Giáo án Ngữ văn lớp 10 tiết 56 Làm văn: Lập dàn ý cho bài văn thuyết minh

Ngày soạn: 29/12/2009
Ngày dạy: 30/12/2009
Tiết 56: Làm văn:
lập dàn ý cho bài văn thuyết minh
A.Mục tiêu bài học:
 	Giúp hs:
 - Thấy được sự cần thiết của việc lập dàn ý khi làm văn nói chung và viết bài văn thuyết minh nói riêng.
 - Vận dụng các kĩ năng về văn thuyết minh và lập dàn ý để lập dàn ý cho một bài văn thuyết minh có đề tài gần gũi với cuộc sống hoặc công việc học tập.
B. Sự chuẩn bị của thầy và trò:
- Sgk, sgv.
- Một số văn bản thuyết minh thuộc các đề tài khác nhau.
- Thiết kế dạy- học.
C. Cách thức tiến hành:
 	Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức trao đổi thảo luận, thực hành làm các bài tập.
D. Tiến trình dạy- học:
1. ổn định tổ chức lớp: Kiểm tra sĩ số.
2. Kiểm tra bài cũ:
 	 Câu hỏi: Nêu khái niệm văn bản thuyết minh? Các hình thức kết cấu của VB thuyết minh? 
3. Bài mới:
* Giới thiệu bài mới: Lập dàn ý là một khâu quan trọng trong quá trình làm văn. Đối với bài văn thuyết minh cũng vậy. Song việc lập dàn ý cho bài văn thuyết minh có gì giống và khác với việc lập dàn ý cho các kiểu VB khác?
Hoạt động của gv và hs
Yêu cầu cần đạt
Gv cho Hs ôn lại kiến thức về văn thuyết minh.
? Nhắc lại bố cục của một bài làm văn và nhiệm vụ của mỗi phần?
Hs trả lời.
? Bố cục 3 phần của một bài làm văn có phù hợp với đặc điểm của bài văn thuyết minh ko? Vì sao?
Hs trả lời.
? So sánh sự giống và khác của phần mở bài và kết bài trong bài văn tự sự với bài văn thuyết minh?
Hs trả lời.
? Nêu trình tự sắp xếp ý ở phần thân bài của VB thuyết minh?
Hs trả lời.
? Muốn giới thiệu về danh nhân văn hoá, tác giả văn học hoặc một nhà khoa học ta phải làm lần lượt những công việc gì?
Hs trả lời.
? Những nội dung chính cần nêu ở phần mở bài bài văn thuyết minh? Yêu cầu đối với mở bài của VB thuyết minh? 
Hs trả lời.
? Các bước cần làm để có dàn ý phần thân bài?
- Các việc cần làm ở phần kết bài?
Hs trả lời.
Yêu cầu hs thảo luận, lập dàn ý cho 2 bài văn thuyết minh:
Đề 1: Trình bày cách chế biến món đậu phụ rán?
Đề 2:
 Giới thiệu về tác giả văn học Nguyễn Trãi?
? Vận dụng những điều vừa lập được ở bài tập 1, lập dàn ý thuyết minh về tác giả Nguyễn Trãi?
Hs lập dàn ý.
I. Dàn ý văn thuyết minh:
1. Bố cục và nhiệm vụ các phần của bài văn:
- Mở bài: Giới thiệu sự vật, sự việc, nội dung cần đề cập.
- Thân bài: Triển khai nội dung chính của bài viết.
- Kết bài: Bày tỏ suy nghĩ, đánh giá, cảm xúc của người viết.
" Phù hợp với VB thuyết minh. Vì VB thuyết minh cũng là kết quả của thao tác làm văn, người viết cũng cần giới thiệu, trình bày rõ các nội dung thuyết minh, có lúc cần miêu tả, nêu cảm xúc, trình bày sự việc,...
2. So sánh phần mở bài và kết bài của bài văn tự sự và bài văn thuyết minh:
- Giống: cơ bản tương đồng ở phần mở bài.
- Khác: ở phần kết bài.
+ VB tự sự: chỉ nêu suy nghĩ, cảm xúc của nhân vật (người viết).
+ VB thuyết minh: vừa trở lại đề tài thuyết minh vừa lưu lại cảm xúc, suy nghĩ lâu bền trong lòng độc giả.
3. Trình tự sắp xếp ý ở phần thân bài:
- Thời gian: xưa " nay.
- Không gian: xa " gần; ngoài " trong; dưới " trên,...
- Nhận thức: dễ " khó; quen " lạ.
- Trình tự chứng minh: phản bác- chứng minh.
II. Lập dàn ý bài văn thuyết minh:
1. Xác định đề tài:
 Xác định rõ đối tượng thuyết minh: 
- Một danh nhân văn hóa.
- Một tác giả văn học.
- Một nhà khoa học.
- Một danh lam thắng cảnh.
- Một phương pháp...
2. Lập dàn ý:
a. Mở bài:
- Nội dung chính: nêu được đề tài (giới thiệu được đối tượng thuyết minh).
- Yêu cầu:
+ Giúp người đọc nhận ra kiểu bài thuyết minh.
+ Thu hút được sự chú ý của người đọc
b. Thân bài:
- Nội dung chính: triển khai các nội dung chính cần thuyết minh.
- Các bước cần làm:
+ Tìm ý, chọn ý.
+ Sắp xếp các ý theo trình tự không gian, thời gian, nhận thức hoặc trình tự chứng minh.
c. Kết bài:
- Trở lại đề tài của bài văn thuyết minh.
- Lưu lại những suy nghĩ, cảm xúc.
III. Luyện tập:
 Đề 1: 
Trình bày cách chế biến món đậu phụ rán.
- MB: Giới thiệu món đậu phụ rán.
- TB:
 + Nguyên liệu.
 + Cách chế biến.
 + Yêu cầu thành phẩm.
- KB: 
 + Trở lại vấn đề.
 + Nêu suy nghĩ, đánh giá.
 Đề 2: 
Giới thiệu về tác giả văn học Nguyễn Trãi.
- MB: Giới thiệu sơ lược về tác giả Nguyễn Trãi (tên, hiệu, quê hương, gia đình và tầm vóc của ông trong lịch sử văn học dân tộc.)
- TB: 
+ Giới thiệu các sự kiện nổi bật trong cuộc đời Nguyễn Trãi.
+ Giới thiệu về sự nghiệp thơ văn
- KB:
+ Đánh giá vị trí của Nguyễn Trãi trong lịch sử dân tộc.
+ Nêu cảm xúc, suy nghĩ.
4. Củng cố – Nhận xét:
	- Hệ thống nội dung: Theo yêu câu bài học.
	- Nhận xét chung.
5. Dặn dò:
 	Yêu cầu Hs về:
 - Làm bài tập 2, 3.
 	 - Ôn tập, giờ sau kiểm tra học kì I.