Giáo án Địa lý Lớp 10 Sách Kết nối tri thức - Bài 3: Sử dụng bản đồ trong học tập và đời sống, một số ứng dụng của GPS và bản đồ số trong đời sống

Giáo án Địa 10 SGK mới
BÀI 3: SỬ DỤNG BẢN ĐỒ TRONG HỌC TẬP VÀ ĐỜI SỐNG,
MỘT SỐ ỨNG DỤNG CỦA GPS VÀ BẢN ĐỒ SỐ TRONG ĐỜI SỐNG
I. MỤC TIÊU
Về kiến thức
Sau bài học này, HS sẽ:
Sử dụng được bản đồ trong học tập địa lí và đời sống.
Xác định và sử dụng được một số ứng dụng của GPS và bản đồ số trong đời sống.
Năng lực
Năng lực chung:
Giải quyết được những nhiệm vụ học tập một cách độc lập, theo nhóm và thể hiện sự sáng tạo.
Góp phần phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác qua hoạt động nhóm và trao đổi công việc với giáo viên.
Năng lực riêng:
Năng lực nhận thức khoa học địa lí: nhận thức thế giới theo quan điểm không gian, phân tích mối liên hệ giữa các đối tượng.
Năng lực tìm hiểu địa lí: sử dụng các công cụ địa lí học, khai thác internet trong học tập.
Năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng địa lí vào cuộc sống: sử dụng được các ứng dụng của GPS và bản đồ số trong thực tế.
Phẩm chất
Chăm chỉ, trung thực trong học tập và nghiên cứu khoa học.
Sử dụng các ứng dụng của GPS và bản đồ số hiệu quả, lành mạnh.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
Đối với giáo viên
SGK, SGV, Giáo án.
Một số bản đồ, tập bản đồ.
Điện thoại thông minh, máy tính bảng, máy tính có định vị GPS, máy chiếu (nếu có).
Đối với học sinh
Tranh ảnh, tư liệu sưu tầm liên quan đến bài học và dụng cụ học tập (nếu cần) theo yêu cầu của GV.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
Mục tiêu: Tạo hứng thú cho HS, từng bước bước vào bài học.
Nội dung: GV trình bày vấn đề, HS quan sát hình ảnh, trả lời câu hỏi.
Sản phẩm học tập: HS trả lời câu hỏi, lắng nghe và tiếp thu kiến thức.
Tổ chức thực hiện:
- GV trình chiếu một số hình ảnh về bản đồ và các ứng dụng liên quan đến bản đồ như GPS, bản đồ số và yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Để xác định vị trí của mình hay bất kì đối tượng nào trên bản đồ số (trực tuyến), người ta sử dụng ứng dụng GPS. Em hãy trình bày một số hiểu biết của mình về GPS và bản đồ số.
- HS tiếp nhận nhiệm vụ, quan sát hình ảnh, trả lời câu hỏi.
- GV dẫn dắt vào bài học: Bản đồ là công cụ học tập hữu ích trong môn Địa lí và được sử dụng nhiều trong đời sống hằng ngày. Ngày nay, với sự phát triển của công nghệ, các ứng dụng liên quan đến bản đồ như GPS, bản đồ số ngày càng đa dạng và tiện ích. Vậy GPS và bản đồ số là gì? GPS và bản đồ số có những ứng dụng như thế nào trong cuộc sống? Để tìm hiểu rõ hơn về những vấn đề này, chúng ta đi vào bài học ngày hôm nay – Bài 3: Sử dụng bản đồ trong học tập và đời sống, Một số ứng dụng của GPS và bản đồ số trong đời sống.
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động 1: Tìm hiểu về sử dụng bản đồ trong học tập địa lí và đời sống
Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS sử dụng được bản đồ trong học tập địa lí và đời sống.
Nội dung: Nêu cách sử dụng bản đồ trong học tập địa lí và đời sống.
Sản phẩm học tập: Cách sử dụng bản đồ.
Tổ chức hoạt động:
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
- GV yêu cầu HS đọc thông tin mục 1 SGK tr.12 và trả lời câu hỏi: Hãy nêu cách sử dụng bản đồ trong học tập địa lí và đời sống.
- GV hướng dẫn HS liên hệ một số kiến thức của bản đồ đã học như: tỉ lệ bản đồ, kí hiệu bản đồ, phương pháp biểu hiện bản đồ, bảng chú giải bản đồ.
- GV yêu cầu HS đọc mục Em có biết SGK tr.12 để nắm được: khi tìm hiểu một con sông trên bản đồ địa hình, phải thấy được mối liên quan giữa hướng chảy, độ dốc, đặc điểm của lòng sông với địa hình ở khu vực đó như thế nào.
- GV chia lớp thành các nhóm, phát cho mỗi nhóm 1 loại bản đồ và yêu cầu HS đọc bản đồ.
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
- HS đọc SGK, thực hành đọc bản đồ, trả lời câu hỏi.
- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
- GV mời đại diện HS trả lời.
- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.
Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập
GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, chuyển sang nội dung mới.
1. Tìm hiểu về sử dụng bản đồ trong học tập địa lí và đời sống
Cách sử dụng bản đồ trong học tập địa lí và đời sống:
- Xác định rõ nội dung, yêu cầu của việc đọc bản đồ.
- Chọn bản đồ phù hợp với nội dung cần tìm hiểu.
- Hiểu được các yếu tố cơ bản của bản đồ như: tỉ lệ bản đồ, kí hiệu bản đồ, phương pháp biểu hiện các đối tượng địa lí trên bản đồ.
- Tìm hiểu kĩ bảng chú giải bản đồ.
- Xác định mối quan hệ giữa các đối tượng địa lí trên bản đồ.
- Khi đọc bản đồ để giải thích một hiện tượng địa lí nào đó cần phải đọc các bản đồ có nội dung liên quan để phân tích, so sánh và rút ra nhận định cần thiết.
Hoạt động 2: Tìm hiểu về một số ứng dụng của GPS và bản đồ số trong đời sống
Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS xác định và sử dụng được một số ứng dụng của GPS và bản đồ số trong đời sống.
Nội dung: Cho biết một số ứng dụng và tính năng của GPS và bản đồ số.
Sản phẩm học tập: HS biết được về GPS, bản đồ số, nguyên lí hoạt động của GPS và bản đồ số; một số ứng dụng và tính năng của GPS, bản đồ số.
Tổ chức hoạt động:
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp đôi, đọc thông tin mục 2a, quan sát Hình 3.1 SGK tr.12, 13 và trả lời câu hỏi:
+ GPS là gì?
+ Nguyên lí hoạt động của GPS như thế nào?
- GV hướng dẫn HS đọc mục Em có biết SGK tr.12 để biết:
+ GPS do Bộ Quốc phòng Hoa Kì thiết kế, xây dựng, vận hành, quản lí. GPS phục vụ cho mục đích dân sự, quân sự.
+ GPS hoạt động trong mọi thời tiết, mọi nơi trên Trái đất, không mất phí sử dụng, chỉ cần có thiết bị thu tín hiệu và phần mềm hỗ trợ.
+ Một số hệ thống khác có chức năng tương tự như GPS: GALILEO, GLONASS,
- GV yêu cầu HS đọc thông tin SGk tr.13 và trả lời câu hỏi:
+ Bản đồ số là gì?
+ Vì sao bản số được ứng dụng rộng rãi trong đời sống?
- GV chia HS thành các nhóm, yêu cầu HS đọc thông tin mục 2b, quan sát Hình 3.2 SGK tr.13, 14 và trả lời câu hỏi vào Phiếu học tập số 1: Cho biết một số ứng dụng và tính năng của GPS và bản đồ số.
- GV sử dụng điện thoại thông minh, máy tính có định vị GPS để giới thiệu từng ứng dụng.
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
- HS đọc SGK, thực hành đọc bản đồ, trả lời câu hỏi.
- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
- GV mời đại diện HS trả lời.
- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.
Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập
GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, chuyển sang nội dung mới.
2. Tìm hiểu về một số ứng dụng của GPS và bản đồ số trong đời sống
a. Khái niệm GPS và bản đồ số
GPS
- GPS (viết tắt của Global Positioning System) hay hệ thống đơn vị toàn cầu là hệ thống xác định vị trí của bất kì đối tượng nào trên bền mặt Trái đất thông qua hệ thống vệ tinh.
- Nguyên lí hoạt động của GPS:
+ Các vệ tinh nhân tạo bay vòng quanh Trái đất theo quỹ đạo chính xác và phát hiện tín hiệu có thông tin xuống Trái đất.
+ Các trạm thu GPS nhận các thông tin để tính chính xác vị trí của đối tượng. Sau khi vị trí được xác định, trạm thu GPS có thể tính các thông tin khác như: tốc độ di chuyển, hướng chuyển, khoảng cách tới điểm đến,
Bản đồ số
- Bản đồ số là một tập hợp có tổ chức, lưu trữ các dữ liệu bản đồ trên thiết bị có khả năng đọc như máy tính, điện thoại thông minh và được thể hiện dưới dạng hình ảnh bản đồ.
- Bản đồ số được ứng dụng rộng rãi trong đời sống vì bản đồ số rất thuận lợi trong sử dụng, lưu trữ và chỉnh sửa.
b. Ứng dụng của GPS và bản đồ số
(Đính kèm kết quả Phiếu học tập số 1 bên dưới hoạt động).
Một số ứng dụng và tính năng của GPS và bản đồ số
Ứng dụng, tính năng của GPS
Ứng dụng, tính năng của bản đồ số
Định vị, xác định vị trí của các đối tượng trên bản đồ.
Truyền tải, giám sát tính năng định vị.
Dẫn đường, quản lí, điều hành sự di chuyển của các đối tượng có gắn thiết bị định vị với các chức năng:
- Xác định điểm cần đến, quãng đường di chuyển, các cung đường có thể sử dụng.
- Quản lí, giám sát, lưu trữ lộ trình đường đi của đối tượng (phương tiện giao thông, các cơn bão,...).
- Tính số km đã di chuyển và cước phí cho xe bus, xe khách,....
- Chống trộm cho các phương tiện.
- Tìm người, thiết bị đã mất hay để đánh dấu địa điểm khi chụp ảnh.
- Tối ưu hóa kết quả tìm kiếm dựa trên khu vực.
- Khảo sát, thi công công trình.
- Trong quân sự, khí tượng và giám sát Trái đất.
C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
Mục tiêu: HS vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học để giải thích các hiện tượng và quá trình địa lí; sử dụng các công cụ của đia lí học.
Nội dung: HS sử dụng SGK, kiến thức đã học, GV hướng dẫn (nếu cần thiết) để trả lời câu hỏi.
Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS.
Tổ chức thực hiện:
- GV giao nhiêm vụ 1 cho HS: Trả lời câu hỏi phần Luyện tập SGK tr.14.
- HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ: Ý nghĩa của GPS và bản đồ số trong đời sống:
+ Để định vị và xác định vị trí của các đối tượng trên bản đồ vì nó được gắn trên nhiều thiết bị di động mà chúng ta sử dụng trong cuộc sống hằng ngày như điện thoại, đồng hộ, thiết bị cầm tay, máy tính, thiết bị theo dõi xe.
+ Để quản lí sự di chuyển của đối tượng có gắn thiết bị định vị, nhất là trên các phương tiện giao thông.
- GV giao nhiệm vụ 2 cho HS: Khoanh tròn vào chữ cái đặt trước câu trả lời đúng
Câu 1. Hệ thống có chức năng xác định vị trí của bất kì đối tượng nào trên bề mặt Trái đất thông qua hệ thống vệ tinh là:
GPS.
GALILEO.
GLONASS.
Cả A, B, C đều đúng.
Câu 2. GPS do quốc gia nào thiết kế, xây dựng, quản lí và vận hành?
Hoa Kì.
Anh.
Đức.
Nga.
Câu 3. Bản đồ số thuận lợi trong việc:
Sử dụng.
Lưu trữ.
Chỉnh sửa.
Cả A, B, C đều đúng.
Câu 4. Ứng dụng nổi bật nhất của GPS là:
Dẫn đường, quản lí, điều hành sự di chuyển của các đối tượng có gắn thiết bị định vị.
Tìm người, thiết bị đã mất hay để đánh dấu địa điểm khi chụp ảnh.
Định vị, xác định vị trí của các đối tượng trên bản đồ.
Tối ưu hóa kết quả tìm kiếm dựa trên khu vực.
Câu 5. Đâu là một trong những yếu tố cơ bản của bản đồ:
Tỉ lệ bản đồ.
Kí hiệu bản đồ.
Phương pháp biểu hiện các đối tượng địa lí trên bản đồ.
Cả A, B, C đều đúng.
- HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ.
Câu 1. Đáp án D.
Câu 2. Đáp án A.
Câu 3. Đáp án D.
Câu 4. Đáp án C.
Câu 5. Đáp án D.
- GV nhận xét, chuẩn kiến thức.
D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG
Mục tiêu: HS cập nhật thông tin và liên hệ thực tế; khai thác internet phục vụ môn học; vận dụng tri thức địa lí giải quyết một vấn đề thực tiễn.
Nội dung: HS sử dụng SGK, kiến thức đã học, liên hệ thực tế, GV hướng dẫn (nếu cần thiết) để trả lời câu hỏi.
Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS.
Tổ chức thực hiện:
- GV giao nhiêm vụ cho HS: Trả lời câu hỏi phần Luyện tập SGK tr.14.
- HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ: Ứng dụng của GPS và bản đồ số trong một số lĩnh vưc:
+ Giao thông: xác định vị trí phương tiện; quản lí điểm đi đến, tốc độ của phương tiện; tính giá cước vận tải, theo dõi tuyến đường và điều phối đội xe nhằm tối đa hóa hiệu quả hoạt động.
+ Nông nghiệp: công cụ làm nông nghiệp được tích hợp GPS có khả năng theo dõi mùa vụ, thời gian thu hoạch,...
+ Môi trường: giám sát Trái đất, theo quỹ đạo của các cơn bão, quản lí động vật hoang dã.
+ Du lịch: định hướng nếu bị lạc, tìm kiếm các dịch vụ tiện ích ở một địa điểm mới.
+ Đời sống: đạp xe, đi bộ đường dài, dù lượn,...; theo dõi, đảm bảo an toàn cho trẻ em.
- GV nhận xét, chuẩn kiến thức.
DEMO GIÁO ÁN ĐỊA LÍ 10 KẾT NỐI TRI THỨC
Bài 1. Môn Địa lí với định hướng nghề nghiệp
Bài 2. Phương pháp biểu hiện các đối tượng địa lí trên bản đồ
Bài 3. Sử dụng bản đồ trong học lập và đời sống, một số ứng dụng của GPS và bản đồ số trong đời sống
Bài 4. Sự hình thành Trái Đất, vỏ Trái Đất và vật liệu cấu tạo vỏ Trái Đất
Bài 5. Hệ quả địa lí các chuyển động của Trái Đất
Bài 6. Thạch quyển, thuyết tạo mảng
Bài 7. Nội lực và ngoại lực
Bài 8. Thực hành sự phân bố các vành đai động đất, núi lửa
Bài 9. Khí quyển, các yếu tố khí hậu
Bài 10. Thực hành đọc bản đồ các đới và các kiểu khí hậu trên Trái Đất
Bài 11. Thủy quyển, nước trên lục địa
Bài 12. Nước biển và đại dương
Bài 13. Thực hành phân tích chế độ nước sông hồng
Bài 14. Đất trên Trái Đất
Bài 15. Sinh quyển
Bài 16. Thực hành tìm hiểu sự phân bố đất và sinh vật trên Trái Đất.
Bài 17. Vỏ địa lí, quy luật thống nhất và hoàn chỉnh của vỏ địa lí
Bài 18. Quy luật địa đới và quy luật phi địa đới
Bài 19. Quy mô dân số, gia tăng dân số và cơ cấu dân số thế giới
Bài 20. Phân bố dân cư và đô thị hóa trên thế giới
Bài 21. Các nguồn lực phát triển kinh tế
Bài 22. Cơ cấu kinh tế, tổng sản phẩm trong nước và tổng thu nhập quốc gia.
Bài 30. Tổ chức lãnh thổ công nghiệp
Bài 31. Tác động của công nghiệp đối với môi trường, phát triển năng lượng tái tạo, định hướng phát triển công nghiệp trong tương lai.