Giáo án Ngữ văn 10 tiết 8, 9: Chiến thắng Mtao - Mxây (Trích Đăm Săn - sử thi Tây Nguyên)

 Giáo án tuần 3	Ngày soạn: 1/9/2010 
CHIẾN THẮNG MTAO MXÂY
(Trích Đăm Săn- Sử thi Tây Nguyên)
Tiết theo phân phối chương trình: 8, 9 đọc văn
I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
Giúp HS:
1. Kiến thức: 
- Vẻ đẹp của người anh hùng sử thi Đăm San: trọng danh dự, gắn bó với hạnh phúc gia đình và thiết tha với cuộc sống bình yên, phồn thịnh của cộng đồng được thể hiện qua cảnh chiến đấu và chiến thắng kẻ thù.
- Đặc điểm nghệ thuật tiêu biểu của thể loại sử thi anh hùng: xây dựng thành công nhân vật anh hùng sử thi; ngôn ngữ trang trọng, giàu hình ảnh, nhịp điệu; phép so sánh, phóng đại.
2. Kĩ năng: đọc (kế) diễn cảm tác phẩm sử thi, phân tích VB sử thi theo đặc trưng thể loại.
3. Tư tưởng, tình cảm: giáo dục ý thức cộng đồng.
II. CHUẨN BỊ:
III. CÁC BƯỚC LÊN LỚP:
1. ỔN ĐỊNH LỚP: P K:	
2. KIỂM TRA BÀI CŨ: (5 phút)
	Văn bản là gì? Đặc điểm của VB? Phân loại VB
3. BÀI MỚI
* Giới thiệu bài mới: Nếu người Kinh tự hào vì có nguồn ca dao, tục ngữ phong phú; người Thái có truyện thơ Tiễn dặn người yêu làm say đắm lòng người; người Mường trong những dịp lễ hội hay đám tang ma lại thả hồn mình theo những lới hát mo Đẻ đất đẻ nước;...thì đồng bào Tây Nguyên cũng có những đêm không ngủ, thao thức nghe các già làng kể khan sử thi Đăm Săn bên ngọn lửa thiêng nơi nhà rông. Hôm nay, chúng ta cùng tìm hiểu về sử thi này qua đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây.
* Phương pháp: kết hợp các phương pháp: đọc diễn cảm, vấn đáp- đàm thoại, bình giảng.
* Phương tiện: Tài liệu chuẩn, SGK, SGV, một số hình ảnh về Tây Nguyên, đĩa kể sử thi.
TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG
PHẦN GHI BẢNG
Hoạt động1: tìm hiểu phần tiểu dẫn
Hs đọc phần Tiểu dẫn.
CH1: Từ khái niệm về sử thi (bài khái quát VH dân gian), em hãy cho biết sử thi có những đặc điểm gì? Có mấy loại sử thi? 
CH2: Đặc điểm nổi bật của mỗi thể loại? VD?
GV yêu cầu HS tóm tắt TP.
GV nhận xét.
CH3: Giá trị nội dung của tác phẩm?
Hs đọc phân vai đoạn trích.
CH4: em hãy nêu vị trí của đoạn trích?
CH5: Theo em, em sẽ phân chia đoạn trích thành các phần, các ý ntn để phân tích?
- Phần 1: Từ đầu đến “cắt đầu Mtao Mxây đem bêu ngoài đường” " Cảnh trận đánh giữa hai tù trưởng.
- Phần 2: Tiếp đến “Họ đến bãi ngoài làng, rồi vào làng” " Cảnh Đăm Săn cùng nô lệ ra về sau chiến thắng.
- Phần 3: Còn lại " Cảnh Đăm Săn ăn mừng chiến thắng.
Hoạt động 2: Tìm hiểu văn bản
CH5: Trận quyết chiến giữa Đăm Săn- Mtao Mxây được miêu tả, kể qua những cảnh nào?
CH6: Trận quyết chiến giữa Đăm Săn- Mtao Mxây được miêu tả, kể qua những chặng nào? Hành động của chàng ở mỗi chặng đấu?
CH7: Mục đích của Đăm Săn trong trận quyết chiến với Mtao Mxây? Tư thế của Đăm Săn trong trận quyết chiến với Mtao Mxây?
CH8: vì sao Đăn Săn được thần linh giúp đỡ?Thần linh có phải là lực lượng quyết định chiến thắng của người anh hùng không? Vì sao?
 Hs thảo luận, trả lời.
Gv nhận xét, bổ sung, chốt ý
CH9: Nêu nhận xét về cuộc chiến và chiến thắng của Đăm Săn?
 * Trình bày suy nghĩ, cảm nhận của cá nhân về vẻ đẹp của người anh hùng chiến trận theo đặc trưng thể loại sử thi.
Gv dẫn dắt, chuyển ý.
CH10:Cuộc đối thoại giữa Đăm Săn và dân làng (nô lệ) của Mtao Mxây diễn ra qua mấy nhịp hỏi- đáp? Qua đó, chúng ta hiểu gì về Đăm Săn, uy tín và tình cảm của dân làng đối với chàng?
CH11: Ý nghĩa của cảnh mọi người theo Đăm Săn về đông vui như hội?
CH12: Câu văn: Không đi sao được! được lặp lại mấy lần? Nó biểu hiện thái độ, tình cảm gì của nô lệ của Mtao Mxây đối với Đăm Săn?
* Suy nghĩ , thảo luận , chia sẻ ý kiến về động cơ hành động của Đăm Săn, về việc tại sao Đăm Săn lại có sức thuyết phục đối với dân làng Mtao Mxây.
CH13: Trong những lời nói (kêu gọi, ra lệnh nổi nhiều cồng chiêng lớn, mở tiệc to mời tất cả mọi người ăn uống vui chơi), Đăm Săn bộc lộ tâm trạng ntn?
CH14: Sức mạnh và vẻ đẹp dũng mãnh của Đăm Săn được miêu tả qua những chi tiết, hình ảnh cụ thể nào? Bút pháp miêu tả được sử dụng là gì? Cách nhìn, cách miêu tả của sử thi có gì đặc biệt?
CH15: đặc sắc nghệ thuật của đoạn trích?
Hoạt động 3: hướng dẫn tổng kết văn bản
CH16: ý nghĩa của đoạn trích?
* Trình bày cảm nhận của cá nhân về mục đích chiến đấu cao cả của người anh hùng.
CH17:Trong söû thi ngheä thuaät naøo ñöïôc söû duïng chuû yeáu? Vì sao?
CH18:Haõy tìm nhöõng dchöùng cuï theå cho thaáy ñoù laø taùc giaû dgian ñang söû duïng bptt ssaùnh?
GV lấy dẫn chứng để minh họa.
Hoạt động 4: hướng dẫn làm bài tập
HS đọc yêu cầu của bài tập.
GV hướng dẫn cho HS về nhà làm bài tập.
I. Tìm hiểu chung:
1. Thể loại sử thi:
a. Khái niệm:
b. Phân loại:
2. Sử thi Đăm Săn:
a. Tóm tắt :(SGK)
b. Giá trị : thiên sử thi anh hùng tiêu biểu của dân tộc Ê –đê nói riêng và kho tàng sử thi dân gian nước ta nói chung.	
3. Đoạn trích:
a. Vị trí: phần giữa tác phẩm
b. Nội dung: kể về cuộc giao chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây. Đăm Săn chiến thắng, cứu được vợ và thu phục được dân làng của tù trưởng Mtao Mxây.
 c. Bố cục: 3 phần.
II. Đọc hiểu :
1. Cảnh chiến đấu và chiến thắng của Đăm Săn:
- Cuộc chiến của Đăm Săn với Mtao Mxây diễn ra trong bốn hiệp.
- Đăm Săn luôn chủ động, thẳng thắn, dũng cảm và mạnh mẽ còn Mtao Mxây thì phụ thuộc, hèn nhát, khiếp sợ.
- Với sự giúp đỡ của thần linh, Đăm Săn đã giết được kẻ thù.
à Trong tưởng tượng của dân gian, Đăm Săn là biểu tượng cho chính nghĩa và sức mạnh của cộng đồng, còn Mtao Mxây là biểu tượng cho phi nghĩa và cái ác.
2.Cảnh Đăm Săn thu phục dân làng của Mtao Mxây rồi cùng họ và tôi tớ trở về:
- Đăm Săn gọi tôi tớ, dân làng của Mtao Mxây đi theo mình, chàng “gõ vào ngạch, đập vào phên tất cả các nhà trong làng” .
- Dân làng của Mtao Mxây mang theo của cải, tự nguyện đi theo Đăm Săn.
à Sự hưởng ứng, tự nguyện mang của cải theo Đăm Săn của dân làng và lòng trung thành tuyệt đối với Đăm Săn của tôi tớ thể hiện sự thống nhất cao độ giữa quyền lợi, khát vọng và sự yêu mến, tuân phục của cá nhân đối với cộng đồng.
è Sự suy tôn tuyệt đối của cộng đồng với người anh hùng.
3. Cảnh ăn mừng chiến thắng:
- Nhà Đăm Săn đông vui, tôi tớ chật ních.
- Con người Ê- đê và thiên nhiên Tây Nguyên đều tưng bừng trong men say chiến thắng.
- Nhân vật sử thi Đăm Săn thực sự có tầm vóc lịch sử khi được đặt giữa một bối cảnh rộng lớn của thiên nhiên, xã hội và con người Tây Nguyên.
à Nói về chiến tranh nhưng vẫn hướng về cuộc sống hòa hợp, yên vui, thịnh vượng.
4. Nghệ thuật:
- Tổ chức ngôn ngữ phù hợp với thể loại sử thi: ngôn ngữ người kể biến hóa linh hoạt, hướng tới nhiều đối tượng; ngôn ngữ đối thoại được khai thác ở nhiều góc độ.
- Sử dụng có hiệu quả lối miêu tả song hành, đòn bấy, thủ pháp so sánh, phóng đại, đối lập, tăng tiến
III. Tổng kết:
1. Ý nghĩa văn bản:
Đoạn trích khẳng định sức mạnh và ca ngợi vẻ đẹp của người anh hùng Đăm Săn – một người trọng danh dự, gắn bó với hạnh phúc gia đình và tha thiết với cuộc sống bình yên, phồn vinh của thị tộc, xứng đáng là người anh hùng mang tầm vóc sử thi của dân tộc Ê- đê thời cổ đại.
2. Nội dung: Vẻ đẹp của người anh hùng sử thi Đăm San: trọng danh dự, gắn bó với hạnh phúc gia đình và thiết tha với cuộc sống bình yên, phồn thịnh của cộng đồng được thể hiện qua cảnh chiến đấu và chiến thắng kẻ thù.
3. Nghệ thuật: xây dựng thành công nhân vật anh hùng sử thi; ngôn ngữ trang trọng, giàu hình ảnh, nhịp điệu; phép so sánh, phóng đại.
IV. Luyện tập:
Gợi ý:
1.Ông trời cũng tham gia vào trận chiến đấu của con người nhưng chỉ đóng vai trò gợi ý, cố vấn chứ không quyết định kết quả của cuộc chiến à biểu hiện ý thức dân chủ công xã thời thị tộc cổ xưa.
2. góp phần đề cao vai trò của nhân vật anh hùng sử thi.
4. CỦNG CỐ: Cảm nhận của em sau khi học xong tiết học này?
5. DẶN DÒ: 
* Học bài cũ: học bài, làm bài tập, tìm hiểu thêm về sử thi.
 * Chuẩn bị bài mới: Soạn bài “ Văn bản” (tt)
	- Đọc SGK và trả lời câu hỏi ở SGK
	- Khái niệm văn bản.
	- Đặc điểm của văn bản?
	- Phân loại văn bản.
	- Xem trước các bài tập ở SGK.
6.RÚT KINH NGHIỆM :