Tiến trình thực hiện: 
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập 
Câu 1: Nhà Trần cho đắp hệ thống đê quai vạc dọc các sông lớn năm
1248
1247
1347
1348
 Câu 2: Thời Lý – Trần ngoại thương nước ta như thế nào?
Khá phát triển 
Chậm phát triển
Phát triển không đều 
Cả ba ý trên 
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập
-	Hs suy nghĩ, trao đổi và trả lời câu hỏi 
-	Gv định hướng cho học sinh
 Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận
 Gv gọi Hs báo cáo sản phẩm trước lớp, yêu cầu học sinh khác nhận xét. 
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập 
Gv nhận xét, nêu đáp án:
Câu 1: A, Câu 2: A 
Hoạt động vận dụng 
Mục tiêu: rèn luyện khả năng tự học, tự khám phá kiến thức...
Phương pháp/kĩ thuật: Trao đổi 
Hình thức tổ chức hoạt động: Cả lớp
Phương tiện dạy học: SGK
Tiến trình thực hiện: 
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập
 Gv yêu cầu học sinh trả lời câu hỏi: 
Em có nhận xét gì về nghệ thuật chạm khắc đá TK X – XV? 
 Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập 
 - Hs suy nghĩ, trao đổi và trả lời câu hỏi 
 - Gv định hướng cho học sinh
 Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận
 - Gv gọi Hs báo cáo sản phẩm trước lớp, yêu cầu học sinh khác nhận xét. 
 - Gợi ý sản pẩm: Tinh xảo, nhiều mẫu mã đa dạng...
 Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
 Gv nhận xét, bổ sung