Luận văn Bồi dưỡng năng lực tư duy thực tiễn cho học sinh qua việc xây dựng bài tập hoá học gắn với các vấn đề phát triển kinh tế, xã hội và môi trường

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o
Tr­êng §¹i Häc Vinh
=== & ===
Mai duy nam
BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC TƯ DUY THỰC TIỄN CHO HỌC SINH QUA VIỆC XÂY DỰNG BÀI TẬP HOÁ HỌC GẮN VỚI CÁC VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ, XÃ HỘI VÀ MÔI TRƯỜNG
Chuyªn ngµnh: lÝ luËn vµ ph­¬ng ph¸p d¹y häc ho¸ häc
M· sè: 
LuËn v¨n th¹c sü gi¸o dôc häc
Ng­êi h­íng dÉn khoa häc: PGS-T.S. CAO CỰ GIÁC
Vinh, 2011
Lêi c¶m ¬n
Chóng t«i xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c ®Õn thÇy gi¸o:
ThÇy PGS – TS. Cao Cù Gi¸c, TS. Lª V¨n N¨m ®· tËn t×nh h­íng dÉn t«i trong suèt qu¸ tr×nh hoµn thµnh luËn v¨n.
Chóng t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa Ho¸ Häc, khoa ®µo t¹o Sau ®¹i häc, Ban gi¸m hiÖu tr­êng Trung häc phæ th«ng Cửa lò, THPT Cửa lò II, THPT Nghi Lộc I ®· gióp ®ì vµ t¹o mäi ®iÒu kiÖn ®Ó chóng t«i hoµn thµnh luËn v¨n nµy.
Chóng t«i còng xin bµy tá lßng biÕt ¬n tíi gia ®×nh, b¹n bÌ, ®ång nghiÖp vµ c¸c em häc sinh ë c¸c tr­êng thùc nghiÖm ®· nhiÖt t×nh, ®éng viªn, gióp ®ì chóng t«i trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi.
Vinh, ngµy 30 th¸ng 11 n¨m 2011
Mai Duy Nam
Më ®Çu
LÝ do chän ®Ò tµi
Víi sù ph¸t triÓn nh­ vò b·o cña khoa häc kü thuËt vµ sù bïng næ th«ng tin trong giai ®o¹n hiÖn nay, ®ang ®Æt ra nhiÒu th¸ch thøc cho ngµnh GD - §T ®ã lµ: ph¶i ®µo t¹o con ng­êi khi vµo ®êi lµ con ng­êi tù chñ, n¨ng ®éng vµ s¸ng t¹o th× ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc còng ph¶i h­íng vµo rÌn luyÖn c¸c kÜ n¨ng vµ kh¬i dËy suy nghÜ vµ hµnh ®éng mét c¸ch tù chñ, n¨ng ®éng, s¸ng t¹o.
ChÝnh v× thÕ mµ môc tiªu cña m«n ho¸ häc ë tr­êng phæ th«ng lµ: cung cÊp cho häc sinh hÖ thèng kiÕn thøc, kÜ n¨ng phæ th«ng, c¬ b¶n, hiÖn ®¹i, thiÕt thùc, cã n©ng cao vÒ ho¸ häc vµ g¾n víi ®êi sèng. Néi dung chñ yÕu bao gåm cÊu t¹o chÊt, sù biÕn ®æi cña c¸c chÊt, nh÷ng øng dông vµ nh÷ng t¸c h¹i cña c¸c chÊt trong ®êi sèng, s¶n xuÊt vµ m«i tr­êng. Nh÷ng néi dung nµy gãp phÇn gióp häc sinh cã häc vÊn phæ th«ng t­¬ng ®èi toµn diÖn ®Ó cã thÓ tiÕp tôc häc lªn ®ång thêi cã thÓ gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn ho¸ häc trong ®êi sèng s¶n xuÊt. MÆt kh¸c gãp phÇn ph¸t triÓn t­ duy, s¸ng t¹o, kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cho häc sinh.
Ho¸ häc - lµ mét m«n khoa häc thùc nghiÖm, chøa ®ùng nhiÒu yÕu tè lÝ thó, mét trong nh÷ng m«n khoa häc ph¸t triÓn kh¶ n¨ng t­ duy s¸ng t¹o vµ h×nh thµnh thÕ giíi quan cho häc sinh. Nh­ng thùc tr¹ng d¹y vµ häc ho¸ häc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y nh­ thÕ nµo? §ã lµ lÝ thuyÕt ch­a g¾n liÒn víi thùc tiÔn, xa rêi thùc tiÔn, nÆng vÒ lÝ thuyÕt, nhÑ vÒ thùc hµnh. Nh÷ng øng dông cña ho¸ häc trong ®êi sèng vµ s¶n xuÊt häc sinh kh«ng biÕt hoÆc biÕt mét c¸ch kh«ng t­êng tËn, kh«ng hiÓu b¶n chÊt.
ChÝnh v× nh÷ng thùc tr¹ng trªn, mµ h¹n chÕ sù ph¸t triÓn t­ duy vµ kh¶ n¨ng s¸ng t¹o cña häc sinh, dÇn dÇn häc sinh mÊt ®i nh÷ng hiÓu biÕt s¸ng t¹o vèn rÊt lÝ thó cña bé m«n khoa häc thùc nghiÖm nµy.
§èi víi lÝ luËn d¹y häc, bµi tËp ®­îc coi lµ mét ph­¬ng ph¸p d¹y häc vËn dông. Nã ®­îc ¸p dông phæ biÕn vµ th­êng xuyªn ë tÊt c¶ c¸c cÊp häc vµ c¸c lo¹i tr­êng kh¸c nhau. Bµi tËp ®­îc sö dông ë tÊt c¶ c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh d¹y häc, nghiªn cøu tµi liÖu míi, cñng cè, vËn dông, kiÓm tra ®¸nh gi¸ kiÕn thøc, kü n¨ng, kü x¶o cña häc sinh. Nh­ vËy sö dông bµi tËp ho¸ häc lµ mét ph­¬ng ph¸p d¹y häc ho¸ häc rÊt quan träng trong viÖc n©ng cao chÊt l­îng gi¶ng d¹y ho¸ häc ë c¸c tr­êng phæ th«ng. 
Víi nh÷ng lÝ do trªn, nh»m tõng b­íc n©ng cao chÊt l­îng d¹y vµ häc ho¸ häc ë tr­êng trung häc phæ th«ng, thiÕt nghÜ cÇn cã nh÷ng bµi tËp ho¸ häc liªn quan ®Õn thùc tÕ cuéc sèng, s¶n xuÊt cho häc sinh, vµ do ®ã chóng t«i chän ®Ò tµi: ''ThiÕt kÕ vµ sö dông bµi tËp ho¸ häc cã néi dung liªn quan ®Õn thùc tiÔn trong d¹y häc ho¸ häc ë tr­êng trung häc phæ th«ng''.
Môc ®Ých, nhiÖm vô vµ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu
2.1. Môc ®Ých nghiªn cøu 
	XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu cña x· héi ®èi víi nh÷ng øng dông cña ho¸ häc trong thùc tiÔn vµ vai trß cña bµi tËp trong gi¶ng d¹y ho¸ häc, ®Ó thiÕt kÕ mét hÖ thèng bµi tËp ho¸ häc liªn quan ®Õn thùc tiÔn vµ ®Ò ra ph­¬ng ph¸p sö dông chóng, nh»m ph¸t triÓn t­ duy vµ høng thó bé m«n cho häc sinh, gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng d¹y vµ häc ho¸ häc ë tr­êng THPT
2.2. NhiÖm vô nghiªn cøu
T×m hiÓu thùc tr¹ng sö dông bµi tËp ho¸ häc cã néi dung liªn quan ®Õn thùc tiÔn trong gi¶ng d¹y ë tr­êng trung häc phæ th«ng hiÖn nay
T×m hiÓu nh÷ng xu h­íng ph¸t triÓn cña bµi tËp ho¸ häc hiÖn nay
T×m hiÓu nh÷ng øng dông cña ho¸ häc trong ®êi sèng vµ s¶n xuÊt
Nghiªn cøu néi dung, cÊu tróc ch­¬ng tr×nh ho¸ häc phæ th«ng. C¸c néi dung vµ bµi tËp ho¸ häc liªn quan ®Õn thùc tiÔn.
 ThiÕt kÕ vµ sö dông c¸c bµi tËp ho¸ häc cã néi dung liªn quan ®Õn thùc tiÔn
Thùc nghiÖm s­ ph¹m vµ xö lÝ kÕt qu¶ thùc nghiÖm
2.3. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu
Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu lý thuyÕt
Nghiªn cøu c¸c tµi liÖu, s¸ch gi¸o khoa cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi.
§iÒu tra c¬ b¶n: test - pháng vÊn - dù giê.
Thùc nghiÖm s­ ph¹m.
Thèng kª to¸n häc trong khoa häc Gi¸o dôc ®Ó xö lÝ kÕt qu¶ thùc nghiÖm s­ ph¹m.
3. LÞch sö cña vÊn ®Ò nghiªn cøu
§· cã mét sè t¸c gi¶ ®· nghiªn cøu vÒ néi dung øng dông cña ho¸ häc nh­:
Hãa häc dµnh cho ng­êi yªu thÝch (D­¬ng V¨n §¶m - NxbGD - 2004)
109 nguyªn tè ho¸ häc (TrÇn Ngäc Mai - NxbGD - 2002)
Ho¸ häc ch×a kho¸ vµng (Biªn dÞch: Tõ V¨n M¹c, TrÇn ThÞ ¸i - Nxb §HQG - 1997)
C¬ së ho¸ häc (R.B . Bucat, NxbGD - 2000)
ChÊt ®éc trong thùc phÈm (Wolfdietrich Eichler . NxbKHKT - 2000)
Nh­ng c¸c t¸c gi¶ nµy míi chØ ®Ò cËp ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò ho¸ häc trong thùc tÕ. Mµ ch­a cã mét t¸c gi¶ nµo biªn so¹n nh÷ng bµi tËp ho¸ häc cã néi dung liªn quan víi thùc tiÔn ¸p dông cho ch­¬ng tr×nh ho¸ häc phæ th«ng.
4. Gi¶ thuyÕt khoa häc
NÕu x©y dùng vµ lùa chän ®­îc mét sè bµi tËp cã néi dung liªn quan ®Õn thùc tiÔn, sÏ gãp phÇn n©ng cao høng thó häc tËp ho¸ häc cho häc sinh vµ gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc bé m«n Ho¸ Häc ë tr­êng phæ th«ng.
5. Nh÷ng ®ãng gãp cña ®Ò tµi
VÒ mÆt lÝ luËn: Gãp phÇn lµm s¸ng tá t¸c dông cña bµi tËp trong viÖc ph¸t triÓn kh¶ n¨ng s¸ng t¹o vµ høng thó häc tËp cho häc sinh 
VÒ mÆt thùc tiÔn: X©y dùng mét hÖ thèng bµi tËp ho¸ häc cã néi dung liªn quan ®Õn thùc tiÔn, ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc ho¸ häc hiÖn nay.
Ch­¬ng 1. C¬ së lÝ luËn vµ thùc tiÔn

1.1. Nh÷ng xu h­íng ph¸t triÓn cña bµi tËp ho¸ häc hiÖn nay
Cïng víi viÖc truyÒn thô kiÕn thøc ho¸ häc cho häc sinh th× viÖc gi¶i bµi tËp ho¸ häc cã ý nghÜa quan träng trong ph­¬ng ph¸p d¹y häc bé m«n. §ã lµ mét ph­¬ng ph¸p luyÖn tËp tÝch cùc, lµ mét trong nh÷ng ph­¬ng ph¸p mang l¹i hiÖu qu¶ cao trong gi¶ng d¹y ho¸ häc ë nhµ tr­êng. Bµi tËp ho¸ häc võa cã t¸c dông trÝ dôc võa mang tÝnh gi¸o dôc t­ t­ëng vµ gi¸o dôc kü thuËt tæng hîp.
ViÖc gi¶i bµi tËp ho¸ häc lµ kh«ng thÓ thiÕu ®­îc khi truyÒn thô kiÕn thøc míi cho häc sinh, nã lµ ph­¬ng tiÖn hiÖu nghiÖm trong d¹y häc ho¸ häc, gãp phÇn tÝch cùc ho¸ ho¹t ®éng cña ng­êi häc.ViÖc gi¶i bµi tËp ho¸ häc cßn gióp cho häc sinh n¾m v÷ng vµ hiÓu s©u h¬n, cñng cè mét c¸ch th­êng xuyªn vµ hÖ thèng ho¸ c¸c kiÕn thøc ®· häc.
VÝ dô 1: Ch­¬ng tr×nh ho¸ häc líp 10, sau bµi ''ph¶n øng oxi ho¸ khö'', lµ bµi häc nghiªn cøu vÒ l­u huúnh vµ c¸c hîp chÊt cña l­u huúnh (vÝ dô axit sunfuric).
§Ó d¹y phÇn: tÝnh chÊt ho¸ häc cña axit H2SO4 ®Æc, gi¸o viªn ®­a ra bµi tËp sau:
H·y gi¶i thÝch c¸c hiÖn t­îng sau:
Cho mét mÉu Cu vµo dung dÞch H2SO4 lo·ng kh«ng thÊy cã hiÖn t­îng g× x¶y ra.
Cho mét mÉu Cu vµo axit H2SO4 ®Æc nãng, mÉu Cu tan, cã khÝ mïi h¾c bay ra, dung dÞch chuyÓn thµnh mµu xanh lam.
Cho mét mÉu Fe vµo axit H2SO4 ®Æc, nãng mÉu Fe tan dÇn, ®ång thêi cã khÝ mïi h¾c tho¸t ra
Dùa vµo nh÷ng kiÕn thøc ®· häc: ph¶n øng oxi ho¸ khö, tÝnh chÊt cña axit H2SO4 lo·ng ®· ®­îc häc ë ch­¬ng tr×nh líp 9, d­íi sù h­íng dÉn cña gi¸o viªn mµ häc sinh sÏ ®­a ra c¸ch lµm, vµ tõ ®ã lÜnh héi ®­îc tÝnh chÊt ho¸ häc ®Æc tr­ng cña axit H2SO4 ®Æc lµ tÝnh oxi ho¸. Bµi tËp ho¸ häc ®­a ra trong tiÕt truyÒn thô kiÕn thøc míi kh«ng nh÷ng lµm tÝch cùc ho¸ ng­êi häc, mµ cßn ph¸t triÓn kh¶ n¨ng t­ duy s¸ng t¹o cña häc sinh.
Th«ng qua bµi tËp ho¸ häc cßn gióp häc sinh t¸i hiÖn kiÕn thøc ®· häc biÕn chóng thµnh kiÕn thøc cña m×nh vµ ¸p dông mét c¸ch linh ho¹t nhê ®ã mµ häc sinh hiÓu l©u vµ nhí s©u kiÕn thøc lµm c¬ së ®Ó gi¶i c¸c bµi tËp ho¸ häc kh¸c.
VÝ dô 2:
H·y hoµn thµnh ph­¬ng tr×nh c¸c ph¶n øng trong dung dÞch sau, viÕt ph­¬ng tr×nh ph¶n øng ion t­¬ng øng:
Zn(OH)2 + 2NaOH ®
ZnSO4 + NH3 ®
Zn(OH)2 + NH3 ®
Bµi tËp nµy ngoµi t¸c dông t¸i hiÖn l¹i kiÕn thøc vÒ tÝnh l­ìng tÝnh cña hi®r«xit vµ tÝnh chÊt t¹o phøc cña Zn2+
Tõ bµi tËp trªn cã thÓ ph¸t triÓn thµnh bµi tËp cã tÝnh chÊt cao h¬n lµ:
DÉn luång khÝ NH3 tõ tõ qua dung dÞch ZnSO4 ®Õn d­, ban ®Çu xuÊt hiÖn kÕt tña tr¾ng, sau mét thêi gian kÕt tña tr¾ng tan dÇn. H·y viÕt c¸c ph­¬ng tr×nh ho¸ häc x¶y ra?
 Bªn c¹nh ®ã th× bµi tËp ho¸ häc cßn cã t¸c dông gi¸o dôc kü thuËt tæng hîp cho häc sinh. Nã sÏ l«i cuèn häc sinh suy nghÜ vÒ c¸c vÊn ®Ò kü thuËt cña nÒn s¶n xuÊt vµ ham muèn hiÓu biÕt vÒ lÜnh vùc nµy.
VÝ dô 3: §Ó s¶n xuÊt r­îu etilic cã hai ph­¬ng ph¸p sau:
Ph­¬ng ph¸p 1: Hy®rat ho¸ etilen cã xóc t¸c axit H2SO4 hoÆc H3PO4 
Ph­¬ng ph¸p 2: Lªn men r­îu tõ nguyªn liÖu lµ g¹o, ng«, khoai, s¾n....
Cho biÕt ph­¬ng ph¸p nµo ®­îc sö dông phæ biÕn h¬n c¶, vµ gi¶i thÝch t¹i sao?
H­íng dÉn:
Ph­¬ng ph¸p 1: Nguyªn liÖu tËn dông lµ s¶n phÈm cña dÇu má, nªn rÎ tiÒn.
 CH2 = CH2 + H2O ® CH3CH2OH
Nh­ng ph¶n øng hy®rat ho¸ etilen thùc hiÖn ë nhiÖt ®é vµ ¸p suÊt cao, nªn cÇn d©y chuyÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i ®¾t tiÒn, s¶n phÈm kh«ng tinh khiÕt, nªn kh«ng sö dông lµm r­îu uèng ®­îc.
Ph­¬ng ph¸p 2: Nguyªn liÖu: g¹o, ng«, khoai, s¾n... ®¾t tiÒn, s¶n phÈm t¹o ra Ýt chÊt ®éc h¹i, dÔ dµng tinh chÕ thµnh r­îu etilic. Ph­¬ng ph¸p nµy thÝch hîp cho nh÷ng vïng kh«ng cã c«ng nghiÖp ho¸ dÇu hoÆc gi¸ dÇu qu¸ cao mµ gi¸ n«ng s¶n l¹i thÊp. 
V× nh÷ng t¸c dông to lín ®ã mµ bµi tËp ho¸ häc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y cã xu h­íng ph¸t triÓn lµ t¨ng c­êng kh¶ n¨ng t­ duy ho¸ häc cho häc sinh ë c¶ ba ph­¬ng diÖn: lý thuyÕt - thùc hµnh - øng dông.
Néi dung c¸c bµi tËp tù luËn dÇn dÇn chuyÓn sang h­íng bµi tËp mang tÝnh thùc hµnh, cã néi dung liªn quan ®Õn ®êi sèng, tù nhiªn vµ m«i tr­êng
Néi dung c¸c bµi to¸n ®Þnh tÝnh kh«ng chó ý nhiÒu ®Õn c¸c thuËt to¸n phøc t¹p
C¸c bµi tËp tù luËn chuyÓn sang c¸c bµi tËp tr¾c nghiÖm 
1.2. T¸c dông cña bµi tËp ®Õn tÝnh thùc tiÔn cña m«n häc
Bµi tËp nãi chung vµ bµi tËp ho¸ häc nãi riªng trong gi¶ng d¹y ë tr­êng phæ th«ng võa lµ môc ®Ých võa lµ néi dung, l¹i võa lµ ph­¬ng ph¸p d¹y häc hiÖu nghiÖm, nã cung cÊp cho häc sinh kh«ng chØ lµ kiÕn thøc mµ c¶ con ®­êng dµnh lÊy kiÕn thøc, vµ cßn mang l¹i niÒm vui s­íng cña sù ph¸t hiÖn vËn dông kiÕn thøc, cña viÖc t×m ra ®¸p sè.
VÝ dô 4: Sau nh÷ng lÇn ®i biÓn dµi ngµy, c¸c thuyÒn th­êng ®­îc thay nh÷ng miÕng kÏm g¾n ë thµnh tµu tiÕp xóc víi n­íc biÓn? h·y gi¶i thÝch c¸ch lµm trªn b»ng kiÕn thøc ho¸ häc.
§Ó gi¶i ®­îc bµi tËp nµy häc sinh cÇn ph©n tÝch ®­îc c¸c hiÖn t­îng: NÕu kh«ng thay thanh kÏm th× sÏ x¶y ra hiÖn t­îng g×? Vµ thay thanh kÏm th× x¶y ra hiÖn t­îng g×? Sau khi ph©n tÝch hai hiÖn t­îng ... ¶i vµ phÝa d­íi ®­êng luü tÝch cña líp ®èi chøng, ®iÒu ®ã cho thÊy chÊt l­îng häc cña líp thùc nghiÖm tèt h¬n.
HÖ sè biÕn thiªn V cña líp thùc nghiÖm nhá h¬n hÖ sè biÕn thiªn V cña líp ®èi chøng, nghÜa lµ chÊt l­îng líp thùc nghiÖm ®Òu h¬n líp ®èi chøng.
§Ó ®¸nh gi¸ møc ®é tin cËy cña c¸c kÕt qu¶ trªn, chóng ta sö dông hµm ph©n bè Student. Hµm ph©n bè Student ®­îc x¸c ®Þnh:
 	 t = ( - )
Trong ®ã:
n: lµ sè häc sinh trung b×nh cña mçi líp.
S12, S22 lµ ph­¬ng sai cña 2 nhãm líp (tÝnh trung b×nh céng)
X1, X2 lµ ®iÓm trung b×nh céng cña 2 nhãm líp thùc nghiÖm vµ ®èi chøng.
§Ó kh¼ng ®Þnh X1 > X2 lµ cã nghÜa, ta gi¶i bµi to¸n víi gi¶ thiÕt X1 =X2 vµ ®èi thiÕt X1 > X2 nÕu thu ®­îc ttn > t(p,k) th× ®©y lµ vïng b¸c bá vµ chÊp nhËn ®èi thiÕt víi ®é tin cËy P = 0,95.
§èi chiÕu víi b¶ng ph©n bè Student víi a = 0,05 th× p = 0,95 ; t(p,k) = 1,98 - 2,00.
Thay sè liÖu vµo c«ng thøc trªn: 
Bµi pH cña dung dÞch: t = 3,5
Bµi ph©n bãn ho¸ häc: t = 3,07
Bµi thùc hµnh 3: t = 2,47
Bµi amino axit: t = 2,94
Bµi vật liệu polime: t = 2,94
Bµi luyÖn tËp ch­¬ng IV: t = 2,76
Ta thÊy t(tn) lu«n lín h¬n t(p,k) vµ b¸c bá gi¶ thiÕt X1 = X2 chÊp nhËn ®èi thiÕt X1 > X2 vµ sù kh¸c nhau gi÷a X1, X2 lµ cã nghÜa. Nh­ vËy cã thÓ kh¼ng ®Þnh c¸c sè liÖu ®­îc nªu ra ë c¸c b¶ng cã ®é tin cËy 95% (sai sè 5%).
Tãm l¹i, qua c¸c sè liÖu ®· chØ ra ë trªn chóng ta nhËn thÊy r»ng viÖc ®­a thªm hÖ thèng bµi tËp ho¸ häc cã néi dung liªn quan ®Õn thùc tiÔn vµo d¹y häc gióp häc sinh ph¸t triÓn t­ duy vµ rÌn luyÖn kü n¨ng tèt h¬n so víi viÖc chØ sö dông c¸c bµi tËp ho¸ häc th«ng th­êng.
KÕt luËn vµ ®Ò xuÊt
1. Nh÷ng viÖc ®· hoµn thµnh cña luËn v¨n
Dùa vµo môc ®Ých, nhiÖm vô cña ®Ò tµi nghiªn cøu, trong qu¸ tr×nh hoµn thµnh luËn v¨n: '' Bồi dưỡng năng lực tư duy thực tiễn cho học sinh qua việc xây dựng bài tập hóa học gắn với các vấn đề phất triển kinh tế, xã hội và môi trường '' chóng t«i ®· thùc hiÖn ®­îc nh÷ng nhiÖm vô sau:
§· nghiªn cøu vµ lµm s¸ng tá c¬ së lý luËn cña ®Ò tµi: VÒ c¸c lo¹i bµi tËp ho¸ häc ë truêng phæ th«ng, xu h­íng ph¸t triÓn bµi tËp ho¸ häc hiÖn nay, bµi tËp ho¸ häc thùc nghiÖm, rÌn luyÖn c¸c thao t¸c t­ duy vµ kü n¨ng thùc hµnh thÝ nghiÖm qua hÖ thèng bµi tËp ho¸ häc thùc nghiÖm...
§· ®iÒu tra, t×m hiÓu thùc tr¹ng d¹y vµ häc bµi tËp ho¸ häc cã néi dung liªn quan ®Õn thùc tiÔn ë mét sè tr­êng trung häc phæ th«ng hiÖn nay.
§· thiÕt kÕ ®­îc mét hÖ thèng bµi tËp ho¸ häc cã néi dung liªn quan ®Õn thùc tiÔn gåm 130 bµi tËp vµ ®Þnh h­íng c¸ch gi¶i theo h­íng ph¸t triÓn t­ duy, rÌn luyÖn kü n¨ng ph©n tÝch c¸c hiÖn t­îng ho¸ häc vµ n¾m v÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n trong ch­¬ng tr×nh ho¸ häc trung häc phæ th«ng.
§· tiÕn hµnh d¹y thùc nghiÖm s­ ph¹m 6 bµi vµ kiÓm tra 24 bµi t¹i 12 líp, trong 3 tr­êng, víi sè gi¸o viªn d¹y thùc nghiÖm lµ 4, sè häc sinh tham gia thùc nghiÖm lµ 548. §· tiÕn hµnh xö lý kÕt qu¶ thùc nghiÖm s­ ph¹m vµ rót ra c¸c kÕt luËn sau:
2. C¸c kÕt luËn
HÖ thèng bµi tËp ®­a ra ®· ®¸p øng ®­îc môc ®Ých nghiªn cøu:
§· gióp häc sinh n¾m ch¾c kiÕn thøc lý thuyÕt, ph¸t triÓn t­ duy vµ rÌn luyÖn kü n¨ng thùc hµnh thÝ nghiÖm.
§· gãp phÇn n©ng cao høng thó häc tËp, chÊt l­îng tiÕp thu kiÕn thøc cña häc sinh.
§· ®­îc gi¸o viªn d¹y ho¸ ë c¸c tr­êng thùc nghiÖm h­ëng øng.
§· gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc ho¸ häc ë tr­êng trung häc phæ th«ng.
Víi nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®­îc ë trªn cho thÊy gi¶ thiÕt khoa häc cña ®Ò tµi lµ chÊp nhËn ®­îc.
3. H­íng ph¸t triÓn cña ®Ò tµi.
Do thêi gian cã h¹n, chóng t«i chØ míi nghiªn cøu ®Ò tµi theo h­íng ph¸t triÓn t­ duy vµ n©ng cao høng thó häc tËp bé m«n ho¸ häc ë tr­êng trung häc phæ th«ng.
NÕu cã ®iÒu kiÖn chóng t«i sÏ tiÕp tôc ph¸t triÓn ®Ò tµi theo h­íng thiÕt kÕ c¸c bµi tËp cho c¸c khèi, cho tõng ®èi t­îng häc sinh. 
Sö dông c¸c thÝ nghiÖm m« pháng, c¸c bµi tËp ho¸ häc cã néi dung sinh ®éng b»ng h×nh vÏ, b»ng phim ng¾n...
4. Mét sè ®Ò xuÊt.
Qua qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ hoµn thµnh luËn v¨n chóng t«i thÊy:
C¸c tr­êng trung häc phæ th«ng nªn ®­îc cung cÊp ®Çy ®ñ trang thiÕt bÞ d¹y vµ häc tè h¬n n÷a.
Gi¸o viªn d¹y bé m«n ho¸ häc ë c¸c tr­êng trung häc phæ th«ng, cÇn ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y vµ häc ho¸ häc, ®Ó lµm thÕ nµo g¾n liÒn ho¸ häc víi ®êi sèng vµ s¶n suÊt h¬n n÷a.
 NÕu lµm ®­îc nh­ vËy th× tin ch¾c r»ng bµi tËp thùc nghiÖm sÏ g©y høng thó rÊt nhiÒu trong gi¶ng d¹y vµ häc tËp, gãp phÇn ®µo t¹o nh÷ng nguån nh©n lùc n¨ng ®éng, tù chñ cã Ých trong thêi kú ®æi míi cña n­íc nhµ.
Tµi liÖu tham kh¶o
I. ASIMOV (1987). ThÕ giíi Ni t¬. Nxb Khoa häc vµ kü thuËt.
TrÇn ThÞ BÝnh - Phïng TiÕn §¹t - Lª ViÕt Phïng - Ph¹m V¨n Th­êng (2000). Ho¸ Häc C«ng nghÖ vµ m«i tr­êng. Nxb Gi¸o dôc.
NguyÔn V¨n Bé (2000). Bãn ph©n c©n ®èi vµ hîp lÝ cho c©y trång. Nxb N«ng nghiÖp.
R. B. BUCAT (2002). C¬ së Ho¸ Häc. Nxb Gi¸o dôc.
NguyÔn Th¹c C¸t, Hoµng Minh Ch©u, §ç TÊt HiÓn, NguyÔn Träng TÝn (2001). Tõ ®iÓn ho¸ häc phæ th«ng. Nxb Gi¸o dôc.
Ng­êi dÞch: Hoµng Minh Ch©u (1998). CÈm nang sö dông ph©n bãn. Trung t©m th«ng tin khoa häc kü thuËt ho¸ chÊt.
Hoµng Chóng (1993). Ph­¬ng ph¸p thèng kª to¸n häc trong khoa häc gi¸o dôc, Nxb Gi¸o dôc, Hµ Néi 
Vi Kim Dôc (2004). ¨n uèng phßng chèng ung th­. Nxb H¶i Phßng.
D­¬ng V¨n §¶m (2004). Ho¸ Häc dµnh cho ng­êi yªu thÝch. Nxb Gi¸o dôc.
NguyÔn H÷u §Ønh - Lª Xu©n Träng (2002). Bµi tËp ®Þnh tÝnh vµ c©u hái thùc tÕ Ho¸ Häc 9. Nxb Gi¸o dôc.
NguyÔn H÷u §Ønh - Lª Xu©n Träng (2002). Bµi tËp ®Þnh tÝnh vµ c©u hái thùc tÕ Ho¸ Häc 12 (tËp 1) ho¸ häc h÷u c¬. Nxb Gi¸o dôc.
Lª ThÞ LÖ Hång (2004). ThiÕt kÕ vµ sö dông bµi tËp ho¸ häc thùc nghiÖm trong gi¶ng d¹y ë tr­êng trung häc phæ th«ng. LuËn V¨n Th¹c sü chuyªn ngµnh ph­¬ng ph¸p d¹y häc Ho¸ Häc.
Cao Cù Gi¸c (2003). Bµi tËp lÝ thuyÕt vµ thùc nghiÖm ho¸ häc, TËp I. Nxb Gi¸o dôc, Hµ Néi.
Cao Cù Gi¸c (2005). Bµi tËp lÝ thuyÕt vµ thùc nghiÖm ho¸ häc, TËp II. Nxb Gi¸o dôc, Hµ Néi.
Cao Cù Gi¸c (2005). '' RÌn luyÖn mét sè kü n¨ng thùc hµnh ho¸ häc qua viÖc thiÕt kÕ bµi tËp ho¸ häc thùc nghiÖm d¹ng tr¾c nghiÖm kh¸ch quan'', T¹p trÝ Ho¸ häc vµ øng dông, (8), tr. 2 - 5.
Cao Cù gi¸c (2005). ''Mét sè d¹ng bµi tËp ho¸ häc båi d­ìng n¨ng lùc t­ duy ho¸ häc '', T¹p trÝ Ho¸ häc vµ øng dông. (11), tr 2 - 3.
Cao Cù Gi¸c (2005). TuyÓn tËp bµi gi¶ng ho¸ v« c¬. Nxb §¹i häc s­ ph¹m.
Cao Cù Gi¸c (2004). '' Ph¸t triÓn kh¶ n¨ng t­ duy vµ thùc hµnh thÝ nghiÖm qua c¸c bµi tËp ho¸ häc thùc nghiÖm'', T¹p trÝ Gi¸o dôc, (88) tr. 37 - 38.
Lª V¨n Khoa (chñ biªn) (2004). Khoa häc m«i tr­êng. Nxb Gi¸o dôc
Lª V¨n Khoa (chñ biªn) (2000). §Êt vµ m«i tr­êng. Nxb Gi¸o dôc
Biªn dÞch: Tõ V¨n M¹c, TrÇn ThÞ ¸I (1997). Bé s¸ch bæ trî kiÕn thøc - Ch×a kho¸ vµng Ho¸ Häc. Nxb §¹i häc quèc gia Hµ Néi.
Biªn dÞch: Tõ V¨n MÆc, TrÇn ThÞ ¸i (1997). Bé s¸ch 10 v¹n c©u hái v× sao? Nxb Khoa häc vµ kü thuËt Hµ Néi.
TrÇn Ngäc Mai (2002). TruyÖn kÓ 109 nguyªn tè ho¸ häc. Nxb Gi¸o dôc.
ThÕ MËu (2004). Cµ chua b¸ch khoa vÒ søc khoÎ. Nxb Phô n÷.
Lª V¨n N¨m (2000). Sö dông d¹y häc nªu vÊn ®Ò - ¬rixtic ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ d¹y häc ch­¬ng tr×nh ho¸ ®¹i c­¬ng vµ ho¸ v« c¬ ë tr­êng trung häc phæ th«ng, LuËn ¸n TiÕn sÜ Gi¸o dôc, Tr­êng §HSPHN.
T¹p trÝ thuèc vµ søc khoÎ. sè 165
NguyÔn Quang Th¹ch, NguyÔn M¹nh Kh¶i, TrÇn H¹nh Phóc (1999). Etylen vµ øng dông trong trång trät. Nxb N«ng nghiÖp - Hµ Néi.
NguyÔn V¨n Th¾ng (2002). M«i tr­êng vµ ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng, tËp 1 – M«i tr­êng vµ con ng­êi. Nxb N«ng nghiÖp Hµ Néi
Hå Xu©n Thuû (2005). RÌn luyÖn mét sè kü n¨ng thùc hµnh ho¸ häc cho häc sinh phæ th«ng qua viÖc sö dông bµi tËp ho¸ häc thùc nghiÖm. LuËn v¨n tèt nghiÖp §HSP ngµnh Ho¸. §HV
Lª Xu©n Träng, NguyÔn C­¬ng, §ç TÊt HiÓn (2004). Ho¸ Häc 8. Nxb Gi¸o dôc.
Lª Xu©n Träng, Cao ThÞ ThÆng, Ng« V¨n Vô (2005). Ho¸ Häc 9. Nxb Gi¸o dôc.
Lª Xu©n Träng, Tõ Ngäc ¸nh, Phan Quang Th¸i (2004). Ho¸ Häc 10. Nxb Gi¸o dôc.
Lª Xu©n Träng, NguyÔn H÷u §Ønh, Lª ChÝ Kiªn, Lª MËu QuyÒn (2004). Ho¸ Häc 11. Nxb Gi¸o dôc.
Lª Xu©n Träng (chñ biªn), Hoµng Nh©m, NguyÔn V¨n Tßng(1995). Ho¸ Häc 11 Ban khoa häc tù nhiªn - kÜ thuËt. Nxb Gi¸o dôc.
NguyÔn Xu©n Tr­êng (2005). Ph­¬ng Ph¸p d¹y häc ho¸ häc ë tr­êng phæ th«ng, Nxb Gi¸o dôc, Hµ Néi.
NguyÔn Xu©n Tr­êng (2005). '' ViÖc ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc hiÖn nay '', T¹p trÝ Gi¸o dôc, (118), tr. 16
NguyÔn Xu©n Tr­êng (2004). '' C¸ch biªn so¹n c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan m«n ho¸ häc '', T¹p trÝ Ho¸ häc vµ øng dông, (11) tr.13 - 16.
NguyÔn ThÞ Tõ (2000). Ph¸t triÓn t­ duy ho¸ häc cho häc sinh THPT qua hÖ thèng bµi tËp cÊu t¹o nguyªn tö, liªn kÕt ho¸ häc vµ ®Þnh luËt tuÇn hoµn. LuËn v¨n th¹c sü khoa häc gi¸o dôc häc
DiÖn §¹i Qu©n, Tu H¹o B×nh, X­¬ng KiÕn Thu (2000). §Êt trêi ho¸ häc. Nxb TrÎ.
NguyÔn Ngäc Quang (1994). LÝ luËn d¹y häc ho¸ häc, TËp I. Nxb Gi¸o dôc, Hµ Néi.
V U. XTANXO (1986). C¸c chÊt th«ng th­êng. Nxb Khoa häc vµ kü thuËt. 
Wolfdietrich eichler (2000). ChÊt ®éc trong thùc phÈm. Nxb Khoa häc vµ kü thuËt.
Môc lôc
Trang
Më ®Çu	1
1. LÝ do chän ®Ò tµi	1
2. Môc ®Ých, nhiÖm vô vµ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu	2
3. LÞch sö cña vÊn ®Ò nghiªn cøu	3
4. Gi¶ thiÕt khoa häc	3
5. Nh÷ng ®ãng gãp cña ®Ò tµi	3
Ch­¬ng I : 	C¬ së lÝ luËn vµ thùc tiÔn	4
1.1. Nh÷ng xu h­íng ph¸t triÓn cña bµi tËp ho¸ häc hiÖn nay	4
1.2. T¸c dông cña bµi tËp ®Õn tÝnh thùc tiÔn cña m«n häc	6
1.3. Thùc tr¹ng sö dông bµi tËp ho¸ häc cã néi dung liªn quan ®Õn thùc tÕ cuéc sèng trong d¹y häc ë tr­êng phæ th«ng	12
1.3.1. Môc ®Ých ®iÒu tra	12
1.3.2. Néi dung ®iÒu tra	12
1.3.3. §èi t­îng ®iÒu tra	13
1.3.4. Ph­¬ng ph¸p ®iÒu tra	13
1.3.5. KÕt qu¶ ®iÒu tra	13
1.3.5.1. Tr­íc khi thùc nghiÖm	13
1.3.5.2. Sau khi thùc nghiÖm	13
1.3.6. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ ®iÒu tra	16
Ch­¬ng II: 	ThiÕt kÕ vµ sö dông c¸c bµi tËp ho¸ häc cã néi dung liªn quan ®Õn thùc tiÔn	17
2.1. C¬ së vµ nguyªn t¾c thiÕt kÕ	17
2.2. ThiÕt kÕ mét sè lo¹i bµi tËp ho¸ häc cã néi dung liªn quan víi thùc tiÔn	18
2.2.1. Bµi tËp ho¸ häc cã néi dung liªn quan ®Õn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp	18
2.2.2. Bµi tËp ho¸ häc cã néi dung liªn quan ®Õn søc khoÎ	35
2.2.3. Bµi tËp ho¸ häc cã néi dung liªn quan ®Õn m«i tr­êng	48
2.2.4. Bµi tËp ho¸ häc cã néi dung liªn quan ®Õn cuéc sèng hµng ngµy	58
2.2.5. Bµi tËp ho¸ häc cã néi dung liªn quan ®Õn du lÞch, quèc phßng	64
2.3. Sö dông bµi tËp ho¸ häc cã néi dung liªn quan ®Õn thùc tiÔn trong d¹y häc ho¸ häc	65
2.3.1. Sö dông bµi tËp trong tiÕt nghiªn cøu tµi liÖu míi	65
2.3.2. Sö dông bµi tËp ho¸ häc trong tiÕt «n tËp, luyÖn tËp	67
2.3.3. Sö dông bµi tËp ho¸ häc trong tiÕt kiÓm tra, ®¸nh gi¸	69
2.3.4. Sö dông bµi tËp trong tiÕt thùc hµnh	70
Ch­¬ng III: Thùc nghiÖm s­ ph¹m	71
3.1. Môc ®Ých cña thùc nghiÖm s­ ph¹m	71
3.2. NhiÖm vô cña thùc nghiÖm s­ ph¹m	71
3.3. Néi dung thùc nghiÖm s­ ph¹m	71
3.4. Ph­¬ng ph¸p thùc nghiÖm s­ ph¹m	72
3.4.1. Chän mÉu thùc nghiÖm	72
3.4.2. KiÓm tra mÉu thùc nghiÖm	73
3.5. KÕt qu¶ thùc nghiÖm s­ ph¹m	74
3.5.1. KÕt qu¶ kiÓm tra tr­íc thùc nghiÖm	74
3.5.2. KÕt qu¶ kiÓm tra sau thùc nghiÖm	75
3.5.3. Xö lý vµ ph©n tÝch kÕt qu¶	95
KÕt luËn vµ ®Ò xuÊt	100
Tµi liÖu tham kh¶o	102
Phô lôc