Giáo án Sinh học Lớp 10 - Tiết 32: Virut - Năm học 2018-2019

Ngày soạn: 05/04/2019; ngày dạy: 08/04/2019 - Tuần 31 – Tiết 32
VIRUT
I. Mục tiêu:
- Kiến thức: 
- Học sinh phải mô tả được hình thái, cấu tạo chung của virút.
- Nêu được 3 đặc điểm của virút.
-Trình bày được quá trình nhân lên của virút.
- Nêu được đặc điểm của virút HIV, các con đường lây truyền bệnh và biện pháp phòng ngừa.
- Kỹ năng: rèn luyện kĩ năng phân tích, so sánh, khái quát hóa
- Thái độ: có ý thức vận dụng vào thực tiễn
II. Phương tiện, thiết bị:
1. Giáo viên: - Tranh vẽ vẽ phóng hình 29.1, 29.2, 29.3 và 30 SGK. 
 2. Học sinh : Soạn bài
III. Phương pháp: Vấn đáp, hợp tác nhóm, làm việc độc lập với sgk.
IV. Nội dung trọng tâm: chu trình nhân lên của virut
V. Bảng xác định năng lực/kỹ năng:
STT
Tên năng lực
Các kĩ năng thành phần
1
Năng lực tự học
HS nghiên cứu tài liệu, tìm hiểu thực tế thông qua các nguồn thông tin: SGK, báo, mạng, ..
2
Năng lực thu nhận và xử lý thông tin
Quan sát - phân tích hình ảnh, thông tin trong tài liệu
3
Năng lực tư duy
Tư duy sáng tạo trong trình bày báo cáo
4
Năng lực sử dụng ngôn ngữ
Phát triển ngôn ngữ nói, viết thông qua trình bày, thảo luận về các nội dung bài học
5
Năng lực tự quản lý
Biết quản lí hành vi của bản thân: Lắng nghe và phản hồi tích cực, tạo hứng khởi học tập
VI. Tiến trình dạy học:
Nội dung ( tiêu đề mục)
Tgian
Phương pháp, cách thức tổ chức hoạt động
Nội dung cần đạt được
Năng lực/kĩ năng cần hướng tới
I. Cấu tạo
12 phút
Hoạt động 1: tìm hiểu cấu tạo của virut
*Em hãy kể tên các loại virút mà em biết.
Tranh hình 29.1
*Em hãy nêu cấu tạo của virút?
*Tại sao virút chưa được gọi là 1 cơ thể sống?(chưa có cấu tạo tế bào)
Lõi A.nuclêic
Vỏ prôtêin nuclêocapsip
* Em có nhận xét gì về đặc điểm sống của virút?
I. Cấu tạo:
1) Khái niệm:
- Là thực thể chưa có cấu tạo tế bào, có kích thước siêu nhỏ và có cấu tạo rất đơn giản.
2) Cấu tạo:
- Lõi là axit nuclêic( ADN hoặc ARN) là hệ gen của virút.
- Vỏ là prôtêin( Capsit) được cấu tạo từ các đơn vị prôtêin là capsôme.
- 1 số virút còn có thêm lớp vỏ ngoài( lipit kép và prôtêin). Trên bề mặt vỏ ngoài có gai glicôprôtêin. Virút không vỏ là virút trần 
3) Đặc điểm sống:
- Sống ký sinh nội bào bắt buộc và chỉ nhân lên được trong tế bào sống.
Năng lực thu nhận và xử lý thông tin
Năng lực tư duy
Năng lực ngôn ngữ
II. Hình thái
7 phút
Hoạt động 2: tìm hiểu hình thái của vi rut
Tranh hình 29. 2
* Em hãy nêu đặc điểm hình thái, cấu trúc của virút?
*Trả lời câu lệnh trang117
-Virút lai mang hệ gen của virút chủng A®tổng hợp ADN, prôtêin của chủng A
-Khi ở ngoài tế bào chủ virút biểu hiện như thể vô sinh nhưng khi nhiễm vào tế bào sống chúng lại biểu hiện như là thể sống.
- Virút không thể nuôi cấy được như vi khuẩn vì chúng sống ký sinh nội bào bắt buộc.
II. Hình thái:
1) Cấu trúc xoắn:
- Capsôme sắp xếp theo chiều xoắn của axit nuclêic® Hình que, sợi( virút gây bệnh dại, virút khảm thuốc lá) 
® hình cầu( virút cúm, virút sởi).
2) Cấu trúc khối:
- Capsôme sắp xếp theo hình khối đa diện với 20 mặt tam giác đều( virút bại liệt).
3) Cấu trúc hỗn hợp:
- Đầu có cấu trúc khối chứa axit nuclêic, đuôi có cấu trúc xoắn (Phagơ hay gọi là thể thực khuẩn)
con(mang thai và cho con bú).
Năng lực thu nhận và xử lý thông tin
Năng lực tư duy
Năng lực ngôn ngữ
III. Chu trình nhân lên của virút
15 phút
Hoạt động 3. Tìm hiểu chu trình nhân lên của virut
Tranh hình 30
* Chu trình nhân lên của virút gồm các giai đoạn nào? đặc điểm của mỗi giai đoạn?
+Virút có thể phá vỡ tế bào chủ chui ra ồ ạt và tế bào chết ngay hoặc tạo lỗ nhỏ chui ra từ từ rồi sau đó 1 thời gian tế bào cũng chết.
*Trả lời câu lệnh trang120
- Mỗi loại virút có các thụ thể mang tính đặc hiệu đối với1 loại tế bào tương ứng.
III. Chu trình nhân lên của virút:
1) Sự hấp thụ:
- Virút bám vào bề mặt tế bào vật chủ nhờ có gai glicôprôtêin tương thích. 
2) Xâm nhập:
- Đưa bộ gen vào tế bào chủ.Mỗi loại virút có cách xâm nhập khác nhau vào tế bào chủ.
3) Sinh tổng hợp:
- Virút sử dụng nguyên liệu của tế bào để tổng hợp axit nuclêic và prôtêin cho nó.
4)Lắp ráp:
- Lắp axit nuclêic vào prôtêin vỏ để tạo virút hoàn chỉnh.
5)Phóng thích:
- Virút phá tế bào chui ra ngoài.
Năng lực thu nhận và xử lý thông tin
Năng lực tư duy
Năng lực ngôn ngữ
IV. HIV/AIDS
11 phút
Hoạt động 4. Tìm hiêu HIV/AIDS
* Em hiểu thế nào là HIV, AIDS?
* Có các con đường nào lây truyền HIV?
Trả lời câu lệnh trang120
-Tiêm chích ma tuý và gái mại dâm thuộc nhóm có nguy cơ lây nhiễm cao.
-Thời gian ủ bệnh của HIV rất lâu và hầu như không biểu hiện triệu chứng bệnh nên không biết và dễ lây nhiễm sang người khác.
IV. HIV/AIDS:
1) Khái niệm:
- HIV là virút gây suy giảm miễn dịch ở người.
2)Ba con đường lây truyền HIV:
- Qua đường máu, đường tình dục và từ mẹ sang
con(mang thai và cho con bú).
3)Ba giai đoạn phát triển của bệnh:
- Giai đoạn sơ nhiễm(cửa sổ) 2 tuần-3 tháng
- Giai đoạn không triệu chứng 1-10 năm.
- Giai đoạn biểu hiện triệu chứng AIDS
4) Biện pháp phòng ngừa:
- Sống lành mạnh, vệ sinh y tế, loại trừ tệ nạn xã hội
Năng lực thu nhận và xử lý thông tin
Năng lực tư duy
Năng lực ngôn ngữ
11. Bảng ma trận kiểm tra các mức độ nhận thức:
Nội dung
Nhận biết
Thông hiểu
Vận dụng thấp
Vận dụng cao
I. Đặc điểm virut
Nêu được hình thức sống, đặc điểm cấu tạo, hình thái của virut
Phân biệt được một số hình thái virut
II. Chu trình nhân lên của virut
Nêu được các giai đoạn trong chu trình nhân lên của virut
Phân biệt được các giai đoạn nhân lên của virut
Giải thích được một số hiện tượng trong tự nhiên
12. Câu hỏi và bài tập củng cố:
1. Hình thức sống của vi rut là :
a. Sống kí sinh không bắt buộc b. Sống hoại sinh c. Sống cộng sinh d. Sống kí sinh bắt buộc 
2. Đặc điểm sinh sản của vi rut là:
a. Sinh sản bằng cách nhân đôi b. Sinh sản dựa vào nguyên liệu của tế bào chủ 
c. Sinh sản hữu tính d. Sinh sản tiếp hợp 
3. Vỏ capxit của vi rút được cấu tạo bằng chất :
a. Axit đê ô xiriboonucleeicb. Axit ribônuclêicc. Prôtêin d. Đisaccarit
4. Nuclêôcaxit là tên gọi dùng để chỉ :
a. Phức hợp gồm vỏ capxit và axit nucleic
b. Các vỏ capxit của vi rút c. Bộ gen chứa ADN của vi rút d. Bộ gen chứa ARN của vi rút 
5. Vi rút trần là vi rút 
a. Có nhiều lớp vỏ prôtêin bao bọc b. Chỉ có lớp vỏ ngoài , không có lớp vỏ trong 
c. Có cả lớp vỏ trong và lớp vỏ ngoài d. Không có lớp vỏ ngoài 
6. Trên lớp vỏ ngoài của vi rút có yếu tố nào sau đây ?
a. Bộ gen b. Kháng nguyên c. Phân tử ADNd. Phân tử ARN
7. Giai đoạn nào sau đây xảy ra sự liên kết giữa các thụ thể của . Virut với thụ thể của tế bào chủ ?
a. Giai đoạn xâm nhập b. Giai đoạn sinh tổng hợp c. Giai đoạn hấp phụ d. Giai đoạn phóng thích 
8. Ở giai đoạn xâm nhập của Virut vào tế bào chủ xảy ra hiện tượng nào sau đây ?
a. Virut bám trên bề mặt của tê bào chủ 
b. axit nuclêic của Virut được đưa vào tê bào chất của tế bào chủ 
c. Thụ thể của Virut liên kết với thụ thể của tế bào chủ 
d. Virut di chuyển vào nhân của tế bào chủ 
9. Virut sử dụng enzim và nguyên liệu của tế bào chủ để tổng hợp axit nuclêic và prôtêin. Hoạt động này xảy ra ở giai đoạn nào sau đây ?
a. Giai đoạn hấp phụ b. Giai đoạn xâm nhập c. Giai đoạn tổng hợp d. Giai đoạn phóng thích 
10. Hoạt động xảy ra ở giai đoạn lắp ráp của quá trình xâm nhập vào tế bào chủ của virut là 
a. Lắp axit nuclêic vào prôtêin để tạo virutb. Tổng hợp axit nuclêic cho virut
c. Tổng hợp prôtêin cho virutd. Giải phóng bộ gen của virut vào tế bào chủ 
11. Virut được tạo ra rời tế bào chủ ở giai đoạn nào sau đây ?
a. Giai đoạn tổng hợp b. Giai đoạn phóng thích c. Giai đoạn lắp ráp d. Giai đoạn xâm nhập 
12. Sinh tan là quá trình :
a. Virut xâm nhập vào tế bào chủ b. Virut sinh sản trong tế bào chủ 
c. Virut nhân lên và làm tan tế bào chủ d. Virut gắn trên bề mặt của tế bào chủ